Niesiołowski Stanisław (1874–1948), malarz portrecista. Ur. 7 XI w Kielcach, był synem Bronisława, urzędnika, i Emilii ze Springerów. W r. 1893 ukończył naukę w gimnazjum kieleckim. Malarstwo zaczął uprawiać wcześnie; już w r. 1893 namalował obraz Zbawiciela błogosławiącego dla kaplicy więzienia w Kielcach. Po ukończeniu Politechniki Lwowskiej pracował jako inżynier w Namiestnictwie Galicyjskim we Lwowie. Sztukę traktował początkowo po amatorsku, wkrótce jednak zamiłowanie do malarstwa przeważyło; porzucił swoje stanowisko i wyjechał na studia artystyczne za granicę. Kształcił się kolejno w Paryżu w Académie Julian i w Académie Colarossi, następnie w Monachium, gdzie poważną zachętą do dalszej pracy było sprzedanie kilku portretów i kompozycji. Później znów powrócił do Paryża. Studiował u Henri Martina i u Olgi Boznańskiej. Wreszcie odbył podróże artystyczne do Anglii i Włoch i powrócił do kraju. Zamieszkał w Krakowie. W l. 1909/10 i 1910/11 kształcił się w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem Leona Wyczółkowskiego. W r. 1914 wystawił po raz pierwszy w Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych (TPSP) w Krakowie. Zadebiutował portretem Julii z Nikorowiczów Hausnerowej. Ponownie uczestniczył w zorganizowanej przez krakowskie TPSP wystawie bieżącej w r. 1937.
W r. 1919 N. przeniósł się do Warszawy. Od t. r. wystawiał regularnie w Tow. Zachęty Sztuk Pięknych (TZSP) w Warszawie, którego członkiem był od r. 1925. W r. 1937 miał tam wystawę indywidualną obejmującą 22 prace. W t. r. brał również udział w wystawie zorganizowanej w Resursie Obywatelskiej, w r. 1929 uczestniczył w Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu. Był malarzem cenionym i wziętym, artystą bardzo płodnym i pracowitym. Uprawiał niemal wyłącznie malarstwo portretowe oraz studia kwiatów, głównie róż. Dla jego twórczości najbardziej typowy jest męski portret reprezentacyjny i salonowy portret kobiecy. Był autorem znanego oficjalnego portretu prezydenta Mościckiego. Portretował m. in. prof. Antoniego Ponikowskiego, prof. Kazimierza Żurawskiego, dra Witolda Skórczewskiego, Ferdynanda Antoniego Ossendowskiego. Znany był jego Autoportret w kapeluszu. Należałoby też wspomnieć o malowanym w niezwykłych okolicznościach portrecie słynnego medium występującego pod pseud. Franek Kluski. N. uchodził jednak przede wszystkim za wytwornego portrecistę kobiet. Był autorem m. in. portretu generałowej Heleny Sikorskiej, Bohdanowej Dzięciołowskiej, artystek dramatycznych Marii Gorczyńskiej i Ewy Kuncewiczówny, skrzypaczki Ireny Dubiskiej.
Okupację niemiecką przeżył N. w Warszawie. Pomimo ciężkich warunków wojennych nie ustawał w pracy, chociaż od r. 1940 pozbawiony był własnej pracowni. W r. 1944 została zniszczona większa część jego dorobku, w tym zaczęte kompozycje religijne: rozpięte na krzyżu Dziecię-Chrystus i Św. Teresa zsyłająca na świat deszcz róż. Po upadku powstania zamieszkał w Krakowie. Od marca 1945 był członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków. Zmarł w Krakowie 11 I 1948, pochowany został na cmentarzu Rakowickim. Obrazy N-ego rozproszone są w zbiorach prywatnych.
N. żonaty był od 12 X 1912 z Malwiną Podlewską (zm. 1944).
Pol. Bibliogr. Sztuki, I cz. 2; Łoza, Czy wiesz kto to jest?, (z mylną datą ur.); Wystawa zbiorowa prac S. N-ego, W. 1937; – Bunikiewicz W., Piękne kobiety w Salonach Zachęty, „Świat” 1932 półr. II nr 51; tenże, Z wystaw, „Kur. Warsz.” 1937 nr z 18 IV s. 15/16; Księga pamiątkowa Kielczan 1856–1904, W. 1925 s. 279; Lasocka Z., Stanisław Niesiołowski, „Tyg. Warsz.” 1948 nr 9; Lubierzyński F., Jak zjawy na seansie pozowały do obrazu, „Przegl. Artyst.” 1936 nr 6 (reprod. Autoportretu); tenże, Sylwetki naszych artystów, „Przegl. Artyst.” 1929 nr 5–6 (fot. i reprod. Autoportretu); Mitarski W., Wiosenne wystawy w Zachęcie, „Tyg. Ilustr.” 1919 półr. I s. 250; Pietrzycki J., Z krakowskich wystaw. XXII Wystawa Tow. Sztuka, „Świat” 1919 półr. I nr 28, s. 6; Pol. życie artyst. w l. 1915–39; Sztuka plastyczna na wystawie poznańskiej PWK, „Przegl. Artyst.” 1929 nr 5–6; Wiercińska, Tow. Zachęty; – Mater. do dziej. Akad. Sztuk Pięknych; – „Biesiada Liter.” 1893 nr 44 s. 282; „Przegl. Artyst.” 1936 nr 6; „Sztuki Piękne” 1925 s. 408, 1933 s. 36; „Świat” 1924 półr. I nr 17, 1927 półr. II nr 50, 1931 półr. I nr 25; „Tyg. Ilustr.” 1926 półr. I nr 17; – IS PAN: Materiały Słownika Artystów Polskich; WAP w Kielcach: Zespół Akt U.S.C. w Kielcach, akt chrztu S. N-ego sporządzony 25 II (9 III) 1875 nr 129; – Zbiory dra Witolda Skórczewskiego z Krynicy (mszp. w posiadaniu A. Ryszkiewicza w W.); – Informacje Ignacego Trybowskiego z Krakowa i inż. Michała Niesiołowskiego z Warszawy.
Maria Zakrzewska