INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Maciej Konopacki      Fragment ryciny "Ichnographia Castri Schwetz / Schenographia Castri Schwetz" datowanej na 1696 - w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie - źródło kopii cyfrowej: z POLONA.pl

Maciej Konopacki  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1967-1968 w XIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Konopacki Maciej h. własnego (zm. 1613), wojewoda chełmiński, potem biskup chełmiński. Był synem Jerzego, kasztelana chełmińskiego, i Anny Kostczanki. Data urodzenia nie jest znana. Nic też nie wiadomo o jego wykształceniu. Jest mało prawdopodobne, by mógł być identycznym z Maciejem Konopackim zapisanym w r.1539 na uniwersytet w Wittenberdze. Kilka lat spędził K. na dworze Stefana Batorego jako dworzanin i sekretarz królewski, spełniając różne zadania pod kierunkiem Jana Zamoyskiego. M. in. posłował do Gdańska w r. 1578 w celu skłonienia miasta do przedterminowego wypłacenia królowi sumy 5 000 zł. Jeszcze w r. 1566, po śmierci ojca, objął K. z matką i braćmi, Janem i Jerzym, starostwo świeckie. Gdy w r. 1578 zmarła jego matka, K. starał się usilnie o utrzymanie w swych rękach starostwa świeckiego na tej podstawie, że ojciec jego otrzymał aktem z 6 VIII 1550 r. zapewnienie dożywocia po swej śmierci dla żony i najstarszego syna. Nadanie to jednak w odniesieniu do syna zostało zakwestionowane w czasie lustracji 1565 r. Dlatego też w r. 1578 starostwo świeckie zostało obiecane przez króla jednemu z Ostrorogów (prawdopodobnie Stanisławowi, kasztelanowi międzyrzeckiemu). K. nie usuwał się ze Świecia i bronił swoich roszczeń. W tym celu w końcu sierpnia 1578 r. udał się do króla do Lwowa. Sprawa została odłożona do przyszłego sejmu, a tymczasem K. trzymał wraz z braćmi zamek świecki. W maju 1579 r. pisał stąd do Zamoyskiego z prośbą o wstawiennictwo do króla. Ostatecznie 22 VII 1580 r. starostwo świeckie otrzymał Jan Dulski, kasztelan chełmiński i podskarbi wielki koronny (Ostroróg prawdopodobnie już nie żył). K. zapewne był już wtedy ożeniony z córką Dulskiego Elżbietą.

W r. 1580 przebywał K. znów na dworze królewskim. W marcu w Warszawie czynił jakieś starania w związku ze śmiercią Fabiana Czemy, woj. malborskiego. Może już wtedy miał ambicję objęcia wakującego krzesła senatorskiego. Przebywał w otoczeniu królewskim w czasie wojny moskiewskiej. We wrześniu 1581 r. spotykamy go pod Pskowem. Jako sekretarz królewski występował jeszcze w r. 1584, a w r. n. Zamoyski rozważał możliwość wysłania go z poselstwem do cesarza. W r. 1587 K. posłował na sejm elekcyjny. Reprezentował woj. chełmińskie w delegacji do nowego elekta Zygmunta Wazy, za którego panowania miał osiągnąć wysokie godności państwowe. W r. 1588 został podkomorzym chełmińskim. Poświęcił teraz dużo trudu uregulowaniu spraw majątkowych. Zaraz po śmierci teścia Jana Dulskiego (1590) rozpoczął w imieniu jego spadkobierców długoletni proces z klasztorem oliwskim o dobra Żukczyn koło Gdańska. Spór ten z odwołaniem się do nuncjusza papieskiego, a następnie do Rzymu toczył się aż do r. 1611, kiedy to zawarto ugodę w Grudziądzu, na mocy której klasztor zobowiązał się wypłacić 6 050 zł odszkodowania. W l. 1603–4 prowadził K. w Warszawie proces z Walentym Jabłonowskim. Solidniejsze podstawy materialne uzyskał, otrzymawszy bogate starostwo grudziądzkie, które objął w końcu 1603 r. lub na samym początku 1604 i starał się dobrze w nim gospodarować, m. in. przez popieranie rozwijającego się na tym terenie osadnictwa olęderskiego. Nie stronił też od działalności publicznej. M. in. posłował na sejm warszawski 1597 r., a na poprzedzającym sejmiku w Radzyniu, w czasie zatargu wywołanego przez Plemięckich, został ranny. Na początku 1605 r. zjawił się na sejmie jako poseł z Prus Królewskich i stanowczo bronił praw Prusaków. Wówczas 15 II otrzymał woj. chełmińskie. Po śmierci żony, która pozostawiła mu sześciu synów (Piotra, zm. 1589, Gabriela, zm. 1617, Władysława, zm. 1619, Andrzeja, kanonika chełmińskiego i warmińskiego, zm. 27 II 1622, Jana Karola, bpa nominata warmińskiego, i Jakuba Oktawiana, kasztelana elbląskiego, zm 1665) i trzy córki (Zofię i Katarzynę, benedyktynki w Toruniu, oraz Elbietę, za Zygmuntem Grudzińskim, kasztelanem nakielskim), przyjął święcenia kapłańskie i 23 VIII 1611 r. został mianowany biskupem chełmińskim, rezygnując równocześnie z godności wojewody.

Jako biskup odznaczył się K. energiczną administracją. Starał się odbierać protestantom dawne kościoły katolickie na terenie swojej diecezji. Popierał w Toruniu kolegium jezuickie oraz klasztor benedyktynek (którego ksienią była siostra jego żony Zofia Dulska). Dokonał jakiejś fundacji na rzecz kształcenia młodzieży szlacheckiej w Chełmnie, czy też Chełmży, o czym jednak nic bliżej nie wiadomo. Za jego czasów utrwalił się używany przezeń tytuł «biskup chełmiński i Pomezanii». W rodzinnym Konopacie odrestaurował zamek, w którym często przebywał. Tytułował się baronem z Konopatu; tytuł ten wraz z herbem Borghesich nadał mu papież Paweł V. Zmarł K. 1 XI 1613 r. na zamku biskupim w Wąbrzeźnie. Pochowany został w Chełmży.

 

Estreicher; Siarczyński, Obraz wieku panowania Zygmunta III, I; Boniecki; Dworzaczek, Genealogia; Niesiecki; Czaplewski, Senatorowie Prus Król.; – Duryewski A., Pamiątka Kostków, Kr. 1702; Dzieje Torunia, Pod red. K. Tymienieckiego, Tor. 1933; Maercker H., Eine polnische Starostei und ein preussischer Landrathkreis, „Zeitschr. d. Westpreuss. Gesch.-vereins” H. 17: 1886 – H.19: 1888; Obłąk J., Jan Karol Konopacki, biskup nominat warmiński, „Nasza Przeszłość” T. 8: 1958 s. 155–6; Rzepnicki F., Vitae praesulum Poloniae, P. 1763 III; Schmauch H., Die Verwaltung des katolischen Anteils der Diözese Pomesanien durch den Culmer Bischof, „Mitteil. d. Westpreuss. Gesch-vereins” Jg 35: 1936–7 s. 121; Strzelecki A., Sejm z r. 1605, Kr. 1921; – Akta grodz. i ziem., X; Akta historyczne do panowania Stefana Batorego, Wyd. J. Janicki, W. 1881; Akta Metryki Koronnej z czasów Stefana Batorego, Wyd. A. Pawiński, W. 1882, Źródła Dziej., XI; Annales monasterii Oliviensis, Curavit P. Czaplewski, Tor. 1916–9, Fontes, XX; Arch. Zamoyskiego, I, III, IV; Diariusze sejmowe r. 1587, Wyd. A. Sokołowski, Kr. 1887, Script. Rer. Pol., XI; Diariusze sejmowe r. 1597, Wyd. E. Barwiński, Kr. 1907, Script. Rer. Pol., XX; Freytag H., Die Preussen auf der Universität Wittenberg, Leipzig 1903; Inwentarz starostwa grudziądzkiego z r. 1603, Wyd. S. Cackowski, Grudziądz 1965; Korespondencja H. Rozrażewskiego, Wyd. P. Czaplewski, Tor. 1937 I, Fontes, XXX; Lustracja województw Prus Królewskich 1624, Wyd. S. Hoszowski, Gd. 1967; Sprawy wojenne króla Stefana Batorego, Wyd. I. Polkowski, Kr. 1887; – B. Czart.: rkp. 1266 s. 76.

Jan M. Małecki

 

 
 

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Jan Karol Konopacki

ok. 1591 - 1643-12-23 biskup nominat
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

  więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.