INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Teofil Olędzki h. Rawicz      Oznaymienie króla nowo obranego na sejmie walnym elekciey między Warszawą a Wolą, dnia 27ma Iunij, Anno 1697 - w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie - sygn.: SD XVII.4.15565 - źródło kopii cyfrowej: POLONA.pl - rubrykacja: iPSB.

Teofil Olędzki h. Rawicz  

 
 
Biogram został opublikowany w 1978 r. w XXIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.


 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Olędzki Teofil h. Rawicz (zm. 1708), poseł na sejmy, marszałek wołkowyski. Pochodził z litewskiej kalwińskiej gałęzi rodu Olędzkich, fundatorów zboru w Moczulnej w woj. nowogródzkim, był synem Jerzego, sędziego ziemskiego wołkowyskiego, i Justyny z Bychowców. Jako patron zboru kalwińskiego w Moczulnej należał do grona najaktywniejszych działaczy Kościoła kalwińskiego na Litwie. Był przewodniczącym (dyrektorem) synodów prowincji litewskiej w l. 1680 (Wilno), 1681 (Wilno), 1693 (Żuprany) i 1694 (Bielica). Posłował z pow. wołkowyskiego na wiele sejmów: na sejmie abdykacyjnym 1668 r. podpisał dyplom «reversale», był t. r. na sejmie konwokacyjnym i podpisał akt konfederacji generalnej, wraz z deklaracją W. Ks. Lit. (z zastrzeżeniem «salvis juribus dissidentium in religione Christiana»). Podczas elekcji 1674 r. oddał głos na Jana III Sobieskiego i podpisał pakta konwenta. Był wówczas chorążym wołkowyskim. Z sejmu koronacyjnego 1676 r. wyznaczony został w skład komisji powołanej w celu ustalenia cen towarów. Ok. r. 1678 został mianowany podkomorzym wołkowyskim. Na sejmie 1685 r. wyznaczono go na deputata do Trybunału Lit., któremu marszałkował w r. 1686 (Niesiecki). Posłował następnie na sejm warszawski 1688 r. (II) oraz sejm grodzieński 1693 r.; wkrótce przed czerwcem 1694 został marszałkiem wołkowyskim. Posłował na konwokację 1696 r. Na sejmie elekcyjnym 1697 r. głosował wraz z synami na Augusta II i podpisał wymierzoną przeciwko Sapiehom koekwację praw stanów koronnych i litewskich, był deputatem do paktów konwentów, wyznaczono go nadto w skład deputacji powołanej u boku bpa kujawskiego Stanisława Dąmbskiego. Posłował następnie na sejm koronacyjny, z którego wszedł do komisji brzeskiej dla przeprowadzenia pertraktacji z wojskiem i zaspokojenia jego żądań. Jako przeciwnik Sapiehów uczestniczył w koncentracji szlachty litewskiej zgromadzonej między Ławnem a Puzewiczami (15 X 1698), biorąc udział w rokowaniach z Sapiehami w charakterze komisarza. Walczył pod Olkienikami, przewodząc szlachcie wołkowyskiej. Jego podpis widnieje również pod aktem tzw. postanowienia wileńskiego z 24 XI 1700, mocą którego oddawano Augustowi II dziedziczną władzę na Litwie. Był również obecny na majowym zjeździe stanów litewskich w Wilnie (1701), na którym zapewniano Augusta II o gotowości «ku uspokojeniu wewnętrznych dyffidentii».

Na sejmie koronacyjnym 1676 r. uzyskał O. libertację «od wszelkich ciężarów i powinności miejskich» swego placu w Wołkowysku, na którym postawił karczmę. W lipcu 1682 woj. wileński Kazimierz Sapieha darował mu plac w folwarku Zelwianka, należącym do majątku Białawicz (w pow. wołkowyskim) w celu zbudowania spichrza na zboże spławiane Niemnem. Dn. 3 IV 1683 otrzymał królewszczyzny Dziaki (Diaki) i Żylicze w pow. wołkowyskim. Dostał też w dożywocie wójtostwo wołkowyskie z wsiami Piętaki i Szaulicze. W swoich dobrach dziedzicznych: Moczulna, Choroszkowszczyzna (Teolin), Kołłątaje, i we wsiach wójtostwa wołkowyskiego miał łącznie 65 dymów chłopskich. Po r. 1701 O. nie uczestniczył w życiu publicznym. Dn. 31 V 1707 sporządził testament, zmarł zapewne z początkiem 1708 r. (nie żył już 22 VIII t. r.).

O. był dwukrotnie żonaty. Z pierwszego związku z Heleną Mokłok, sędzianką ziemską nowogródzką, pozostawił synów: Krzysztofa, star. wołkowyskiego, Jerzego (zob.) i Bogusława, działacza kalwińskiego, dyrektora synodu kalwinistów litewskich w Bielicy (1705), porucznika rajtarii, a w końcu pułkownika husarskiego. Z drugiego małżeństwa, zawartego z Eufrozyną z Połubińskich, wojewodzianką nowogródzką, wdową po Aleksandrze Michale Korsaku, pozostały córki: Jadwiga (żona Henryka Domasławskiego, sędziego grodzkiego wołkowyskiego), Agnieszka (żona Owsianego, podkomorzego nowogródzkiego), Katarzyna (od 25 XI 1674 żona Adama Żyżemskiego, łowczego pińskiego), Anna (od 8 I 1678 żona Hrehorego Pakosza, stolnika kowieńskiego), Teofila i Justyna – panny.

 

Boniecki, XI; Niesiecki; Uruski; Żychliński, XIII 259–61; – Barycz H., Obraz historyczny kalwinizmu na Litwie 1650–1696 r., „Reform. w Pol.” R. 4: 1926; Konarski S., Szlachta kalwińska w Polsce, W. 1936; Łukaszewicz J., Dzieje kościołów wyznania helweckiego w Litwie, P. 1843 II 9, 48; Narbutt J., Dzieje wewnętrzne narodu litewskiego, Wil. 1843 II 44; Przezdziecki A., Podole, Wołyń, Ukraina, Wil. 1841 I 52; Sapiehowie, II; – Diariusz sejmu walnego warszawskiego 1701–1702, W. 1962; Spis synodów i sesji prowincjonalnych Jednoty Litewskiej 1611–1913, W. 1913, Monumenta Reformationis Polonicae et Lithuanicae, S. IV z. 1; Vol. leg., IV 1023, 1064, V 278, 306, 427, 438, 747, 868, 926, 989, VI 12; Wykaz podatku podymnego powiatu wołkowyskiego z r. 1690, Wyd. S. Krakowski, Wil. 1938 s. 211; Zawisza K., Pamiętniki…, Wyd. J. Bartoszewicz, W. 1862 s. 20, 177, 186, 191, 200; – B. PAN w Kr.: rkp. 5999, 6122.

Andrzej Link-Lenczowski

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.