Sward Józef (1934–1986), lekarz ginekolog, położnik, profesor Akademii Medycznej we Wrocławiu.
Ur. 29 VI w Brzeżanach, był synem Izydora i Bronisławy z Falków, farmaceutów.
S. uczył się w szkole powszechnej w Brzeżanach, a od r. 1945 we Wrocławiu, gdzie także zdał maturę w r. 1951. T.r. podjął studia na Wydz. Lekarskim tamtejszej Akad. Med. Dn. 30 IX 1957 otrzymał dyplom lekarza i od stycznia 1958 pracował jako lekarz ogólny w Przychodni Obwodowej we Wrocławiu-Krzykach. Równocześnie był wolontariuszem w II Klinice Położnictwa i Chorób Kobiecych Akad. Med. we Wrocławiu, kierowanej przez Kazimierza Jabłońskiego. W czerwcu 1959 został tam asystentem, a w r. 1962 starszym asystentem. Uzyskawszy specjalizację w zakresie ginekologii i położnictwa I st. (1961) i II st. (1964), doktoryzował się 16 II 1967 na podstawie rozprawy Białka i cukry w błonach płodowych i łożysku ludzkim, napisanej pod kierunkiem Jabłońskiego i w r.n. został adiunktem. Po reorganizacji uczelni w r. 1971 (powołanie instytutów) pozostał na tym stanowisku w Klinice Położniczej Inst. Ginekologii i Położnictwa, kierowanej przez Kazimierza Nowosada. Habilitował się 14 VI 1973 na podstawie pracy Zachowanie się niektórych składników łożyska ludzkiego w ciąży przenoszonej (streszczenie „Wiad. Lek.” T. 26: 1973 z. 7); w r. 1976 otrzymał stanowisko docenta. W klinice przez kilkanaście lat kierował biblioteką, uczestniczył w dydaktyce studentów i szkoleniu podyplomowym lekarzy. Szkolił ordynatorów oddziałów ginekologiczno-położniczych z województw wrocławskiego i opolskiego, a od r. 1976 z woj. wałbrzyskiego, gdzie był specjalistą wojewódzkim w zakresie ginekologii i położnictwa. Zajmował się badaniami związanymi z problemami zagrożenia płodu w ciążach przenoszonych i wcześniactwie, a zwłaszcza w ciążach i porodach powikłanych z powodu niedotlenienia ostrego i przewlekłego. Prowadził badania nad aktywnością enzymów płynu owodniowego, łożyska, surowicy krwi żylnej i pępowinowej, a zwłaszcza dehydrogenazy mleczanowej, esterazy choinowej, fosfatazy alkalicznej oraz wielocukrów i niektórych frakcji białkowych; stały się one podstawą do monitorowania stanu wydolności łożyska. Ok. 50 artykułów poświęcił fizjopatologii jaja płodowego, ze szczególnym uwzględnieniem wydolności łożyska. Był też uznanym autorytetem w zakresie diagnostyki biochemicznej i enzymologicznej łożyska ludzkiego. Współopracował rozdział Effect of prolonged pregnancy or of threatening foetal death on lactate dehydrogenase of mother and foetus książki „Diagnostische Enzymologie” (Red. H. Friedmann, Berlin 1973). Był jednym z głównych organizatorów i sekretarzem naukowym pierwszego w Polsce sympozjum na temat badań płynu owodniowego, odbytego we Wrocławiu w r. 1974. Wyniki badań prezentował również za granicą, m.in. na VIII Ogólnoświatowym Zjeździe Ginekologów i Położników w Moskwie (1973) i na IV Europejskim Kongresie Medycyny Perinatalnej w Pradze (1974).
W r. 1977, w wyniku konkursu, został S. ordynatorem i naczelnym lekarzem, zintegrowanego z Inst. Ginekologii i Położnictwa, 130-łóżkowego Szpitala Położniczo-Ginekologicznego im. Maurycego Madurowicza we Wrocławiu-Krzykach. Po zamknięciu tej placówki, w r. 1984, przeniesiono go na stanowisko ordynatora do organizowanego 191-łóżkowego Oddz. Położniczo-Ginekologicznego w Woj. Szpitalu Specjalistycznym im. 40-lecia PRL we Wrocławiu (z nim został przeniesiony cały zespół). W r. 1984 otrzymał tytuł profesora nadzwycz. nauk medycznych. W obu placówkach zorganizował bazę dydaktyczną dla Wydziałów: Lekarskiego z Oddz. Stomatologicznym, Pielęgniarskiego i Położniczego Akad. Med. oraz dla studentów wrocławskiej Akad. Wychowania Fizycznego. Kontynuował badania nad stanami nieprawidłowymi w przebiegu ciąży, porodu i połogu, a ponadto zajął się onkologią ginekologiczną i wpływem szkodliwych warunków pracy na organizm kobiety, zwłaszcza żywic epoksydowych i ich utwardzaczy na narząd rodny kobiet zatrudnionych w przemyśle. Od 2. poł. l. siedemdziesiątych kierował akcją profilaktyczną wśród kobiet zatrudnionych w Kombinacie Górniczo-Hutniczym Miedzi w Lubinie. Uczestniczył także w badaniach profilaktycznych kobiet pracujących w Elektrowni Turów, których wyniki ogłosił m.in. w pracy zbiorowej Wpływ środowiska Elektrowni Turów na ustrój kobiety („Ginekologia Pol.” T. 50: 1979, supl.). Ogółem opublikował ponad 130 prac z zakresu ginekologii, położnictwa, profilaktyki oraz kazuistycznych. Był członkiem Polskiego Tow. Lekarskiego oraz Polskiego Tow. Ginekologicznego; przez trzy lata był skarbnikiem i 12 lat sekretarzem jego Oddz. Wrocławskiego. Należał też do Związku Zawodowego Pracowników Służby Zdrowia (1957–80). Przez wiele lat pełnił funkcję ławnika Sądu Powiatowego we Wrocławiu. Zmarł nagle 3 I 1986 we Wrocławiu, został pochowany 8 I na cmentarzu Osobowickim. Był odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi i Złotą Odznaką «Zasłużony dla Województwa Wrocławskiego i Miasta Wrocławia».
W małżeństwie zawartym w r. 1958 z Marią Dec, dr hab. laryngologii ogólnej i dziecięcej, miał S. dwie córki: Joannę, po mężu Jarosz, dr medycyny, stomatologa, i Małgorzatę, po mężu Matyja, dr medycyny, laryngologa.
Fot. w Mater. Red. PSB; – Akademia Medyczna we Wrocławiu. Bibliografia za l. 1945–86, 1985–6, Wr. 1965–97 I, XI; Katalog rozpraw doktorskich i habilitacyjnych 1967, W.–P. 1968 s. 813; toż 1973, W.–P. 1975 s. 1080; Kto jest kim w polskiej medycynie. Informator biograficzny, W. 1987; Spis fachowych pracowników służby zdrowia, W. 1964 s. 336; Waszyński E., Obara M., Sylwetki zasłużonych ginekologów polskich, P. 1991 (fot.); – Academia Medica Wratislaviensis 1950–2000, Wr. 2000; Akademia Medyczna we Wrocławiu 1945–1970 Wr. 1970 s. 105, 276; toż 1970–5, Wr. 1975; toż 1975–80, Wr. 1980 (fot.); toż 1980–5, Wr. 1988 (fot.); toż 1985–90, Wr. 1991; Heimrath T., Położnictwo i ginekologia w Akademii Medycznej we Wrocławiu 1945–1980, „Ginekologia Pol.” T. 53: 1982 nr 7–8 s. 566, 568; Pisarski T. i in., Szkoły i twórcy współczesnej ginekologii polskiej, P. 1991 s. 367; – Nekrologi z r. 1986: „Dzien. Pol.” nr 4, „Gaz. Robotn.” nr 4, „Słowo Pol.” nr 4–6, „Życie Warszawy” nr 4; – Arch. Dolnośląskiej Izby Lek. we Wr.: Teczka personalna S-a; Arch. Akad. Med. we Wr.: Teczka personalna i dok. profesury S-a; – Informacje żony, Marii Sward z Wr.
Krzysztof Brożek