Sągajłło z Kucharskich Maria (1890–1971), inżynier chemik, wykładowca Politechn. Warsz. i Polish University College w Londynie. Ur. 29 XI w majątku Beresk (w pow. włodzimierskim).
Ukończyła w r. 1905 gimnazjum w Żytomierzu, a w r. 1909 Kursy Jana Miłkowskiego w Warszawie. Następnie studiowała na wydz. chemicznym uniw. kijowskiego, gdzie otrzymała w r. 1914 stopień inżyniera summa cum laude. Podczas pierwszej wojny światowej pracowała jako zastępca kierownika laboratorium chemicznego w fabryce gazów bojowych w Kijowie; po objęciu władzy przez bolszewików ukrywała się. W listopadzie 1919 opuściła miasto.
W styczniu 1920 dotarła do Warszawy i została wykładowcą chemii organicznej w Wolnej Wszechnicy Polskiej (WWP). W czasie wojny polsko-sowieckiej wstąpiła do wojska i w stopniu porucznika pracowała w dziale propagandy Generalnego Inspektoratu Armii Ochotniczej na froncie polsko-sowieckim. W r. 1921 podjęła pracę eksperymentatora w Wojskowym Instytucie Przeciwgazowym w Warszawie; od r. 1927 kierowała tu działem gumowym. Równocześnie do r. 1924 była kolejno starszą asystentką, a następnie asystentką gospodarczą w pracowni chemii ogólnej na Wydz. Matematyczno-Przyrodniczym WWP. Nie znamy daty jej ślubu z Tadeuszem Sągajłłą, ale w składach osobowych WWP w 1. poł. l. dwudziestych występuje już jako Sągajłło. W r. 1928 S. odbyła staż w National Bureau of Standards w Waszyngtonie, a w l. 1929–39 wykładała technologię kauczuku na Oddziale Broni Chemicznej dla słuchaczy Sekcji Wojskowej Politechn. Warsz.
S. publikowała liczne prace z dziedziny technologii gumy i kauczuku, głównie w miesięczniku „Przemysł Chemiczny” (np. Metoda chemicznej analizy gumy, R. 11: 1927, Najnowsze prace nad strukturą kauczuku, tamże, czy Przyśpieszanie wulkanizacji, R. 12: 1928), a także w „Przeglądzie Chemicznym”, „Rocznikach Chemii” i „Przeglądzie Artylerii”. Większość jej prac stanowiły jednak tajne badania dla Min. Spraw Wojskowych, których wyniki zniszczono we wrześniu 1939. Wygłaszała referaty naukowe na posiedzeniach Polskiego Tow. Chemicznego i Związku Inżynierów RP, do których należała. Na I Ogólnopolskim Zjeździe Inżynierów Chemików 2–4 V 1937 w Warszawie przedstawiła referat na temat wykorzystania surowców krajowych w przemyśle gumowym. Jako konsultantka i naukowy doradca brała udział w tworzeniu polskiego państwowego i prywatnego przemysłu kauczukowego.
We wrześniu 1939 ewakuowana wraz z naukowymi instytucjami wojskowymi do Lwowa, S. razem z mężem przedostała się na początku 1940 r. na Węgry, a następnie do Jugosławii, gdzie do końca r. 1940 pracowała jako inżynier chemik w Zakładach Wojskowych w Kruševac, i zorganizowała tam pracownię badawczą gumy oraz uruchomiła instalację doświadczalną dla jej regeneracji.
W końcu grudnia 1940 S. przybyła wraz z mężem do Palestyny, gdzie w Jerozolimie prowadziła małą fabrykę wyrobów kauczukowych. Współpracowała z polskimi Wyższymi Kursami Naukowymi; wykładała na Kursie Handlowym przedmiot technologię oraz prowadziła na Kursie Ogrodniczo-Rolnym wykłady, ćwiczenia z chemii, a także wygłaszała popularne odczyty. Była członkiem-założycielem (1942) i w l. 1944–7 przewodniczącą jerozolimskiego Oddziału Tow. Przyrodników im. M. Kopernika, w którego wydawnictwie „Wszechświat” publikowała artykuły, m.in. o Marii Skłodowskiej-Curie (Tel-Aviv 1945 nr 6). W grudniu 1947 wyjechała do Anglii, gdzie od kwietnia 1948 do marca 1949 prowadziła wykłady z chemii nieorganicznej na Polish University College w Londynie. Przerwała je z powodu pogarszającego się stanu zdrowia. S. była członkiem czynnym Wydz. Przyrodniczego Polskiego Tow. Naukowego na Obczyźnie oraz Koła Przyrodników im. M. Kopernika w Londynie. W r. 1956 na posiedzeniu Koła wygłosiła odczyt o relacjach między naukami przyrodniczymi a humanistyką. Ponadto należała do Zrzeszenia Polskich Profesorów i Wykładowców Szkół Akademickich, w którego „Biuletynie”, mimo częściowej utraty wzroku, publikowała artykuły do r. 1969. S. zmarła 21 I 1971 w Londynie, spopielenie jej zwłok odbyło się 29 I w South London Crematorium przy Radwan Road.
W małżeństwie z Tadeuszem Sągajłłą (zm. 1970), naczelnikiem Wydz. Administracji Przemysłowej Min. Przemysłu i Handlu, miała S. syna Witolda, inżyniera, zamieszkałego w Londynie.
Materiały do bibliografii piśmiennictwa kobiet polskich (do roku 1929). Nauki matematyczno-przyrodnicze i nauki stosowane, Lw. 1934; Politechnika Warszawska. Program na r. akad. 1929/30–1933/34; Politechnika Warszawska. Skład osobowy i plan studiów na r. akad. 1934/35–1938/39; Wolna Wszechnica Polska. Skład osobowy i spis wykładów na r. akad. 1920/21–1923/24; – Draus J., Polskie ośrodki naukowe na Bliskim i Środkowym Wschodzie w latach 1941–1950, „Rozpr. z Dziej. Oświaty” T. 29: 1986 s. 136–8; Narodziny i działalność Polish University College (1947–1953), W. 1992 s. 95; Nauka polska na obczyźnie, Londyn 1958 II; Polish University College. Report of the Principial for the Period 1947–1953, London 1953 s. 67; Śp. Maria Sągajłło, „Roczn. Pol. Tow. Nauk. na Obczyźnie” R. 21: 1970–1; – „Dobra Nowina” (Londyn) 1971 nr 1; „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” R. 32: 1971 nr 23, 30; „Roczn. Pol. Tow. Nauk. na Obczyźnie” 1950/51–1969/70; – B. Pol. w Londynie: Mater. bibliogr.
Ryszard Terlecki