INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Stefan Natanson     

Stefan Natanson  

 
 
Biogram został opublikowany w 1977 r. w XXII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Natanson Stefan, pseud. Maciej Skołuba (1872–1944), inżynier, działacz polityczny, społeczny i kulturalny, krytyk muzyczny. Ur. 2 XI w Warszawie, był najmłodszym synem z sześciorga dzieci Henryka (zob.) i Amelii z Mayów, bratem Antoniego (zob.) i Bronisława (zob.) oraz bratem przyrodnim Kazimierza (zob.) i Józefa (zob.). Uczył się w szkole H. Benniego w Warszawie, a po jej likwidacji w r. 1885 w gimnazjum w Dorpacie. Następnie studiował mechanikę w politechnice w Charlottenburgu koło Berlina i uzyskał tytuł inżyniera. Równocześnie uczęszczał do Konserwatorium Berlińskiego i był członkiem chóru Filharmonii Berlińskiej prowadzonej przez prof. A. Nikischa. Czynny w Związku Młodzieży Polskiej «Zet» na terenie Niemiec i Francji, był po r. 1898 członkiem naczelnych władz, czyli Centralizacji, tego związku. Był też członkiem Ligi Narodowej. Brał udział w jej warszawskim zjeździe w r. 1899 i wraz z Ludwikiem Zielińskim przeprowadził wniosek o ujawnienie istnienia Ligi. Był jednym z trzynastu oskarżonych o tworzenie niepodległościowych organizacji polskich w procesie prowadzonym w Poznaniu w lipcu 1901 przez władze pruskie. Sądzony był zaocznie, gdyż nie stawił się na rozprawę. Został natomiast aresztowany przez władze rosyjskie i osadzony w cytadeli warszawskiej. Zwolniony dzięki staraniom rodziny, musiał natychmiast opuścić Królestwo. Wyjechał więc w r. 1902 do Krakowa, a następnie w l. 1903–4 pracował w cukrowni w Żuczce koło Czerniowiec. W l. 1904–14 działał w Tow. Szkoły Ludowej (TSL) w Krakowie, pełniąc kolejno funkcje sekretarza, wiceprezesa (1907–12), ponownie sekretarza zarządu głównego. Z ramienia Towarzystwa rozbudowywał sieć szkolną na terenie Galicji. Był też czynnym działaczem Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego. W tym okresie wydał tłumaczoną z francuskiego pracę E. Fagueta „Liberalizm” (Lw. 1909), opracował też wraz z ks. Kazimierzem Lutosławskim „Śpiewnik polskiego skauta” (Kr. 1914). N. był członkiem Ligi Narodowej w Krakowie. Zgodnie z sugestią władz Ligi Narodowej odkupił w r. 1910 od Bronisława Kornackiego i Kaspra Wojnara zakład poligraficzny nazwany Krakowską Drukarnią Nakładową, gdzie drukowana była „Ojczyzna”, organ Ligi. N. był współredaktorem i współpracownikiem tego pisma. Współdziałał też przy wydawaniu czasopisma „Wieniec-Pszczółka”. W swej drukarni wydawał w dużych nakładach tanie książki z dziedziny literatury i historii polskiej, przeznaczone dla bibliotek szkolnych.

Po wybuchu wojny w r. 1914 N. wraz z rodziną został jako poddany rosyjski ewakuowany do Wiednia, skąd przedostał się do Szwajcarii. W l. 1915–18 był członkiem Zarządu Centralnej Agencji Polskiej (CAP) i współpracownikiem w r. 1916 „Przeglądu Polskiego”. W jego mieszkaniu w Lozannie odbywały się spotkania i zjazdy polityków polskich działających na Zachodzie. N. podpisał m. in. deklarację lozańską ogłoszoną 11 XI 1916 w sprawie proklamacji z 5 listopada państw centralnych, a w sierpniu 1917 brał udział w zjeździe, na którym powołano Komitet Narodowy Polski (KNP). Wraz z Marianem Seydą zestawiał dane dotyczące ludności polskiej zamieszkałej na terenie zaboru pruskiego, wykazując tendencyjne zaniżenie procentu tej ludności przez urzędową statystykę pruską. Brał też udział w opracowywaniu map zaboru pruskiego, na których w oparciu o dane przywożone z kraju przez specjalnych wysłanników zaznaczano odsetek ludności polskiej w poszczególnych powiatach. Mapy te, wydrukowane przez biuro kartograficzne CAP w językach francuskim i angielskim, służyły jako materiał do pertraktacji w sprawie zachodniej granicy Polski. W l. 1918–19 N. przebywał w Paryżu, pełniąc funkcję zastępcy kierownika wydziału prasowego KNP. Po powrocie do kraju w r. 1919 brał udział w przygotowaniu plebiscytu na Śląsku Cieszyńskim. Od sierpnia 1923 do września 1924 był naczelnikiem Wydziału Prasowego Min. Spraw Zagranicznych, a od stycznia 1925 do sierpnia 1927 kierownikiem drukarni tegoż Ministerstwa.

W l. 1927 i 1932 był N. członkiem komitetu organizacyjnego I i II Konkursu Chopinowskiego w Warszawie, a w r. 1934 wchodził w skład komitetu organizacyjnego obchodu jubileuszowego Warszawskiego Tow. Muzycznego i Wyższej Szkoły Muzycznej im. F. Chopina. Od kwietnia 1929 do przejścia na emeryturę ok. r. 1934 był kierownikiem Sekcji Kultury Wydziału Oświaty i Kultury Magistratu m. st. Warszawy, a od r. 1930 przewodniczącym Rady Pedagogicznej Kół Śpiewaczych. Był inicjatorem poranków muzycznych dla młodzieży, organizowanych w Filharmonii Warszawskiej i transmitowanych przez Polskie Radio. Układał programy tych poranków i prowadził dydaktyczne pogadanki. Była to pierwsza w Polsce próba planowego umuzykalniania młodzieży. Z ramienia Sekcji Kultury N. opiekował się też działalnością kina miejskiego i miał wpływ na jego repertuar. Czynny również w Polskiej Macierzy Szkolnej (PMS), był w l. 1931–8 przewodniczącym Wydziału Miejskiego przy Zarządzie Głównym PMS oraz kierownikiem pracy oświatowej na terenie Warszawy. Wykładał także w Szkole Pracownic Społecznych PMS (istniejącej od r. 1929). W r. 1939 był członkiem Wydziału Bibliotek i Oceny Książek PMS. Zamieścił wiele artykułów w l. 1935–9 w dwumiesięczniku Zjednoczenia Polskich Towarzystw Oświatowych „Oświata Polska”. Równocześnie w l. 1924–39, pod pseud. Maciej Skołuba, pisał recenzje z koncertów, oper i audycji muzycznych Polskiego Radia, drukowane w „Messager Polonais” oraz wydawanej w Gdańsku „Baltische Presse”, a po śmierci Stanisława Niewiadomskiego w r. 1936 objął dział recenzji muzycznych w „Kurierze Polskim”. Łącznie ukazało się drukiem ponad 400 recenzji N-a. Lata wojny 1939–44 spędził w majątku Świercze w pow. łukowskim, gdzie zmarł 9 IV 1944. Pochowany został na cmentarzu w Zbuczynie. W rękopisie pozostawił obszerną monografię Moniuszki, pisaną w czasie wojny oraz pracę popularnonaukową o Chopinie.

N. ożeniony był od r. 1903 z malarką Jadwigą z Dąbrowskich. Miał trzy córki: Marię, zamężną za Mieczysławem Sędzielowskim, Helenę, ogrodniczkę, zamężną Naglową, i Janinę, ogrodniczkę, zamężną Poszwińską, oraz syna Józefa, znanego malarza i ilustratora, zamieszkałego we Włoszech.

 

Fot. w Materiałach Red. PSB; – Feldman W., Dzieje polskiej myśli politycznej 1864–1914, W. 1933; Kozicki S., Historia Ligi Narodowej (Okres 1887–1907), Londyn 1964; Leczyk M., Komitet Narodowy Polski a Ententa i Stany Zjednoczone 1917–1919, W. 1966; Myśliński J., Studia nad polską prasą społeczno-polityczną w zachodniej Galicji 1905–1914, W. 1970; Prosnak J., Międzynarodowe konkursy pianistyczne imienia Fryderyka Chopina, W. 1970 s. 15, 27; Reychman K., Szkice genealogiczne, W. 1936 I; Seyda M., Polska na przełomie dziejów, P. 1927–31 I–II; Warszawskie Tow. Muzyczne 1871–1934, W. 1934; – „Dziennik Urzędowy Min. Spraw Zagranicznych” 1923 nr 11 s. 215, nr 12 s. 245, 1924 nr 8 s. 136, 1925 nr 5 s. 73, 1927 nr 7 s. 124; Proces w Poznaniu, „Kur. Warsz.” 1901 nr 191 dod. poranny s. 1–2, nr 192 s. 3–4, nr 193 dod. poranny s. 1–2, nr 193 wyd. wieczorne s. 6; Sprawozdania z działalności T. S. L. 1904–1914/15, Kr. 1905–16; Sprawozdanie z działalności Wydziału Oświaty i Kultury w czasie od 1 IX 1929 do 31 V 1930, W. 1930 s. 13; toż od 1 IX 1930 do 31 V 1931, W. 1931 s. 7; Sprawozdanie Zarządu Głównego Polskiej Macierzy Szkolnej z działalności Towarzystwa w r. 1930 s. 64; toż w r. 1931 s. 52; toż w r. 1932 s. 52; toż w r. 1933 s. 65; toż w r. 1934 s. 59; toż w r. 1935 s. 65; toż w r. 1937 s. 66, 70; toż w r. 1939 s. 96, 101; – „Mies. T. S. L.” [od r. 1907: „Przew. Oświat.”] 1904–14; „Pol. Macierz Szkolna” 1931–9; – B. Jag.: rkp. 6436 t. 4, Akc. 96/60 (mszp. pamiętnika S. Rymara s. 47–9, 96, 110, 130); B. Ossol.: rkp. 7948/II; B. PAN w Kr.: rkp. 2442; – Materiały w posiadaniu Red. PSB; Materiały w posiadaniu córek: Heleny Natanson-Naglowej z Warszawy i Janiny z Natansonów Poszwińskiej z Poznania, ich informacje oraz Ludwika Natansona, Konstantego Skrzyńskiego i Lecha Miklaszewskiego z Warszawy.

Stanisław Konarski

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Antoni Natanson

1862-10-12 - 1933-12-09 lekarz
 

Henryk Natanson

1820-12-20 - 1895-12-27 księgarz
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Elwiro Michał Andriolli

1836-11-14 - 1893-08-23
rysownik
 

Wiktor Julian Biegański

1892-11-17 - 1974-01-19
reżyser filmowy
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Tadeusz Wincenty Rechniewski

1862-04-02 - 1916-07-21
prawnik
 

Agaton Giller

1831-01-09 - 1887-07-17
dziennikarz
 

Edmund Klemens Majkowski

1892-11-05 - 1951-04-05
bibliotekarz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.