Jaroszyński Ludwik (1840–1862), rzemieślnik warszawski, uczestnik zamachu na w. ks. Konstantego w r. 1862. Ur. we wsi Wojciechowice w pow. sandomierskim. Ojciec Mateusz, pochodzący ze stanu mieszczańskiego, był ekonomem. W r. 1855 J., oddany na naukę do krawca w Staszowie, tam został wyzwolony na czeladnika. W r. 1858 przeniósł się do Warszawy, pracował w warsztacie Szczecińskiej na Nowosenatorskiej. Do organizacji «czerwonych» należał prawdopodobnie od wiosny 1862 r. W końcu czerwca J. i kolega jego E. Rodowicz otrzymali od Ignacego Chmieleńskiego, podobno w porozumieniu z Jarosławem Dąbrowskim, ale bez aprobaty Komitetu Centralnego, polecenie dokonania zamachu na namiestnika w. ks. Konstantego. J. strzelał do księcia i ranił go w drugim dniu jego pobytu w Warszawie 3 VII 1862 r., gdy namiestnik opuszczał Teatr Wielki. J. został ujęty i osadzony w cytadeli. Początkowo odmówił zeznań, potem częściowo załamał się, gdy w komisji śledczej odczytano mu fragmenty artykułów prasy zakordonowej potępiającej zamach i gdy komisja obiecała mu w wypadku szczerych zeznań darowanie życia. J. przyznał się wówczas również do zamachu na poprzedniego p. o. namiestnika Lüdersa (rzeczywistym wykonawcą był A. Potiebnia). Wielokrotnie przesłuchiwany J. został 11 VIII przekazany sądowi wojennemu i był sądzony publicznie. Obrońcy z urzędu, Grobickiemu, Wielopolski zagroził aresztowaniem w wypadku wyjścia poza sprawy formalne procesu. Śledztwo i proces przez parę tygodni trzymały w napięciu Warszawę. Gdy J-ego przewożono do Pałacu Paca, ludność na ulicach miasta wznosiła okrzyki na jego cześć. Wyrok śmierci przez powieszenie został zatwierdzony przez w. ks. Konstantego; wykonano go 21 VIII 1862 r. na stokach cytadeli. Egzekucja przemieniła się w manifestację narodową, zorganizowano nabożeństwa za J-ego i straconych w parę dni później uczestników zamachu na Wielopolskiego.
Podob.: Polska, jej dzieje i kultura, W. [1928] III 356; – Berg M., Zapiski o powstaniu polskiem, Kr. 1899 I 172–9, 202–9; [Dąbrowski J.] Grabiec J., Rok 1863, Wyd. 2., P. 1922 s. 144–9 (fot.); Pavliščev N. I., Sedmicy polskogo mjateža. Sočinenija, Pet. 1887 IV 106, 122; [Przyborowski W.] Z.L.S., Historia dwóch lat, Cz. 2: Rok 1862, Kr. 1896 V 8–162; – Daniłowski W., Notatki do pamiętników, Kr. 1908; Ostateczna decyzja w sprawie przestępcy politycznego L. J-ego, „Gaz. Pol.” 1862 nr z 21 VIII; Perepiska Imperatora Aleksandra II z Velikim Knjazem Konstantinom Nikolaevičem…, Dela i Dni, 1920 I 132, 148–9, 155; Sprawa w sądzie polowym wojennym przeciwko zbrodniarzowi stanu J-emu, Dod. do „Gaz. Pol.” 1862 nr z 18 VIII; Zeznania śledcze o powstaniu styczniowym, Wr. 1956.
Krzysztof Groniowski