Maciej z Raciąża (zm. ok. 1483), kaznodzieja, prawnik, dyplomata. Syn mieszczanina Andrzeja z Raciąża (na Kujawach), zwanego później i dziś Raciążkiem. Wpisał się na Uniw. Krak. w semestrze letn. 1420 r.; bakałarzem sztuk wyzwolonych został w grudniu 1423, magistrem na początku 1432 r. Następnie zapewne, obok wykładów na Wydziale Sztuk Wyzwolonych Uniw. Krak., studiował w Krakowie prawo kanoniczne i został licencjatem dekretów. Po tej promocji bp włocławski W. Oporowski zaproponował M-owi w r. 1439 godność scholastyka kujawskiego; zatwierdzony już przez kapitułę, nie został jednak scholastykiem i musiał się zadowolić kanonią włocławską. Być może, na przeszkodzie stanęło mieszczańskie pochodzenie M-a. W kapitule włocławskiej zasiadał M. już 15 VIII 1441. Niebawem 13 I 1442 został delegatem kapituły na synod piotrkowski. W aktach kapituły pod dn. 10 I 1443 M. występuje i jako licencjat, i jako doktor dekretów. Tytułu doktora dekretów M. regularnie używał od 10 I 1451, tj. od daty mianowania go przez kapitułę włocławską, wraz z Janem z Góry, prokuratorem jej dóbr na Pomorzu Gdańskim.
Od chwili wejścia do kapituły włocławskiej (kujawskiej) wysuwany był do zadań i misji kościelnych i politycznych: w r. 1461, wraz ze starostą sandomierskim Janem Rytwiańskim, udał się jako poseł królewski do Rzymu w sprawie zatargu o biskupstwo krakowskie po śmierci Tomasza Strzempińskiego. Posłowie mieli u papieża Piusa II zabiegać o nadanie biskupstwa kandydatowi królewskiemu Janowi Gruszczyńskiemu i o cofnięcie prowizji Jakubowi z Sienna. Poselstwo przeciągnęło się ok. trzech miesięcy, ponieważ papież właśnie dokonywał objazdu miast włoskich, M. wrócił do Krakowa 16 I 1462, po załatwieniu przez posłów sprawy obsadzenia biskupstwa po myśli króla Kazimierza. W r. 1463, obok profesorów Uniw. Krak. Jana z Dąbrówki i Jakuba z Szadka oraz innych uczonych (m. in. Sędziwoja z Czechła), M. uczestniczył w rokowaniach polsko-krzyżackich w Brześciu Kujawskim z ramienia króla Kazimierza: poselstwo broniło sprawy polskiej i stanów pruskich wobec prokrzyżackiego stanowiska legata papieskiego Hieronima Lando, arcybiskupa Krety, przygotowawszy materiał uzasadniający prawa Polski do ziem pruskich. W podobnym zespole występował M. (m. in. wraz z Długoszem) wiosną 1464 r. w Toruniu, w pertraktacjach polsko-krzyżackich, gdzie pośredniczyli przedstawiciele Lubeki i innych miast hanzeatyckich. Nie można też wątpić, że M. brał udział w przygotowaniu traktatu toruńskiego, na którym występuje 19 X 1466 jako świadek. W r. 1471 był M. posłem kapituły włocławskiej na sejm piotrkowski. Od 10 I 1473 przez kilka lat pełnił funkcję generalnego wikariusza, zajmując pierwsze miejsce w kapitule.
Z działalności kaznodziejskiej M-a pozostał zbiór łacińskich kazań niedzielnych. W kazaniach tych (fragment wydał A. Brückner w „Kazaniach średniowiecznych”. Cz. 3) dodawał M. niejednokrotnie w łacińskim tekście polskie objaśnienia pojedynczych słów i zwrotów. Kazania podbudowywał licznymi cytatami z Ojców Kościoła, przykładami z autorów klasycznych (Owidiusz, Cycero) i średniowiecznych; sięgał do „Kroniki” mistrza Wincentego zwanego Kadłubkiem. Każde kazanie kończył M. dodatkiem, w którym rozważał pewne wątpliwości i subtelności dla czytelnika-teologa. M. był autorem formuły absolucji w sakramencie pokuty występującej we włocławskiej przeróbce „Sacramentale” Mikołaja z Błonia, znanej z kopii z r. 1501. Przypisuje się M-owi (Brückner) autorstwo polskiej pieśni religijnej Mocne boskie tajemności, a także (Górski), jako prokuratorowi (występuje w r. 1451) dóbr biskupstwa włocławskiego na Pomorzu, autorstwo powstałego wtedy traktatu w obronie Związku Pruskiego (i na jego zamówienie) przeciw machinacjom i traktatowi biskupa warmińskiego (z 1446) potępiającemu Związek. Autor traktatu z r. 1451 posiadał wykształcenie filozoficzne, a zwłaszcza prawnicze; na M-a wskazuje jego członkostwo kapituły włocławskiej, odpowiednie wykształcenie oraz zaangażowanie w sprawy polsko-krzyżackie.
M. był postacią wybijającą się w kapitule włocławskiej. Wedle opinii bpa Oporowskiego (już w r. 1439) M. był mężem głębokiej wiedzy i wyjątkowych zalet. Zmarł po 3 VIII 1483, a przed 7 I 1484.

Nowy Korbut (Piśm. staropolskie); – Barycz H., Rozwój i upadek Akademii Krakowskiej, w: Kultura staropolska, Kr. 1932; Biskup M., Trzynastoletnia wojna z Zakonem Krzyżackim 1454–1466, W. 1967; tenże, Zjednoczenie Pomorza Wschodniego z Polską w poł. XV w., w: Szkice z dziejów Pomorza, W. 1959 I; Brückner A., Drobne zabytki języka polskiego XV w., „Rozpr. AU Wydz. Filol.” T. 25: 1897 s. 217; tenże, Dzieje kultury polskiej, Kr. 1931 I 583; tenże, Kazania średniowieczne. Cz. 3, „Rozpr. AU Wydz. Filol.” T. 25: 1897 s. 124–30; tenże, Literatura religijna w Polsce średniowiecznej, W. 1902 I 21–2, 74, 76, 85; Friedberg J., Zatarg Polski z Rzymem w czasie wojny trzynastoletniej, „Kwart. Hist.” R. 24: 1910 s. 449; Górski K., Pisma polskie w obronie Związku Pruskiego a geneza „złotej wolności”, „Roczn. Hist.” R. 18: 1949 s. 86–90, 95–6, 103; tenże, Polski traktat polityczny z XV w. w obronie Związku Pruskiego, „Roczn. Olsztyński” T. 8: 1968; Karbowiak A., Szkoła katedralna kujawska w wiekach średnich, „Kwart. Hist.” R. 12: 1898 s. 769–71; Kot S., Nationum proprietates, „Oxford Slavonic Papers” T. 6: 1955 s. 14; tenże, Polska złotego wieku wobec kultury zachodniej, w: Kultura staropolska, Kr. 1932; Lüdicke E., Der Rechtskampf des Deutschen Ordens gegen den Bund der preussischen Stände 1440–1453, „Altpreussische Forschungen” R. 12: 1935 s. 185–92; Łoś J., Przegląd językowych zabytków staropolskich do r. 1543, Kr. 1915; Morawski K., Historia UJ, (w indeksie M. mylnie nazwany Mikołajem); Sołtykowicz J., O stanie Akademii Krakowskiej, Kr. 1810 s. 33; Wiszniewski M., Historia literatury polskiej, Kr. 1843 V 373; Zarębski I., Stosunki Eneasza Sylwiusza z Polską i Polakami, „Rozpr. PAU Wydz. Hist.-Filoz.” T. 70: 1939 s. 364; – Acta capitulorum, III; Acten d. Ständetage Preussens, V; Album stud. Univ. Crac., I 47; Cod. epist. saec. XV, II; Cod. Pol., II/2; Cod. Univ. Crac., II; Długosz, Historia, V 315, 325, 336, 370; tenże, Opera, I 432; Matricularum summ., I; Statuta nec non liber promotionum, s. 16, 24; Statuty kapituły katedry włocławskiej, Wyd. J. Fijałek, Kr. 1916.
Marian Zwiercan