Pędziński Józef (1833–1901), ksiądz członek tajnego zarządu kościelnego w Wielkopolsce. Ur. 11 X w Nieszawie, pow. Oborniki, był synem Tomasza, rzemieślnika, i Marianny z Kucharkowskich. Ukończył Gimnazjum Św. Marii Magdaleny i Seminarium Duchowne w Poznaniu. Wyświęcony w r. 1857, początkowo był wikarym w Brodnicy (pow. Śrem), w r. 1858 przeniesiono go do Poznania, gdzie został mansjonarzem przy kościele farnym (do r. 1862), a następnie penitencjarzem przy archikatedrze. W l. 1870–89 był proboszczem parafii Św. Marcina. Dobudował wówczas do tegoż kościoła dużą kaplicę, odnowił cały kościół oraz wyposażył w nowe rzeźby i obrazy. W r. 1888 mianowany został kanonikiem metropolitalnym, w r. 1891 proboszczem parafii archikatedralnej i dziekanem poznańskim. P. pozostawał pod nadzorem policji już od r. 1864, jako jeden z organizatorów tzw. nabożeństw narodowych w okresie powstania styczniowego. Podczas «kulturkampfu», wobec zdelegalizowania i usunięcia dotychczasowej administracji kościelnej w Wielkopolsce przez władze pruskie, arcbp Mieczysław Ledóchowski (który przebywał na wygnaniu w Rzymie), mianując w r. 1877 ks. Witalisa Marjańskiego na tajnego delegata archidiecezji gnieźnieńsko-poznańskiej, wyznaczył na jednego z jego trzech doradców P-ego. Tworzyli oni tajny zarząd, kierujący wszystkimi sprawami archidiecezji do r. 1886. Mimo wzmożonej obserwacji ze strony policji P. uniknął dotkliwszych represji poza jednorazową karą grzywny w r. 1877. Dzieląc te obowiązki z funkcją proboszcza śródmiejskiej parafii Św. Marcina, zdobył popularność jako wytrawny kaznodzieja i organizator życia religijnego głównej dzielnicy Poznania w czasie «kulturkampfu».

P. był czynny w kilku stowarzyszeniach katolickich, m. in. zreorganizował Arcybractwo Matek Chrześcijańskich, był też długoletnim prezesem Rady Wyższej Tow. Św. Wincentego à Paulo na Wielkie Księstwo Poznańskie. Przez policję pruską został scharakteryzowany w r. 1888 jako «bezkompromisowy szermierz polskiego partykularyzmu», który poprzez stowarzyszenia rodziców starał się osłabić skutki «kulturkampfu», przede wszystkim tzw. ustaw majowych z r. 1873 (dotyczących kształcenia księży i obsadzania stanowisk duchownych) i in. restrykcji władz. W życiu świeckim unikał angażowania się w rozgrywki między obozem konserwatywnym a ugrupowaniem mieszczańskim, nie pozwalając na włączenie Konferencji Tow. Św. Wincentego do akcji przeciw poznańskim pismom ludowym „Orędownik” i „Postęp”. P. brał udział w wiecach polsko-katolickich, a w r. 1892 jednemu z nich przewodniczył. Rozwijał działalność społeczną, był kuratorem Szpitala Dziecięcego Św. Józefa, uczestniczył w pracach dyrekcji Tow. Pomocy Naukowej im. K. Marcinkowskiego (od r. 1894 jako wiceprezes) oraz Tow. Pomocy Naukowej dla dziewcząt w Poznaniu i wspierał te instytucje pieniężnie. Zmarł 8 IV 1901 w Poznaniu, pochowany został w grobowcach katedry poznańskiej.

Wojtkowski, Bibliogr. historii Wpol., I; Elenchus omnium ecclesiarum et universi cleri archidioecesium Gnesnensis et Posnaniensis pro a. D. 1861; toż, za l. 1870, 1892, 1900, 1902; – Dzieje Wpol., II; Jakóbczyk W., Studia nad dziejami Wielkopolski, P. 1967 III; Karwowski, Hist. W. Ks. Pozn., III (błędne daty ur. i zgonu); Zieliński Z., Tajna administracja archidiecezji gnieźnieńskiej w czasie kulturkampfu (1874–1886), „Nasza Przeszłość” R. 24: 1966 s. 253; – Motty M., Przechadzki po mieście, P. 1957 I; – „Dzien. Pozn.” 1901 nr 82, 84; „Postęp” 1901 nr 82; „Przew. Katol.” 1901 nr 15; – Arch. Archidiec. w P.: Akta personalne, Księga chrztów paraf. Białężyn; Arch. Państw. w P.: Akta Nacz. Prezesa w P. 7727.

Hieronim Szatkowski