INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Mikołaj Sepieński (Sapieński) h. Nowina  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1995-1996 w XXXVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sepieński (Sapieński) Mikołaj h. Nowina (zm. ok. 1432), dworzanin i dyplomata w służbie w. ks. lit. Witolda, sędzia ziemski poznański. Pochodził z rodziny piszącej się z Sepna w pow. kościańskim, był bratem Jakuba (zob.).

W źródłach S. potwierdzony jest od 10 IV 1404, kiedy to wymieniony został jako świadek w dokumencie Tomka z Węgleszyna, star. generalnego Wielkopolski. Do lutego 1409 występował kilkakrotnie jako świadek w różnych dokumentach wystawionych na terenie Wielkopolski. Dn. 12 VIII 1408 był jednym z sześciu członków sądu kościańskiego (obok woj. poznańskiego Sędziwoja z Ostroroga i woj. kaliskiego Macieja), który w zastępstwie star. wielkopolskiego Tomka rozstrzygnął w Międzyrzeczu spór o wieś Wławie między opatem lubińskim Maciejem a Janem Gryżyńskim, przysądzając ją opatowi.

S. znał doskonale język niemiecki i sprawy krzyżackie, orientował się nadto w sprawach ówczesnej Europy Środkowej. Z w. ks. Witoldem związał się najpewniej po bitwie grunwaldzkiej. Po raz pierwszy został potwierdzony w jego służbie, jednak bez żadnego tytułu czy stanowiska, jako członek poselstwa w imieniu Władysława Jagiełły do Krzyżaków (w liście uwierzytelniającym z 7 VI 1411). Pisarzem Witolda nazywa go w r. 1413 źródło krzyżackie, wątpliwe jednak czy pełnił rzeczywiście funkcję sekretarską. W świeżo zorganizowanej kancelarii wielkoksiążęcej zatrudniano wówczas kilku Polaków, zarówno duchownych jak i świeckich; wśród tych obok S-ego wyróżniał się Mikołaj Małdrzyk, ale ten wyraźnie poświadczony jest w formułach dokumentów. S. natomiast, czynny w dyplomacji, na dyplomach występował tylko jako świadek. Sprawa stanowisk na dworze hospodarskim nie była wówczas sformalizowana, Witold nazywał S-ego swym doradcą, zaufanym, lub poprzestawał na imieniu i nazwisku, a z tytułem – po uzyskaniu przezeń stanowiska w rodzinnych stronach («Edele und strenge ritter Nicolaus Sepensky landrichter czu Poznaw unsir rat»). Dn. 17 I 1413 w Trokach Władysław Jagiełło i w. ks. Witold wyznaczyli S-ego na jednego z sześciu pełnomocników do traktowania o sporach granicznych z Zakonem przed Benedyktem z Makry, reprezentującym superarbitra Zygmunta Luksemburskiego. Dn. 2 X 1413 w Horodle S. jako przedstawiciel rodu przywiesił swoją pieczęć z h. Nowina do aktu szlachty polskiej i przyjął do rodu seniora rodu lit. Mikołaja Bojnara. W listopadzie t.r. posłował w imieniu Witolda do margrabiego Miśni Fryderyka I Kłótnika i do Rzymu z oskarżeniami przeciw Zakonowi. W l.n. również był zaangażowany w sprawy krzyżackie. Najbardziej znaną misją S-ego z tego okresu był udział w poselstwie Władysława Jagiełły i Witolda do soboru w Konstancji. W Konstancji przebywał w grudniu 1415 i początkach 1416 r. wraz z panami litewskimi Jerzym Giedygołdem i Jerzym Goliminem Nadobowiczem, celem poselstwa było przedstawienie soborowi wyników rozpoczętej chrystianizacji, złożonej sprawy schizmy wschodniej, a przede wszystkim reprezentowanie Polski i Litwy w sporze z Krzyżakami o Żmudź, zwrócenie uwagi na zaborczość krzyżacką w stosunku do Litwinów i Żmudzinów. Posłowie wywiązali się w pełni ze zleconego im zadania, a faktyczne kierowanie legacją niewątpliwie należało do najbardziej obeznanego z Zachodem S-ego.

Po powrocie do kraju S. uczestniczył w dalszych pertraktacjach z Zakonem. W r. 1416 miał znaczny udział w przygotowaniu zjazdu Władysława Jagiełły i Witolda z wielkim mistrzem w Wielonie. W związku z tym posłował w sierpniu t.r. do króla, razem z panami litewskimi: Rumboldem Wolimuntowiczem i jego bratem Gudygierem. Po fiasku zjazdu S. nadal podejmował zabiegi o odzyskanie Żmudzi. W r. 1419 brał udział, obok Pawła Włodkowica i kaszt. kaliskiego Janusza z Tuliszkowa, w poselstwie do Zygmunta Luksemburskiego. W marcu 1422 razem z Giedygołdem, star. podolskim, był S. pełnomocnikiem Witolda na zjeździe w Kieżmarku, gdzie potwierdzono lubowelskie porozumienie monarchów. Następnie – na podstawie pełnomocnictw z lutego t.r. – przygotowywał razem z Giedygołdem i reprezentantami króla Władysława Jagiełły pertraktacje z Krzyżakami nad jeziorem Mielno. Uwieńczone one zostały zawarciem układu 27 IX i trwałym odzyskaniem Żmudzi przez króla i w. księcia. W l. 1422–7 S. uczestniczył w sprawach pomiaru i wytyczania granic z Zakonem krzyżackim. Za swe zasługi został nagrodzony star. łukowskim (potwierdzony na tym urzędzie 5 III 1421 – 20 IV 1424). Otrzymał też od Witolda nadanie miasta Sokołów z wsiami Kupiatyn i Rogów w ziemi drohickiej (20 IV 1424), a wkrótce potem przyznanie prawa na targ cotygodniowy i jarmark doroczny w Sokołowie.

S. był posłem Witolda na koronację królowej Zofii w Krakowie (5 III 1424), tu przez swoje zabiegi w sprawie pokoju wieczystego zasłużył się Zakonowi, podobnie jak na zjeździe w Nieszawie (1 VI 1424), gdzie gorliwie starał się o wypełnienie postanowień traktatu mielneńskiego (wolny handel, uwolnienie poddanych Zakonu od nowych ceł, wolny przejazd przez Polskę do Litwy, na Ruś i Węgry). Choć często przebywał poza Wielkopolską, otrzymał od króla Władysława Jagiełły ważny i przynoszący znaczne dochody urząd sędziego ziemskiego poznańskiego; na urzędzie tym był zastępowany przez brata Jakuba. W maju 1427, na zjeździe w Drezdenku S. był pełnomocnikiem Władysława Jagiełły i Witolda do wytyczenia granicy między Polską a dzierżawami króla Zygmunta Luksemburskiego. W początkach 1428 r. S. razem z Piotrem Korzbokiem był posłem Władysława Jagiełły do elektorów.

Przez niemal dwadzieścia lat, a zwłaszcza pod koniec panowania Witolda, S. należał do jego najwierniejszych współpracowników. W r. 1428 uczestniczył – wśród licznych rycerzy z Polski – w wyprawie przeciw Nowogrodowi Wielkiemu. Aktywną rolę odegrał S. również w czasie starań dyplomatycznych o koronę królewską dla Witolda; podczas pertraktacji z Zygmuntem Luksemburskim i panami polskimi na zjeździe w Łucku w r. 1429 wygłosił do nich mowę na rzecz godności królewskiej swego mocodawcy, wraz z Mikołajem Małdrzykiem posłował w tej samej sprawie w r. 1430 do bpa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego i po raz drugi z bpem wileńskim Maciejem. W październiku t.r. – podczas śmiertelnej choroby Witolda, gdy Świdrygiełło usiłował przechwycić władzę – udał się na polecenie w. księcia do króla wraz z woj. wileńskim Giedygołdem i marszałkiem Rumboldem z prośbą o interwencję. Po śmierci Witolda wraz z innymi Polakami wrócił do Polski.

S. dziedziczył w Bargowie, Łęgu i Miechininie (w ziemi kościańskiej), substancję wzbogacił dzięki działalności u boku króla i w. księcia, a także poprzez małżeństwo. Zmarł przed 25 III 1432 kiedy to z tytułem sędziego ziemskiego poznańskiego występuje już Abraham Głowacz ze Zbąszyna.

W małżeństwie z Anną z Łęgu, córką Oswalda Bronikowskiego i Więcaszki z Łęgu, S. pozostawił synów: Jana (zob.), Mikołaja i Jakuba, ok. r. 1452 sędziego ziemskiego poznańskiego. Jan Fijałek, odosobniony w tym wśród historyków, mylnie twierdzi, że Mikołaj Sepieński, star. łukowski (wywodzi go z Sepna w Opoczyńskiem), nie był identyczny z sędzią ziemskim poznańskim tegoż imienia i nazwiska.

 

Słown. Geogr., VI, X; Słown. Hist.-Geogr. Ziem Pol., VIII/1 (Bargowo); Wpol. Słown. Biogr.; Niesiecki; Gąsiorowski, Urzędnicy wpol.; Urzędnicy, I/1, IV/1, XI; – Cieplucha Z., Z przeszłości ziemi kościańskiej, Kościan 1929 s. 261; Fijałek J., Kościół rzymsko-katolicki na Litwie, w: Polska i Litwa w dziejowym stosunku, Kr. 1914; Gąsiorowski, Urzędnicy zarządu lokalnego; Hist. dyplomacji pol., I; Kosman M., Kancelaria w. księcia Witolda, „Studia Źródłozn.” T. 14: 1969; tenże, Orzeł i Pogoń. Z dziejów polsko-litewskich XIV–XX w., W. 1992; Kozierowski S., Studia nad pierwotnem rozsiedleniem rycerstwa wielkopolskiego. IV Ród Nowinów, „Roczn. Tow. Przyj. Nauk w P.” T. 40: 1914 s. 33–5; Krzyżaniakowa J., Kancelaria królewska Władysława Jagiełły, P. 1972–9 I–II; Prochaska A., Dzieje Witolda w. ks. Litwy, Wil. 1914 s. 220, 233–4, 271, 359; tenże, Ostatnie lata Witolda, W. 1882 s. 37, 41, 143; – Cod. epist. saec. XV, II; Cod. epist. Vitoldi; Długosz, Historia, IV; Kod. Litwy; Kod. Wpol., V; Kod. Wpol. S. Nowa, Z. 1, nr 135; Rachunki dworu Władysława Jagiełły; Regesta historico-diplomatica Ordinis S. Mariae Theutonicorum, 1198–1525, Hrsg. v. E. Joachim, W. Hubatsch, Göttingen 1948–50 I 4292, 4297, 4764, 4906, II 1949; Rozbiór krytyczny Annalium Długosza; Vitoldiana. Codex privilegiorum Vitoldi magni ducis Lithuaniae 1386–1430, Zebrał i wyd. J. Ochmański, W.–P. 1986; – AGAD: dok. perg. 85; AP w P.: Kościan Z. 11 k. 179.

Marceli Kosman

 

 

Powyższy tekst różni się w pewnych szczegółach od biogramu opublikowanego pierwotnie w Polskim Słowniku Biograficznym. Jest to wersja zaktualizowana, uwzględniająca opublikowane w późniejszych tomach PSB poprawki i uzupełnienia.    

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Jan Sepieński h. Nowina

brak danych - 1494, 2 III / 11 V kasztelan biechowski
 
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Mikołaj Wierzynek młodszy

okolo przełomu XIII i XIV w. - 1368
kupiec
 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.