Stopka Nazimek (Nozimek) Andrzej, krypt. A.S. (1868–1934), pisarz ludowy, działacz regionalnego ruchu podhalańskiego.
Ur. 2 X w Kościelisku (pow. nowotarski), był synem Jana, rolnika, i Katarzyny Bachledy Purchorz.
Po ukończeniu założonej przez ks. Józefa Stolarczyka szkoły trywialnej w Zakopanem uczył się S. N. w l. 1883–91 w Gimnazjum św. Anny w Krakowie. Ok. r. 1890 za namową Jana Czubka zaczął spisywać gawędy, opowiadane mu przez Jana Sabałę. W l. 1891–3 studiował na Wydz. Prawa UJ. W tygodniku „Kurier Zakopiański” (1892 nr 3, 6, 8) opublikował artykuł Z opowiadań Sabały, pierwszy utwór literacki napisany gwarą podhalańską. Spisał fragmenty kazań ks. Stolarczyka oraz wspomnienie o nim (rkp. w Muz. Tatrzańskim w Zakopanem). Studia przerwał w r. 1893 w związku ze służbą wojskową w 16. p. Obrony Krajowej (Landwehry) armii austro-węgierskiej, następnie kontynuował je w l. 1894–6. W Krakowie należał w l. 1894–5 wraz z Franciszkiem Smaciarzem (Władysławem Orkanem), Maciejem Szukiewiczem, Adamem Ładą-Cybulskim i Ryszardem Blumenfeldem (później Ordyńskim) do studenckiego kółka literackiego, zbierającego się raz na tydzień w restauracji Lesisza wokół Kazimierza Tetmajera i Lucjana Rydla. W r. 1896 porzucił studia prawnicze i rozpoczął studia polonistyczne na Wydz. Filozoficznym UJ. Równocześnie pracował kolejno jako sekretarz w biurze prezydium krakowskiego magistratu, pracownik biurowy w redakcji krakowskiego dziennika „Czas” oraz kustosz w Domu Jana Matejki. W r. 1897 opublikował, dedykowany Czubkowi, najwierniejszy gwarowo przekaz gawęd Sabały pt. Sabała. Portret. Życiorys. Bajki. Powiastki. Piosenki. Melodie (Kr., reprint Kr. 1987). Ferdynand Hoesick zaliczył go wtedy, wraz z Bronisławem Dembowskim, Henrykiem Sienkiewiczem i Stanisławem Witkiewiczem, do grona «ewangelistów Sabały». W r. 1898 opublikował S. N. opowieść gwarą Rycerze śpiący w Tatrach. Fantazje na tle podań ludowych (Kr., wyd. 2 Kr. 1911), a także zbiór pieśni, legend i opowiadań, połączony z opisem obrzędów z Zakopanego, Kościeliska, Poronina i Czarnego Dunajca Materiały do etnografii Podhala, cz. 1 („Mater. Antropol.-Archeol. i Etnogr. AU w Kr.” Dz. II T. 3, odb. Kr. 1898, w jęz. francuskim: Materiaux pour l’ethnographie du Podhale, Cracovie 1899). W r. 1899 grana była sztuka obyczajowa S-i N-a W Zakopanem. Był sekretarzem Komitetu Obchodu Mickiewiczowskiego w Krakowie, a podczas uroczystości Mickiewiczowskiej w Zakopanem wygłosił 22 V 1898 okolicznościową mowę w gwarze podhalańskiej („Przegl. Zakopiański” 1899 nr 15–16). W r. 1899 działał w komitecie na rzecz sprowadzenia prochów Juliusza Słowackiego na Wawel i organizował na ten cel kwesty, m.in. na wieczorkach artystycznych w Zakopanem. T.r. uzyskał absolutorium na Wydz. Filozoficznym UJ i w krakowskim Gimnazjum św. Anny odbył praktykę nauczycielską, po czym został mianowany zastępcą nauczyciela języka polskiego w III Gimnazjum im. Króla Jana III Sobieskiego. W krakowskim miesięczniku „Krytyka” opublikował opowiadania gwarą: Zdekłe (R. 1: 1899 z. 7), Bajka nie bajka (R. 1: 1899 z. 8) oraz Żywcem (R. 2: 1900 z. 5).
Od września 1900 był S. N. zastępcą nauczyciela języka polskiego w gimnazjum w Podgórzu pod Krakowem, potem od stycznia 1901 w gimnazjum w Stryju, a od września t.r. w gimnazjum w Samborze. Utrzymując kontakt z Podhalem, organizował wycieczki uczniów w Tatry. Był jednym z założycieli Tow. Związek Górali pod opieką Błogosławionego Andrzeja Boboli w Zakopanem i 4 III 1904 wszedł do jego Zarządu Głównego. Po zdaniu 29 V 1905 egzaminów pedagogicznych odszedł z gimnazjum w Samborze i został nauczycielem języka polskiego w gimnazjum z ukraińskim językiem nauczania w Tarnopolu (pracował tam do r. 1914). Założył w Tarnopolu Tow. Warsztatów Studenckich. W r. 1906 m.in. z Orkanem i Józefem Jedliczem (właśc. Józefem Kapuścieńskim) utworzył Sekcję Akademicką Podhalan, afiliowaną przy Tow. Związek Górali. Należał też do Związku Podhalan i w l. 1911–33 uczestniczył we wszystkich jego zjazdach. W nowotarskim tygodniku „Gazeta Podhalańska” (1913 nr 49) ogłosił gawędę góralską Jako Sabała grał w Chochołowie. W czasie pierwszej wojny światowej prawdopodobnie pracował w gimnazjum w Kownie. Od r. 1917 uczył, a następnie był dyrektorem w Seminarium Nauczycielskim w Kętach. Po r. 1920 organizował polskie szkoły na kresach wschodnich. Opublikował w „Gazecie Podhalańskiej” opowiadania Jako topielec dwók dziadusiów wyonacył (1922 nr 35) i Jako Ciakóra topielca wyonacyła (tamże) oraz artykuł Góralska legenda o Matce Boskiej (1923 nr 15). Należał do Sekcji Etnograficznej Tow. Historyków Polskich. Był autorem 3-aktowego dramatu Wiatr halny, wystawianego w okresie międzywojennym przez amatorskie zespoły teatralne (scenopis przepisany z autografu w zbiorach Muz. Tatrzańskiego w Zakopanem) oraz utworów dramatycznych Na świtaniu i Kostka Napierski (rkp.). W r. 1928 przeszedł na emeryturę; odtąd prowadził odziedziczone po wuju żony, Zygmuncie Grzymalskim, gospodarstwo we wsi Siedlec koło Krzeszowic (pow. chrzanowski). S. N. należał do pierwszego pokolenia inteligencji góralskiej. Jego twórczość cenili m.in. Jan Kasprowicz i Henryk Sienkiewicz, który wg Michała Asanki-Japołła nazwał go «jedynym odtwórcą góralskiej poezji [...] jaką posiadł w całej sile i wartości artystycznej, rodzimej». S. N. przyjaźnił się m.in. z Tetmajerem, który wg Janusza Zdebskiego miał wykorzystać jego teksty w „Na skalnym Podhalu”, a także z Andrzejem Galicą oraz Jakubem i Antonim Zachemskimi. Zmarł 25 II 1934 w Siedlcu, w wyniku zawału serca, został pochowany 27 II w Rudawie (pow. chrzanowski). Dn. 29 XI 1936 jego prochy zostały przeniesione na stary cmentarz na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem, obok grobu Sabały.
W małżeństwie z Marią Zygmuntą Pruczek (Prutschek, zm. 27 VI 1923), miał S. N. córki: Halinę Marię zamężną Szkarłat, nauczycielkę w Libiążu (pow. chrzanowski), Józefę Zygmuntę, zamężną Trojanowską, nauczycielkę w Łodzi, Katarzynę Zofię, kierownika szkoły w Żarach (pow. chrzanowski), oraz Annę Zygmuntę, a także syna Andrzeja Wiesława (zob. Stopka Andrzej).
Pośmiertnie opublikowano wspomnienia S-i N-a pt. Zakopane przed stu laty w zbiorze „Obrazki zakopiańskie” w opracowaniu Włodzimierza Wnuka (Kr. 1982).
Portret olej. z r. 1929 przez syna Andrzeja, w Zw. Podhalan w Zakopanem, fot. w: Wnuk W., Obrazki Zakopiańskie, Kr. 1982; – Bibliogr. dramatu pol.; Bystroń, Bibliogr. etnografii; Enc. tatrzańska (1995); Estreicher w. XIX, IV; Gawełek, Bibliogr. ludoznawstwa (w indeksie S. N. jako Aleksander); Krytyka 1899–1914. Bibliografia zawartości, Wr. 1953; PSB (Sabała Jan, Stolarczyk Józef); Słown. pseudonimów, IV; Słownik folkloru polskiego, W. 1965 (błędna data ur.); Zdebski J., Stary cmentarz w Zakopanem, W.–Kr. 1986 (bibliogr.); – Hoesick F., Legendowe postaci zakopiańskie, W. 2001; Jazowski A., Złoty okres literatury podhalańskiej 1890–1918, W. 1989 s. 66, 107, 124–8; Kasprowicz J., Dzieła, Kr. 1930 XVII 161–2; Kolbuszewski J., Tatry w literaturze polskiej 1805–1939, Kr. 1982 cz. 1–2; Koniński K. L., Pisarze ludowi. Wybór pism i studium o literaturze ludowej, Lw. 1938; Kowalczyk J., Idom casy za casami..., Nowy Targ 2004 s. 22; Łobczowski J., Rudawa. Kościół, probostwo, parafia, Kr. 1916 s. 139; Orkan W., Listy ze wsi i inne pisma społeczne, Kr. 1970; Wnuk W., Obrazki zakopiańskie, Kr. 1982 s. 23–34; Wnuk W., Kudasik A., Podhalański ruch regionalny, Kr. 1993; Wodzinowska-Stopkowa W., Portret artysty z żoną w tle, Kr. 1989 s. 8–9 (fot.); Zachemski A., Andrzej Stopka „Nozimek”, „Ziemia Podhalańska” 1936 nr 5 (fot.); Zborowski J., Z dziejów ruchu wydawniczego w Zakopanem do roku 1898, „Roczn. Podhalański” T. 3: 1985; Sprawozdanie Dyrekcji Gimnazjum arcyksiężniczki Elżbiety w Samborze za l. 1903–1906, Sambor 1903–6; – Sprawozdanie Dyrekcji Gimnazjum w Podgórzu za r. szk. 1901, Podgórze 1901 s. 23; Sprawozdanie Dyrekcji Gimnazjum w Stryju za r. szk. 1901/2, Stryj 1901–2; Sprawozdanie dyrektora Gimnazjum Nowodworskiego czyli św. Anny w Krakowie za l. 1884–6, Kr. 1884–6; toż za r. szk. 1890/1, Kr. 1890/1; toż za r. szk. 1899/1900, Kr. 1899/1900; Zvět dyrekcyji Hěhmnazyji Franc-Josyfa I v Ternopoly 1905/6, Ternopyl’ 1906; toż za l. 1907/8–1910/11, Ternopyl’ 1908–11; toż za r. 1913/14, Ternopyl’ 1914; Szematyzmy galicyjskie za l. 1900–14; – „Gaz. Podhalańska” 1934 nr 5, 11; „Kur. Codz.” 1934 nr 61 (fot.); „Wierchy” R. 12: 1934 (fot.); „Ziemia Podhalańska” 1936 nr 6; – Arch. ASP w Kr.: sygn. 120 (teczka osobowa S-i N-a); Arch. UJ: Corpus studiosorum (w przygotowaniu), sygn WP II 228, 230–4, WF II 324–9, PKEN 26; Muz. Tatrzańskie w Zakopanem: sygn. AR/NO/214/2, AR/242, AR/NO/894 AR/302 (Staich T., Stary cmentarz w Zakopanem, mszp.); – Informacje wnuczki Barbary Stopki-Olszańskiej z Kr.
Józef Janczy i Tomasz Latos