Polański Teodor (zm. po 1783), ludwisarz lwowski. Był synem Jana (zob.) i Anny z Jachimowiczów. Wychowany był w wyznaniu greckokatolickim. W r. 1746, po śmierci ojca, odnowił kontrakt na prowadzenie ludwisarni miejskiej we Lwowie. Po ojcu odziedziczył też szablony giserskie. Znany jest jako twórca wielu dzwonów dla kościołów obrządku rzymsko- i greckokatolickiego we Lwowie i jego okolicach. Wśród kilkunastu zachowanych dzwonów P-ego do cenniejszych należą: dwa dzwony z wieży ratusza, fundacji Franciszka Mikołaja Potockiego z r. 1753 (Kamieniec Podolski, Muz. Historyczno-Krajoznawcze); okazały dzwon «Jan» na dzwonnicy katedry w Przemyślu, fundacji bpa przemyskiego Walentego Wężyka, odlany w Przemyślu w r. 1766; dzwon z kościoła Franciszkanów we Lwowie z r. 1769 i wreszcie największy – dzwon «Kiryło» z dzwonnicy Cerkwi Wołoskiej we Lwowie z r. 1783. Większość prac P-ego uległa jednak zniszczeniu w czasie austriackiej rekwizycji wojennej w l. 1916–17; m. in. dzwony z kościoła Bernardynów (1743), Karmelitów (1753, dwa) i z katedry ormiańskiej we Lwowie (1782). P. sygnował swoje wyroby zazwyczaj «Leopoli Theodorus Polanski». Był on (obok działającego po nim Dymitra Komarzyńskiego) jednym z wybitniejszych ludwisarzy lwowskich czynnych w w. XVIII i prawdopodobnie posiadał największy dorobek w tym zakresie. Dzwony roboty P-ego wyróżniają się często dużymi rozmiarami, zawsze są poprawnie z punktu widzenia technicznego wykonane i starannie zdobione. Brak bliższych informacji o wykonywanych przez P-ego lufach armatnich. P. zmarł po r. 1783.
Gierdziejewski K., Zarys dziejów odlewnictwa polskiego, [Kat.] Stalinogród 1954 s. 130; Žoltowskij P. M., Chudožne littja na Ukraiini XIV–XVIII st., Kijów 1973 s. 56, 58, 122–3; – IS PAN: Katalog zabytków sztuki w Pol. (miasto Przemyśl, mszp.); – Życiorys P-ego, opracowany przez Karola Badeckiego na podstawie zasobów Archiwum i Muzeum Historycznego m. Lwowa, w Materiałach Red. PSB.
Jan Samek