INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Julian Bartoszewicz      Julian Bartoszewicz, pokolorowana grafika z 1901 roku.

Julian Bartoszewicz  

 
 
1821-01-17 - 1870-11-05
Biogram został opublikowany w 1935 r. w I tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Bartoszewicz Juljan (1821–1870), historyk, syn Adama i Amelji Sengteller, ur. się 17 I w Białej Radziwiłłowskiej (podlaskiej). Syn nauczyciela, uczęszczał do szkół w Białej, Łukowie i Warszawie, gdzie w gimnazjum na Lesznie złożył maturę w r. 1838. Słaby i chorowity, uczył się jednak w szkołach bardzo dobrze, wykazując już od klasy IV duże zdolności do języków (rosyjski, łaciński, grecki, francuski i niemiecki) oraz historji i geografji. Corocznie otrzymywał listy pochwalne lub nagrody. Po maturze został B. wysłany w r. 1838 jako stypendysta Królestwa Polskiego na Uniwersytet Petersburski, gdzie zapisał się na oddział literatury powszechnej wydziału historyczno-filologicznego. W pierwszym roku studjował nadobowiązkowo języki nowożytne, oraz z całym zapałem poświęcił się lekturze. W przeciwieństwie do Warszawy, ogołoconej z książek i krępowanej cenzurą, przechowywano w Bibljotece Publicznej w Petersburgu wywiezione z Warszawy bezcenne zbiory bibljoteczne, dostępne dla studentów bez żadnych ograniczeń. W tych warunkach zamiłowania filologiczno-literackie, z któremi B. przyjechał, szybko uległy zmianie na korzyść studjów historyczno-literackich. B. tak namiętnie zatopił się w książkach, że zapomniał o swej pracy na uniwersytecie. Na pierwszych egzaminach rocznych wśród ocen słabych wybija się mierny wynik z historji. W ciągu dalszych lat studjów widać wybitną poprawę, zwłaszcza z historji. W r. 1842 opuścił uniwersytet z dyplomem rzeczywistego studenta. Pobyt na uniwersytecie był okresem przełomowym w życiu B-a. Rozmiłowawszy się w studjach historycznych, poświęcił im całe swe życie. Po powrocie do Warszawy zmuszony był jako stypendysta wstąpić do służby nauczycielskiej. W r. 1842 został mianowany nauczycielem łaciny w gimnazjum gubernjalnem w Warszawie, a w r. 1847 przeniósł go umyślnie kurator Okr. Nauk. Warsz. do szkoły powiatowej w Końskich na posadę nauczyciela historji i geografji, aby mu utrudnić pracę naukową. Dwuletni pobyt w Końskich wykorzystał B. na zaznajomienie się ze zbiorami rękopiśmiennemi prywatnemi, znajdującemi się w okolicy. W październiku 1849 r. wrócił wreszcie na stanowisko nauczyciela łaciny w szkole powiatowej III w Warszawie. Rozmiłowanego w pracy naukowej zawód nauczycielski nietylko nudził, ale i męczył. Lekcje rano i popołudniu, częste zebrania nauczycielskie, a wreszcie kontrolowanie uczniów w godzinach wolnych od zajęć na określonej ulicy, czy są przepisowo ubrani, czy pozdrawiają »osoby starsze« i czy przyzwoicie się zachowują, zabierało wszystkie wolne a tak dla B-a cenne chwile. Toteż nic dziwnego, że stale otrzymywał nagany za niesumienne uczęszczanie do szkoły i niestaranne prowadzenie lekcyj. Rezultatem wszystkich wizytacyj lekcyj B-a była ujemna opinja o poziomie nauki języka łacińskiego. Gdy w r. 1859 B. wraz ze swym kolegą Zaleskim wystąpili do Okręgu Naukowego Warszawskiego o pozwolenie na zamianę wykładanych przez nich przedmiotów, kurator chętnie się zgodził, gdyż przypuszczał, że B. będzie »może odpowiedniejszym do wykładu języka polskiego niż łacińskiego, z którego jak dotąd uczniowie odnoszą postęp b. mierny«. W okresie reform Wielopolskiego B. został mianowany kustoszem Bibljoteki Głównej oraz członkiem Rady Opiekuńczej Szpitala Dzieciątka Jezus. W Warszawie pracował jeszcze przez trzy lata (1863–1866) w II gimnazjum męskiem jako tymczasowy wykładający historję polską. Dnia 1 I 1868 został ostatecznie zwolniony ze służby rządowej, tj. ze stanowiska kustosza bibljoteki. Na krótko błysnęła mu nadzieja katedry uniwersyteckiej w Krakowie, którą objął (1869) zdolniejszy i lepiej widziany w sferach miarodajnych Józef Szujski. Umarł w Warszawie 5 XI 1870. Ożeniony (1849) z Kazimierą Zapałowską, miał syna Kazimierza Pozostałe po nim pamiętniki i listy (z Petersburga), pisane z dużą otwartością, oraz bezwzględnością w sądach, odzwierciedlają charakter silny, szczery i niezawisły. Pracę w szkołach B. traktował jako zło konieczne (jedyne źródło dochodów), gdyż istotnem jego zajęciem, któremu się w ciężkiej dobie paskiewiczowskiej oddał z całem zamiłowaniem, było badanie dziejów Polski. Pierwsze studja drukował w »Niezabudce« (1842), następne do r. 1848 w »Przeglądzie naukowym«. Z wcześniejszych prac dużą wartość posiada do dziś dzieło Kościoły warszawskie rzymsko-katolickie, opisane pod względem historycznym (W. 1851), oraz bardzo liczne prace bądź artykuły biograficzne. Początkowo zainteresowania B. koncentrowały się raczej około XVIII w. Zwłaszcza dzieje zapomnianej i wzgardzonej epoki saskiej badał drobiazgowo, a przedstawiał nieraz żywo i plastycznie, ale tajnych sprężyn i głębszych prądów, w braku dostępnych źródeł zagranicznych, odsłaniać nie umiał i wogóle w historji politycznej nie celował. Zato był wolny od jednostronnych pesymistycznych czy optymistycznych nastawień, a zasięgiem poszukiwań nie ustępował Szujskiemu. Około r. 1860, idąc za ogólnym prądem, panującym wśród historyków polskich tego okresu, przystąpił do kreślenia całokształtu dziejów polskich. Spuścizna naukowa B-a wymaga specjalnej bibljografji, gdyż oprócz prac ogłaszanych oddzielnie dużo studjów, szkiców i rozpraw umieszczał w »Bibljotece warszawskiej«, »Encykl. powszechnej Orgelbranda« (setki nieocenionych po dziś dzień artykułów), prawie wszystkich pismach perjodycznych polskich owej epoki, a sam przez pewien czas redagował »Kronikę wiadomości krajowych i zagranicznych«. Był też członkiem Towarzystwa Geograficznego w Petersburgu, Komisji Archeograficznej w Wilnie, Towarzystwa Naukowego w Krakowie, Przyjaciół Nauk w Poznaniu i jednym z naukowych opiekunów Muzeum im. Świdzińskich. Z większych prac B-a należy wymienić: Królewicze biskupi, 1851, Panowie niemieccy na dworze St. Augusta, W. 1852, Znakomici mężowie polscy w XVIII w., IIII, Pet. 1853–6, Arcybiskupi i prymasi, W. 1858–65, Hetmani polscy, W. 1860–66, Historja literatury polskiej I–II, Kr. 1877, Historja pierwotna Polski I–IV, Kr. 1878–9, Szkice z czasów saskich, Kr. 1880, Studja historyczne i literackie I–III, Kr. 1880, Anna Jagiellonka, Kr. 1882, Szkic dziejów kościoła ruskiego w Polsce, Kr. 1880.

 

Archiwum Ośw. Publ. w Warsz., Akta Bibl. Głównej nr 18, Gimn. na Lesznie 18/V, 19/VI, 20/VII, 21/VIII oraz personalja uczniów, Gimn. gub. Warsz., nr 851, Szk. pow. III dotycz. nauczycieli, O. N. W., nr 127/II, 119/VII–VIII, 1752 a/VIII, 1771/VII–X; Pamiętnik J. B., »Przegl. histor.«, W. 1912, XIV; »Tygodn. il.«, W. 1922 i 1923; Korespondencja J. B., »Tygodn. powsz.« 1882; Wspomnienia: Kraushara, »Kłosy« 1884; Glogera, »Kronika rodz.« 1872; Wójcicki K. J., Bartoszewicz, »Bibl. warszawska« 1871, I.

Adam Moraczewski

 
 

Powiązane zdjęcia

   

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Adam Bartoszewicz

1794-10-08 - 1878-01-11 pedagog
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Maksymilian Gierymski

1846-10-09 - 1874-09-16
malarz
 

Kajetan Koźmian h. Nałęcz

1771-12-31 - 1856-03-07
poeta
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Antoni Karpiński

1855-10-24 - 1941-06-22
adwokat
 

Henryk Ignacy Suchecki

1811 - 1872-07-03
filolog
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.