Oxner Mieczysław (1879–1944), zoolog, oceanograf, wicedyrektor Muzeum Oceanograficznego w Monako. Ur. 31 XII w Rudzie Guzowskiej (pow. błoński), był synem przemysłowca i właściciela ziemskiego Karola (zm. 1934) i Leonilli z Nowaków (zm. 1936). Ukończył rządową szkołę średnią nr 5 w Warszawie w r. 1899. W latach gimnazjalnych uczestniczył w tajnej działalności patriotycznej i w związku z tym musiał wyjechać za granicę. W Berlinie w l. 1899–1902 jako wolny słuchacz studiował medycynę i nauki przyrodnicze, głównie zoologię pod kierunkiem F. E. Schulzego. Za działalność niepodległościową aresztowano go i wydalono z Niemiec. W l. 1902–5 studiował zoologię na wydziale filozoficznym uniwersytetu w Zurychu i uzyskał tam 13 XI 1905 doktorat na podstawie rozprawy pt. Ueber die Kolbenzellen in der Epidermis der Fische, ihre Form, Verteilung, Entstehung und Bedeutung („Jenaische Zeitschr. für Naturwissenschaft” Bd 40: 1905 nr 3). Pracę tę wykonał w stacjach zoologicznych Roseoff i Villefranche, gdzie przeprowadził badania histologiczne nad rozwojem, rozmieszczeniem i regeneracją gruczołów białkowych w nabłonku skóry u 21 rodzajów i gatunków ryb morskich. Następnie w Paryżu w l. 1905–7 pracował w laboratorium zoologicznym na Sorbonie i studiował w katedrze fizjologii zwierząt w Collège de France.
Od 30 IV 1907 O. pracował w Muzeum Oceanograficznym w Monako nieprzerwanie aż do aresztowania w czasie drugiej wojny światowej. Początkowo był urzędowym sekretarzem odpowiedzialnym (secrétaire-agent comptable) i preparatorem w zakresie chemii. Następnie mianowany został w maju 1910 asystentem, a w styczniu 1928 wicedyrektorem laboratorium chemicznego Muzeum. Był wybitnym specjalistą w zakresie budowy akwariów morskich i aklimatyzacji w nich zwierząt. Brał główny udział w organizowaniu sal wystawowych poświęconych oceanografii fizycznej i stosowanej, a przede wszystkim w urządzaniu i stałym powiększaniu wielkiego Akwarium Muzeum Oceanograficznego. Wypracował specjalne metody analizy chemicznej wody morskiej i zwalczania chorób ryb akwariowych. W zakresie zoologii był znakomitym znawcą biologii morskich ryb i robaków z typu wstężnic (Nemertini). Opublikował ponad 50 prac naukowych, w większości dotyczących zagadnień systematyki i regeneracji u wstężnic. W r. 1909 poznał przebywającego okresowo w Monako Józefa Nusbauma-Hilarowicza, z którym się zaprzyjaźnił. Wspólnie opublikowali ok. 15 rozpraw, wśród nich szczególnie cenne Studien über die Regeneration der Nemertinen, cz. I–III („Archiv für Entwicklungsmechanik der Organismen” Bd 30: 1910, Bd 32: 1911, Bd 35: 1912).
O., przebywając stale poza granicami Polski, przyjeżdżał często do rodziny w kraju. W pierwszych latach niepodległości zabiegał u władz polskich o założenie na wybrzeżu bałtyckim morskiej stacji biologicznej współpracującej z Muzeum w Monako. Dzięki swemu stanowisku w Muzeum Oceanograficznym umożliwił kilku Polakom odbycie tam studiów specjalistycznych. Henryk Raabe opisał i nazwał na cześć O-a nowy gatunek glonu, wywołującego schorzenia na skórze ryb morskich, żyjących w akwariach, Leucosphaera Oxneri n.g. n. sp. („Bulletin de l’Institut Océanographique Monaco” Vol. 37: 1940 nr 785). Na kilka lat przed drugą wojną światową został O. konsulem honorowym Polski w Księstwie Monako i w pierwszym okresie wojny pomagał Polakom, których zastała tam wojna. Współpracował z komisją epidemiologiczną Ligi Narodów i organizacjami naukowymi w kilku krajach Europy Zachodniej. Policja niemiecka aresztowała go 1 V 1944 w jego mieszkaniu w Monako i uwięziła w miejscowości Nizza, skąd 3 VI został odesłany do obozu Drancy we Francji, a 30 VI deportowany z transportem Żydów do obozu koncentracyjnego Oświęcim-Brzezinka. Transport ten liczący 1 027 osób przyjęto 3/4 VII, skąd po selekcji zgładzono 404 osoby w dn. 4 VII 1944 w komorach gazowych; wśród nich prawdopodobnie znajdował się O.
O. był odznaczony licznymi orderami zagranicznymi (Korony Włoskiej, Korony Belgijskiej, monakijskim Orderem Św. Karola, portugalskim Orderem Św. Jakuba od Miecza, francuską Legią Honorową i Orderem Polonia Restituta (1928).
Dwukrotnie żonaty z cudzoziemkami (nazwisk nie ustalono), O. dzieci nie pozostawił.
Fot. w Muz. Oceanograficznym w Monako, w Muz. Oceanograficznym w Gdyni i w posiadaniu Gabriela Brzęka; – W. Enc. Powsz. (PWN); Hirsch G., Index Biologorum, Berlin 1928 s. 222; „Rocznik Służby Zagranicznej RP” 1934–9; – Brzęk G., Historia zoologii w Polsce do r. 1918, Cz. III: Materiały do historii ośrodka warszawskiego, L. 1955 s. 134, 180; Księga pamiątkowa ku uczczeniu 30-letniej działalności naukowej i piśmienniczej prof. dra Józefa Nusbauma-Hilarowicza…, Lw. 1911 s. 20, 38, 235, 237–40, 246, 299–306; – Nusbaum-Hilarowicz J., Pamiętniki przyrodnika. Autobiografia, Lw. [1922] s. 96–7; – „Annuaire de la Principauté de Monaco” 1934 s. 297; „Kosmos” 1931 tom jubileuszowy, cz. II s. 130–9; „Medycyna i Przyroda” R. 2: 1938 nr 1 s. 14; „Problemy” R. 5: 1949 nr 6 s. 390, nr 9 s. 644; „Tyg. Ilustr.” 1910 nr 22 s. 443–4; – Informacje: Muz. Oceanograficznego w Monako (z wykazem publikacji O-a przez J. Carpine-Lancre). Internationaler Suchdienst, Arolsen, Państw. Muz. Oświęcim-Brzezinka, Arch. uniw. w Zurichu, Arch. uniw. Humboldta w Berlinie oraz G. Brzęka z Akademii Rolniczej w Lublinie, Stanisława Kujawy z Muz. Oceanograficznego i Akwarium Morskiego w Gdyni oraz rodziny z Warszawy.
Andrzej Dzięczkowski