Sacken (von der Osten-Sacken) Salomon (zm. po r. 1661), rotmistrz, oberszter rajtarii kor. Pochodził z rodziny inflanckiej, której wielu przedstawicieli osiedliło się już w początku XVII w. w Prusach Książęcych i kilkudziesięciu służyło w wojsku kor. i lit. w 2. poł. XVII w.
W r. 1632 podpisał S. elekcję królewicza Władysława z ziemią inflancką wraz z wieloma innymi reprezentantami swej rodziny. Karierę wojskową rozpoczął w służbie Rzpltej dopiero za ostatniego Wazy. Był elektorem Jana Kazimierza i podpisał sufragia z ziemią inflancką. Z początkiem 1649 r. rozpoczął werbunek do rajtarii Teodora Jana Maydla, star. ryskiego i łowczego nadwornego kor., na wyprawę przeciwko Kozakom. Regiment Maydla wobec opóźnienia rekrutacji (700 porcji) nie wziął udziału w wyprawie zborowskiej i odmówiono mu wypłaty żołdu za r. 1649. Od 1 IV 1650 S. jako rotmistrz jednej z kompanii tej jednostki znajdował się w kompucie kor., w r. n. objął stanowisko oberszterlejtnanta. W styczniu 1651 przebywał ze swą rajtarią na leżach zimowych w okolicach Skaryszewa i Kiszporku (Dzierzgonia) w Prusach Królewskich. S. wziął udział z regimentem Maydla w wyprawie zimowo-wiosennej hetmana polnego kor. Marcina Kalinowskiego na Ukrainie. Jego kompania poniosła wówczas duże straty; na popisie (3 VI 1651) jednostek zaciągu cudzoziemskiego przed wyprawą berestecką liczyła ona zaledwie 48 rajtarów. W bitwie pod Beresteczkiem (28–30 VI) uczestniczył w centrum szyku oddziałów królewskich pod komendą Bogusława Radziwiłła.
Jesienią 1651 S. otrzymał list przypowiedni na sformowanie regimentu rajtarii (600 porcji) z jednostki przejętej po swym oberszterze Maydlu. Od pierwszego kwartału 1652 regiment S-a pozostawał w kompucie kor. (600 porcji); t. r. poczynił on znaczne szkody w dobrach należących do opactwa lędzkiego. Przed kampanią 1653 r. był S. we Lwowie (m. in. 21 VIII) i potwierdzał odbiór ze skarbu kor. żołdu dla swego regimentu, a także dla piechoty ks. kurlandzkiego Jakuba Kettlera, którą dowodził jego krewny Reinhold Sacken. W r. 1653 wziął udział w kampanii żwanieckiej Jana Kazimierza; uczestniczył w generalnym popisie wojska pod Żwańcem (1 X). Latem 1654 regiment S-a (liczący zaledwie 300 porcji) został włączony do wyprawy posiłkowej dla W. Ks. Lit. na wojnę z Moskwą i poddany pod komendę Janusza Radziwiłła. Przed opuszczeniem Korony miał S. trudności z uzyskaniem dla swojej rajtarii sumy 16 tys. złp. ze star. wieluńskiego; odmawiał mu wypłacenia jej star. Stanisław Denhoff, co spowodowało mandaty upominalne ze strony króla. W kampanii zimowo-wiosennej Janusza i Bogusława Radziwiłłów na Moskwę uczestniczył S. w oblężeniu Nowego Bychowa (od 15 I 1655) i Mohylewa.
Latem 1655, wobec rozpoczęcia wojny zc Szwecją, uniwersałem z 12 VII S. został odwołany z frontu litewskiego i miał w pocz. sierpnia stanąć pod Warszawą. Zapewne podobnie jak inne jednostki rajtarii kor. uczestniczące w tej kampanii pod komendą Prusaków (Henryka von Eulenburga i Henryka von Wallenrodta) rajtaria S-a została zatrzymana przez B. Radziwiłła, któremu jako generałowi gwardii podlegały jednostki zaciągu cudzoziemskiego, i skierowana do służby elektorskiej. Jednostka S-a (zaledwie 216 koni w drugim kwartale 1655) od 1 VII nie występuje w kompucie kor., została wówczas włączona do jednego z większych oddziałów rajtarii brandenburskiej. Aby zachęcić S-a w wytrwaniu w służbie polskiej w tak trudnej dla Rzpltej chwili, Jan Kazimierz nadał mu (Warszawa 1 VII 1655) dobra Amboten w Inflantach (w języku łotewskim Emboten) w dożywotnie władanie. Nie skłoniło to jednak S-a do wypełnienia przysięgi danej królowi i Rzpltej, i nie powrócił już do Korony. Nic też nie wiadomo, aby pozostał w służbie elektora Fryderyka Wilhelma. Skarb kor. był winny S-owi i jego jednostce spore sumy za służbę do drugiego kwartału 1655 r. i w r. 1661 wypłacono mu z poborów woj. kaliskiego 9 tys. złp. Występował również w zawartej 25 II t. r. w Grabinie transakcji między szlachtą pow. piltyńskiego a ks. Kurlandii Jakubem Kettlerem; podpisał się wówczas jako pułkownik wraz z 10 innymi przedstawicielami swego rodu. Zapewne wkrótce zmarł.
PSB (Maydel); Słown. Geogr. (Amboten); Genealogisches Handbuch der Oeselschen Ritterschaft (Ozylia), [b. m. w.] 1935 z. 4 s. 250–6, z. 5 s. 257–60 (brak S-a w ozylskiej linii Osten-Sackenów); Elektorowie; – Górski K., O działaniach wojska koronnego Rzeczypospolitej Polskiej w wojnie z Kozakami. Bitwa pod Beresteczkiem, „Bibl. Warsz.” 1887 t. 2 s. 215–34; Nagielski M., Gwardia królewska szkołą korpusu oficerskiego autoramentu cudzoziemskiego Rzeczypospolitej za dwóch ostatnich Wazów (1632–1668), „Przegl. Hist.” T. 73: 1982 z. 3–4 s. 220; tenże, Liczebność i organizacja gwardii przybocznej i komputowej za ostatniego Wazy (1648–1668), W. 1989 s. 36, 52; tenże, Społeczny i narodowy skład gwardii królewskiej za dwóch ostatnich Wazów (1632–1668), Studia i Mater. do Hist. Wojsk., XXX s. 93–4; Wimmer, Materiały do zagadnienia organizacji armii, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., V; tenże, Wojna polsko-szwedzka 1655–1660, W. 1973 s. 53, 63; tenże, Wojsko polskie w II połowie XVII wieku, W. 1965; – Oświęcim, Diariusz, s. 291; Radziwiłł B., Autobiografia, Wyd. T. Wasilewski, W. 1979; – AGAD: Arch. Radziwiłłów Dz. II t. 11 nr 1571, ASK II Rachunki Sejmowe 48 k. 44v., nr 52 k. 18k, nr 55 v., 30v., ASK IV nr 13 k. 644, ASK VI ks. IV k. 350, 360, ASW 85 nr 68 s. 41–62, nr 72 s. 71–88, nr 89 (rolle rajtarii S-a), ASW 86 nr 40 s. 98, nr 41 s. 124, nr 52 s. 178v., 470–471, nr 53 s. 418–419 (rachunki rajtarii S-a), Metryka Kor., nr 195 s. 186–194, Zb. Rusieckich nr 31 k. 315, Ostrzeszów 2 k. 281v., Extranea 83 IX Polen (b. pag., nr mf 56); AP w Gd.: rkp. 300, 29/142 s. 72; AP w Kr.: Pinocciana 363 s. 868; AP w P.: Pyzdry Gr. 85 k. 410–416; B. Czart.: rkp. 148 s. 905–906, rkp. 2755 s. 85–86; B. Jag.: rkp 5349/I k. 658–659; B. Ossol.: rkp. 224 k. 242; B. PAN w Kr.: rkp. 1404/III s. 72; – Nota Mirosława Nagielskiego o służących w wojsku Rzpltej przedstawicielach rodziny Sackenów w Mater. Red. PSB.
Mirosław Nagielski