INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Maciej Nowicki     

Maciej Nowicki  

 
 
1910-06-26 - 1950-08-31
Biogram został opublikowany w 1978 r. w XXIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Nowicki Maciej (1910–1950), architekt, grafik. Ur. 26 VI 1910 prawdopodobnie w Czycie w kraju Zabajkalskim, był synem Zygmunta (zob.) i Filipiny z Filipowiczów. Ponieważ rodzice N-ego utracili kilkoro dzieci urodzonych w czasie ich pobytu w Rosji, niedługo po urodzeniu N-ego ze względu na jego zdrowie powrócili do kraju w r. 1911, gdzie w okolicy Miechowa kupili mająteczek Słomniczki. Tam N. spędził dzieciństwo. W l. 1920–2 mieszkał w Chicago w Stanach Zjednoczonych, gdzie jego ojciec pełnił funkcję konsula polskiego. Po powrocie do Polski N. uczęszczał do Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie, następnie studiował (od r. 1928) na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej pod kierunkiem Rudolfa Świerczyńskiego. W czasie studiów wiele podróżował, zwiedził Francję, Włochy, Grecję, był w Brazylii. Już w czasie studiów powstały jego pierwsze projekty z dziedziny grafiki użytkowej. N. pasjonował się wówczas plakatem, grafiką reklamową i wystawiennictwem. W r. 1931 został razem ze Stanisławą Sandecką, swą przyszłą żoną i współautorką większości prac w dziedzinie grafiki, laureatem Balu Architektury za projekt zaproszenia, karty wstępu oraz dekoracji sali balowej. N. stworzył razem z Sandecką pracownię dekoracyjno-graficzną, z której wyszło wiele plakatów, ilustracji, przerywników. W r. 1932 Nowiccy zdobyli II nagrodę na konkursie na plakat Państwowej Loterii Klasowej. Od r. 1934 N. należał do Koła Artystów Grafików Reklamowych (KAGR). Do bardziej znanych plakatów N-ego i Sandeckiej należały: plakat Państwowej Loterii Klasowej (1933, I nagroda w konkursie), plakat firmy «Elida» (1933, III nagroda), plakat firmy «Włóczki–Wełny–Trójkąt w Kole» (konkurs Instytutu Propagandy Sztuki – IPS, zakup pracy Nowickich), plakat Państwowego Monopolu Spirytusowego (1933, wyróżnienie w konkursie), plakat Zima w Polsce (1934, II nagroda w konkursie Min. Komunikacji), Wszyscy do walki z gruźlicą (1934), Jamboree (1936). Nowiccy współpracowali czasem z innymi twórcami; z Jerzym Hryniewieckim uzyskali I nagrodę na konkursie rozpisanym przez Ligę Morską i Kolonialną oraz Tow. Budowy Osiedli Gdyni za plakat Osiedlajmy się w Gdyni (1934, dwa warianty), z Adamem Bowbelskim wykonali plakat 10-lecie Polskiego Związku Przeciwgruźliczego. N. zaprojektował również, wraz ze swoją żoną, karty menu i karty do gry dla wodowanego w r. 1934 statku oceanicznego M/S «Piłsudski». Robił też projekty tkanin dla Zakładów w Żyrardowie. N. wystawiał swoje prace graficzne z KAGR, m. in. na pierwszej wystawie Koła w IPS w Warszawie (powtórzona później w Łodzi) w r. 1934, dla której wraz z żoną wykonał plakat wystawy, tam też Nowiccy wystąpili z zabawnym autoplakatem N(ord)–S(ud). W r. 1937 brali udział z KAGR w Międzynarodowej Wystawie Sztuki i Techniki w Paryżu, gdzie otrzymali dyplom honorowy za wystawione tam plakaty (m. in. Bal Młodej Architektury, 1934, Balet Parnella, 1935). Prace N-ego z zakresu grafiki i sztuki użytkowej charakteryzuje finezja, inteligencja, wyjątkowy smak i wdzięk.

N. ukończył studia na Politechnice Warszawskiej w r. 1936. Od r. n. do wybuchu drugiej wojny światowej był starszym asystentem w katedrze projektowania miejskiego u prof. Świerczyńskiego. Pod jego kierunkiem powstał pierwszy projekt N-ego: budynek Urzędu Patentowego przy Al. Niepodległości w Warszawie. W r. 1936 N. wraz z Sandecką otrzymał III nagrodę za projekt meczetu w Warszawie. W r. 1938 brał udział wraz z Janem Bogusławskim w konkursie SARP na Pawilon Polski na Światowej Wystawie w Nowym Jorku, uzyskując II nagrodę. W t. r., razem z Romanem Sołtyńskim, uzyskał II nagrodę za projekt rozplanowania placu gen. Dąbrowskiego w Łodzi i gmachu województwa. N. projektował dom wypoczynkowy w Augustowie i Ośrodek Sportowy przy ul. Podskarbińskiej w Warszawie (oba projekty częściowo zrealizowane przed wojną). W r. 1939 jego wspólny z Sandecką projekt Domu Zdrojowego w Druskiennikach uzyskał w konkursie I miejsce i przeznaczenie do realizacji. W okresie przedwojennym powstały też liczne aranżacje wnętrz autorstwa N-ego, z których na uwagę zasługuje wnętrze magazynu mód «Telimena» przy ul. Krakowskie Przedmieście 5 w Warszawie. Już w tych wczesnych projektach, charakteryzujących się klasyczną, czystą, prostą formą, zaznaczyła się indywidualność twórcza N-ego. W czasie okupacji N. był asystentem na tajnym Wydziale Architektury. Wiele pracował, wykonując różne projekty architektoniczne (m. in. projektował, wspólnie ze Stefanem Putowskim, kościół w Prandocinie). Okres powstania warszawskiego przeżył między Kampinosem a Warszawą, biorąc udział w akcjach Armii Krajowej. Następnie ukrywał się na terenie Instytutu dla Ociemniałych w Laskach. N. wykonał szkice projektowe osiedla dla ociemniałych, a także (w r. 1945) projekt kaplicy dla Lasek.

Po wojnie rozpoczął N. w r. 1945 pracę w Biurze Odbudowy Stolicy (BOS). W tym czasie napisał także kilka artykułów poświęconych drogom rozwojowym architektury; ukazały się one w piśmie „Skarpa Warszawska” (m. in. W poszukiwaniu nowego funkcjonalizmu, Uspołecznienie architektury). W BOS N. zajmował się opracowaniem w ramach planu odbudowy Warszawy projektu centrum handlowo-administracyjnego miasta. N. wysunął w nim śmiałą i oryginalną koncepcję powiązania centrum miasta z Wisłą, z wielkim rozmachem zaprojektował rozwiązanie śródmieścia Warszawy (dwupoziomowe skrzyżowanie Al. Jerozolimskich z Marszałkowską). Projekty N-ego nie zostały zrealizowane. Także w r. 1945 powstał projekt Sali Kongresowej w Warszawie, w którym N. zastosował tzw. dach podwieszony. W r. 1946 N. wyjechał do Stanów Zjednoczonych jako delegat Polski do Comité de la Construction du Siège de l’ONU (budowy Siedziby Organizacji Narodów Zjednoczonych – ONZ) w Nowym Jorku. W r. 1948 został mianowany attaché kulturalnym przy ambasadzie polskiej w Stanach Zjednoczonych, a także rozpoczął wykłady architektury w Raleigh (Nowa Karolina). W czasie swego kilkuletniego pobytu za granicą N. współpracował z najwybitniejszymi architektami. Wtedy też powstały jego najwyżej cenione projekty. Z Eero Saarinenem projektował w r. 1948 osiedle w Brandeis University, a także wykonał projekt synagogi. Wspólnie z Clarence Steinem N. wykonał projekt ośrodka handlowego w Los Angeles, gdzie ponownie zastosował dach podwieszony. W r. 1949 wspólnie z Williamem H. Deitrickiem i Fredem Severudem zaprojektował dla Raleigh budynek wystawowo-widowiskowy, słynne «Paraboleum» (ukończone w r. 1953), zrealizowane w oparciu o nową zasadę konstrukcyjną dachów wiszących. N. był także współautorem, wraz z W. K. Harrisonem, Le Corbusierem i Howardem Robertsonem, gmachu ONZ w Nowym Jorku. W r. 1950 wraz z Albertem Mayerem zdobył I nagrodę w konkursie na projekt miasta Chandigarh, stolicy Pendżabu w Indiach. Ostatnią pracą N-ego był projekt Kapitolu i drogi wjazdowej do Chandigarh (po śmierci N-ego prace kontynuował Le Corbusier).

N. zdobył, jako jeden z niewielu polskich architektów, światowy rozgłos. Był wielką indywidualnością twórczą i choć chętnie pracował w kolektywach, wybijał się w nich zwykle na pierwszy plan. Był człowiekiem skromnym (co podkreślają wszystkie wspomnienia), pełnym uroku osobistego, mającym dar oddziaływania na ludzi. Istotą jego sztuki jest śmiałość koncepcji połączona z myśleniem konstrukcyjnym. Znaczenie «Paraboleum» dla rozwoju architektury jest porównywane z wpływem, jaki na architekturę współczesną wywarła twórczość F. L. Wrighta. We wspomnieniach, które ukazały się w Stanach Zjednoczonych po śmierci N-ego, podnoszono jego genialność «pozbawioną słabości geniuszów». N. zginął w katastrofie lotniczej nad Egiptem, gdy wracał z Indii 31 VIII 1950 (w literaturze często błędnie podawana data śmierci 1951).

N. był żonaty od r. 1936 ze Stanisławą Sandecką, architektem i grafikiem. Miał z nią dwóch synów: Pawła (ur. w Warszawie w r. 1941) i Piotra (ur. w Stanach Zjednoczonych w r. 1950).

 

Fot. w: „Projekt” 1957 nr 1; – Enc. Powsz. PWN; Dictionnaire de l’architecture moderne, Paris 1964 s. 220; – Łoza, Architekci, Oudin B., Dictionnaire des Architects, Paris 1970 s. 261; – Bakucki T., Maciej Nowicki, W. (w druku); Białostocki J., Polska grafika użytkowa, 1900–1939, w: Z zagadnień plastyki polskiej w latach 1918–1939, Wr. 1963, Studia z Historii Sztuki, IX; Bojko S., Polska sztuka plakatu, W. 1971; Kotula A., Krakowski P., Architektura współczesna, Kr. 1967; Łącka M., Koło Artystów Grafików Reklamowych, w: Ze studiów nad genezą plastyki nowoczesnej w Polsce, Wr. 1966, Studia z Historii Sztuki, X; Mumford L., Roots of Contemporary American Architecture, New York 1959 s. 30; Olszewski A. K., Nowa forma w architekturze polskiej 1900–1925, Wr. 1967; Persner N., Historia architektury europejskiej, W. 1977; Pol. życie artyst. w l. 1915–39; Trzeciak P., Przygody architektury XX w., W. 1974; Warszawska Szkoła Architektury 1915–1965, W. 1967 s. 264, 305; Wisłocka I., Awangardowa architektura polska 1918–1939, W. 1968; – „Architektura” 1966 nr 6/223 s. 261 (E. Bończa-Tomaszewska, Miejsce architektury M. N-ego); „Arkady” 1935 nr 5 s. 287 (P. Smolik, Pracownia graficzna M. N-ego i S. Sandeckiej); „Perspectives Polonaises” 1961 nr 6 s. 64–9 (S. Hołówko, M. N., fot.); „Projekt” 1957 nr 1 s. 1–11 (J. Hryniewiecki i W. Filipowiczowa); „Stolica” 1958 nr 2 (A. Cz., Lewis Mumford o M. N-m); „Sztandar Młodych” W. 1957 nr 23; „Sztuki Piękne” (Kr.) R. 9: 1933 nr 4 s. 160; „Świat” (W.) 1934 nr 37 s. 18–19; „Więź” 1960 nr 10 s. 94–100 (H. Świderski, Wielka nadzieja architektury); – IS PAN: Materiały do Słownika Artystów Polskich; – Informacje Barbary Fricze ze Słomniczek (obecnie Miłocice).

Róża Biernacka i Paweł Fruba

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Zygmunt Nowicki

1867-11-22 - 1941-09-25 adwokat
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Stanisław Jakub Skarżyński

1899-05-01 - 1942-06-26
lotnik
 

Anna Pawełczyńska

1922-04-20 - 2014-06-21
socjolog
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Wilhelm Rückemann

1894-08-01 - 1986-11-08
generał brygady WP
 

Kazimierz Adam Saski

1886-12-12 - 1979-06-22
architekt
 

Atenogenes Pawlikiewicz

1882-05-22 - 1941-05-18
prawnik
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.