INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Tadeusz Semadeni      Tadeusz Semadeni, wizerunek na podstawie fotografii.

Tadeusz Semadeni  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1995-1996 w XXXVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Semadeni Tadeusz, pseud.: Teodor, Witold (1902–1944), prawnik, pływak, sędzia i działacz sportowy, działacz konspiracyjny. Ur. 4 VI w Kaliszu, był synem Władysława Adolfa (zob.) i Heleny z domu Haberkant.
Od r. 1913 S. uczył się w Gimnazjum Emiliana Konopczyńskiego w Warszawie. Wybuch pierwszej wojny światowej zastał go w Szwajcarii, gdzie następnie przez rok kontynuował naukę w College Classique Cantonal w Lozannie. W r. 1915 wrócił do Warszawy, do Gimnazjum Konopczyńskiego, skąd w VI klasie przeniósł się do Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego, w którym 5 VI 1920 otrzymał świadectwo dojrzałości. W czasie wojny polsko-sowieckiej od lipca do listopada t. r. służył ochotniczo w 9. dywizjonie artylerii konnej.
Od listopada 1920 S. studiował na Wydz. Prawa Uniw. Warsz., gdzie 28 X 1924 uzyskał dyplom magistra praw. Następnie od kwietnia 1925 kontynuował jeszcze krótko studia na Wydz. Filoz. tej uczelni. W r. 1925 zmienił obywatelstwo ze szwajcarskiego na polskie. Od listopada 1926 przygotowywał się przez niedługi czas do doktoratu na Wydz. Prawa Uniw. Warsz., ale już w r. 1927 rozpoczął aplikację sądową i ukończył ją w r. 1929. W t. r. został sędzią grodzkim w Łodzi, potem był kolejno sędzią Sądu Okręgowego w Warszawie i od r. 1937 kierownikiem referatu wyszkoleniowego w Biurze Personalnym Min. Sprawiedliwości, a w r. 1939 – wiceprokuratorem Sądu Apelacyjnego w Warszawie.
Już od lat studenckich S. zajmował się intensywnie sportem. Był uważany za «ojca sportu pływackiego w Polsce» (Bogdan Tuszyński). W r. 1921 założył sekcję pływacką Akademickiego Związku Sportowego (AZS) w Warszawie, od t. r. wchodził do zarządu stołecznego AZS, w r. 1922 był organizatorem Polskiego Związku Pływackiego, autorem jego statutu i pierwszego regulaminu, od r. 1927 sekretarzem (prezes nie został wybrany, zatem to S. kierował związkiem), od r. 1932 – wiceprezesem, następnie kapitanem sportowym związku. W r. 1922 był organizatorem i sędzią głównym pierwszych mistrzostw Polski w pływaniu. W lipcu 1923 w Krakowie ustanowił pierwszy oficjalny rekord kraju w pływaniu na 100 m stylem dowolnym (1.38,4). W t. r. sprowadził do Polski belgijskiego trenera M. van Schelle, który po raz pierwszy zademonstrował tu nowy styl pływania – crawl.
Od r. 1923 S. współpracował z założonym właśnie pismem sportowym „Stadion” i wtedy uchodził za jednego z najlepiej zapowiadających się publicystów na niwie sportowej. W r. 1924 na łamach „Stadionu” relacjonował z Paryża pierwszy udział reprezentacji Polski w Igrzyskach Olimpijskich. Pisywał później także do „Przeglądu Sportowego”, „Sportu Wodnego” (początkowa nazwa pisma: „Wioślarz”), „Startu”. W r. 1925 startował w drużynie warszawskiego AZS, która zajęła III miejsce w pierwszych mistrzostwach kraju w piłce wodnej w Krakowie. W t. r. i w r. 1926 sprowadził do Polski pierwsze zagraniczne drużyny waterpolowe (z Budapesztu, Pragi i Brna), był jednym z najlepszych polskich sędziów waterpolowych. Działał też w Polskim Związku Lekkiej Atletyki. W r. 1925 jako członek delegacji polskiej uczestniczył w obradach Międzynarodowego Kongresu Sportowego w Pradze. W t. r. należał do współzałożycieli sportowej agencji telegraficznej «Centrosport». Wraz z Aleksandrem Zaleskim opracował pierwszy podręcznik Pływanie (Lw. 1928). W l. 1929–30 był członkiem zarządu Polskiego Związku Hokeja na Lodzie, w l. 1933–4 członkiem zarządu Polskiego Komitetu Olimpijskiego, od r. 1933 członkiem Sądu Koleżeńskiego Związku Dziennikarzy Sportowych RP, w r. 1936 kierował polską ekipą pływacką na Igrzyskach Olimpijskich w Berlinie.
Wyreklamowany od służby wojskowej przez Min. Sprawiedliwości, S. uczestniczył jednak w kampanii wrześniowej 1939 r. Wrócił do Warszawy w grudniu t.r. W konspiracji należał do czołowych działaczy organizacji «Znak», od początku r. 1940 wchodził w skład jej prezydium. Po wejściu «Znaku» do Konfederacji Narodu (wrzesień 1940) i utworzeniu Konfederacji Zbrojnej (styczeń 1941) został kierownikiem sekcji sprawiedliwości w Oddziale IV Sztabu Głównego Konfederacji Zbrojnej, zaś po wejściu «Znaku» w skład Stronnictwa Pracy (SP) (marzec 1944) został wiceprezesem Rady Programowej SP. Jednocześnie od czerwca 1940 był sędzią Wojskowego Sądu Specjalnego (początkowo: Sądu Kapturowego) Okręgu Warszawa–Województwo Związku Walki Zbrojnej (ZWZ) – Obszaru Warszawa Armii Krajowej (AK). Blisko współpracował także z Dep. Likwidacji Skutków Wojny i Dep. Sprawiedliwości Delegatury Rządu RP na Kraj. W grudniu 1943 przywiózł ze Lwowa do Warszawy Zofię Rapp (przybrane nazwisko Marie Springer) z wywiadu AK po jej ucieczce z rąk Gestapo. Od wiosny 1944 stał na czele referatu organizacyjnego nowo utworzonego Szefostwa Służby Sprawiedliwości Komendy Obszaru Warszawa AK.
W czasie powstania warszawskiego 1944 r. S. kierował Komisją Sądową, przekształconą w poł. sierpnia 1944 w Wojskowy Sąd Specjalny Obwodu Śródmieście–Południe Okręgu Warszawa AK, którego został przewodniczącym. Poległ 19 VIII 1944, rzucając butelkę benzyny na czołg niemiecki podczas walk o gmach Politechn. Warsz. Pośmiertnie odznaczony został Krzyżem Walecznych. Nekrologi S-ego ukazały się w prasie powstańczej („Rzeczypospolita Pol.” nr 36, „Kur. Stołeczny” nr 14).
S. był żonaty od r. 1927 z Ireną z domu Konopacką (zob.). Miał z nią dwu synów: Allana Andrzeja (17 IV 1928 – 19 VIII 1944), harcerza Szarych Szeregów, żołnierza Zgrupowania AK «Golski», odznaczonego pośmiertnie Krzyżem Walecznych, który zginął tego samego dnia co ojciec w powstaniu warszawskim, i Zbigniewa (ur. 1 III 1934), profesora matematyki Uniw. Warsz.
Symboliczny grób S-ego znajduje się na cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym w Warszawie, gdzie pochowani zostali żona i syn.

Kunert, Słown. konspiracji warsz., I (tamże bibliogr., fot. nr 108); Szulcowie J. i E., Cmentarz Ewangelicko-Reformowany w Warszawie, W. 1989 s. 208–9; – Budrewicz O., Sagi warszawskie, W. 1990 I/III 362–5 (fot.); Gozdawa-Gołębiowski J., Obszar Warszawski Armii Krajowej. Studium wojskowe, L. 1992; Smolna 30. Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego, Praca zbiorowa, red. J. Durko i in., W. 1989; Tucholski J., Cichociemni, W. 1984; Tuszyński R., Prasa i sport. W. 1981 (fot. s. 134, karykatura S-ego s. 178); tenże, Sportowe pióra, W. 1994 s. 205–12; tenże, Sprintem przez prasę sportową, W. 1975; Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908– 1939, P. 1990 (fot.); tenże, Straty osobowe Akademickiego Związku Sportowego w latach II wojny światowej 1939–1945, P. 1991 s. 79 (fot. między s. 48 i 49); – Akademicki Związek Sportowy 1908–1983. Wspomnienia i pamiętniki, Oprac. R. Wryk, P. 1985 (fot. nr 21); Kalendarz informator sądowy W. na r. 1937, s. 32; na r. 1938, s. 16; toż na r. 1939, W. s. 16.
Andrzej Krzysztof Kunert

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Władysław Adolf Semadeni

1865-07-03 - 1930-10-15 nauczyciel
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Tadeusz Makarczyński

1918-09-12 - 1987-07-29
dokumentalista
 

Wanda Gertz

1896-04-13 - 1958-11-10
działacz niepodległościowy
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.