Ostrowski Piotr, krypt. P. O. (1791–1846), pedagog, tłumacz, autor podręczników szkolnych. Miejsca urodzenia i pochodzenia O-ego nie udało się ustalić. Był synem Teodora i pochodził z rodziny polskiej, stwierdził to w r. 1823 profesor Uniw. Wil. Ignacy Łobojko, Rosjanin, wbrew pogłoskom szerzonym przez niektórych pamiętnikarzy (np. przez Stanisława Morawskiego) o rosyjskim rodowodzie O-ego. O. studiował na Uniw. Wil., a następnie w l. 1810–15 w Instytucie Pedagogicznym w Petersburgu. Od lipca 1815 pracował jako nauczyciel języka rosyjskiego w gimnazjum wileńskim oraz jako tłumacz w kancelarii uniwersyteckiej. W początkach 1818 r. krótko pełnił obowiązki zastępcy profesora literatury i historii rosyjskiej uczelni wileńskiej, w lipcu t.r. otrzymał pochwałę rektora «za zachęcanie uczniów do języka rosyjskiego». W r. 1819 opublikował w Wilnie Wypisy z autorów rosyjskich dla poczynających uczyć się języka rosyjskiego – wybór tekstów do użytku szkół średnich, opatrzony krótką przedmową w języku polskim. Przedmowy takiej pozbawione były kolejne poszerzone wydania z l. 1820, 1823 i dalsze (do r. 1860 było ich siedem).
W r. akad. 1820/1 władze Uniw. Wil. Powierzyły O-emu wykłady z zakresu statystyki państwa rosyjskiego. W związku z tym O. przełożył „Krótki rys ogólnej teoryi statystyki” (Wil. 1820), nie podając nazwiska autora ani języka oryginału. Prawdopodobnie była to praca profesora petersburskiego Instytutu Pedagogicznego Konstantego Arseniewa (jak można sądzić z tłumaczenia O-ego fragmentu dzieła tegoż autora w „Dzienniku Wileńskim”, 1822 t. 1 i 2). W l. 1819–22 – a być może i po r. 1825 – O. uczył języka rosyjskiego w wileńskim katolickim Seminarium Głównym. W lutym 1822 ubolewał w pismach, kierowanych do władz szkolnych, nad lekceważeniem języka rosyjskiego i obniżaniem rangi społecznej nauczycieli tego języka. W maju 1823 dał się jeszcze lepiej poznać jako gorliwy służbista carski, wszczynając dochodzenie policyjne w sprawie napisu ku czci Konstytucji 3 maja, umieszczonego przez uczniów gimnazjum na tablicy szkolnej. Przyczyniło się to do powołania specjalnej komisji śledczej pod przewodem N. Nowosilcowa, której prace doprowadziły do wykrycia i rozgromienia tajnych związków wileńskiej młodzieży uniwersyteckiej i szkolnej (sprawa filomatów). Gorliwość O-ego doceniona została przez władze carskie, które w lipcu 1823 powierzyły mu stanowisko pomocnika dyrektora gimnazjum wileńskiego (gdzie nadal uczył języka rosyjskiego) oraz zlecały przygotowanie podręczników szkolnych dla okręgu wileńskiego. Stanowiły je: Krótka jeografija Cesarstwa Rosyjskiego, Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Finlandzkiego w teraźniejszym ich stanie (Wil. 1824), Krótka historyja państwa rosyjskiego dla poczynających uczyć języka i historyi z dołączeniem wiadomości o autorach i słownika (Wil. 1824 w języku polskim, 1829 w języku rosyjskim – adaptacja opracowania współczesnego historyka rosyjskiego P. M. Strojewa) oraz, oprócz kolejnych wydań wymienionych wyżej wypisów, odmienna ich wersja, z pełniejszym tytułem rosyjskim, przeznaczona dla uczniów drugiej klasy, pt. Kniga dlja čtenija i perevodov v u’jezdnych učiliščach (Wil. 1830). Wszystkie te adaptacje i tłumaczenia, przepojone głębokim lojalizmem wobec carskiej Rosji, nie były opatrywane pełnym imieniem i nazwiskiem O-ego, lecz krypt. P. O. lub bardziej rozwiniętym. O. przygotowywał też – jak wnioskować można ze wzmianek współczesnej prasy wileńskiej i korespondencji – dalsze tłumaczenia, m. in. historii Rosji J. K. Konstantynowa, które nie zostały opublikowane. O. zabiegał nadaremnie o stałe stanowisko na Uniw. Wil. (wg L. Janowskiego). Po r. 1831 opuścił Wilno i od tego czasu nie ma już śladów dalszych związków O-ego ze sprawami polskimi. Następnie sprawował funkcję dyrektora gimnazjum w Dyneburgu (Dźwińsku). Zmarł w r. 1846 w Dyneburgu.
O. ożenił się ok. r. 1820; w r. 1825 w aktach urzędowych wspomniano o dwóch synach O-ego: Światosławie i Mirosławie.
Estreicher; Enc. Org.; W. Enc. Ilustr.; Janowski, Słownik biobibliogr. Uniw. Wil.; Beauvois D., Lumières et société en Europe de l’Est, L’Université de Vilna et les écoles polonaises de l’empire russe (1803–1832), Lille–Paris 1977 II 807–8, 812; Bieliński, Uniw. Wil.; Wołoszyński R. W., Polsko-rosyjskie związki w naukach społecznych 1801–1830, W. 1974; Worotyński W., Seminarium Główne w Wilnie. Drugi okres dziejów i zniesienie (1816–1833), Wil. 1938 s. 138; – Książę Adam Czartoryski i Józef Twardowski, korespondencja 1822–1824, „Roczniki Tow. Przyj. Nauk w P.” T. 26: 1899 s. 323; Materiały do dziejów literatury i oświaty z archiwum drukarni i księgarni Józefa Zawadzkiego w Wilnie, Wil. 1935 II; Morawski S., Kilka lat młodości mojej w Wilnie (1818–1825), W. 1959; Proces filaretów w Wilnie, Oprac. dr Suliga [J. Bieliński], Arch. do Dziej. Liter., Kr. 1890 VI 180–7; Z pamiętnika Iwana Łobojki o Uniwersytecie Wileńskim i o procesie filaretów, w: Fiszman S., Archiwalia mickiewiczowskie, Wr. 1962; – Arch. PAN: rkp. III-76 j. 90 i 94 (wypisy i odpisy L. Chmaja).
Ryszard W. Wołoszyński