Osterloff Waldemar, pseud. Włodzimierz Żarecki, Włast. P. (1858–1925), pedagog. Ur. 12 VII w Żarkach (pow. będziński). Ojciec O-a Karol, narodowości szwedzkiej, osiadł w Polsce w wieku młodzieńczym, podejmował różne prace i przedsięwzięcia i doszedł do sporego majątku; posiadał kilka fabryk (m. in. wina szampańskiego i wódek na przedmieściach Warszawy, destylarnie alkoholu w Rogożewie koło Gostynina, przędzalnię bawełny w Żarkach, piece wapiennicze i cegielnię w Nowej Wsi koło Częstochowy) oraz kilka majątków ziemskich (m. in. Gruszczyce koło Sieradza, Żarki – od r. 1857, a także Grochów i Gocławek, obecnie dzielnice Warszawy). O. uczęszczał do gimnazjum rządowego w Piotrkowie, a następnie od r. 1882 był nauczycielem prywatnym w domach ziemiańskich. W r. 1887 zamieszkał w Warszawie, gdzie aż do pierwszej wojny światowej uczył języków obcych (niemieckiego i francuskiego) i języka polskiego w prywatnych gimnazjach męskich Floriana Łagowskiego i Emiliana Konopczyńskiego oraz na pensjach żeńskich Henryki Czarnockiej, Anny Jasieńskiej, Marii Matuszewskiej i Jadwigi Taczanowskiej. Równocześnie od r. 1887 O. zamieszczał w „Przeglądzie Pedagogicznym” prace z dziedziny metodyki nauczania i artykuły sprawozdawcze, a także brał przez kilka lat udział w pracach komitetu redakcyjnego. Z ramienia redakcji w sierpniu 1888 uczestniczył w zjeździe nauczycielskim w Porrentruy w Szwajcarii. Współpracował z „Encyklopedią Wychowawczą” i z „Wielką Encyklopedią Ilustrowaną”, w których zamieścił liczne hasła, a w „Poradniku dla samouków” opracował część dotyczącą nauki języka niemieckiego. Prace swe publikował także w „Ateneum”, „Bluszczu”, „Głosie”, „Przyjacielu Dzieci” i in. czasopismach. W l. 1913–14 kierował redakcją miesięcznika „Dziecko”. Opracował wiele podręczników szkolnych i wypisów literatury do nauki języka polskiego i niemieckiego. Do najpopularniejszych, bo mających osiem wydań, należy Kurs metodyczny nauki języka niemieckiego (W. 1905, Wyd. 8. Ł. 1919), po kilka wznowień miały opracowane w trzech częściach Czytanki polskie w zakresie elementarnym (Wyd. 3. Ł. 1920 i dalsze). O. wydał też kilka prac przeznaczonych dla nauczycieli i seminariów nauczycielskich: Rady i wskazówki pedagogów dla nauczycieli szkół ludowych (W.–Ł. 1907, Wyd. 2. pod nieco zmienionym tytułem Ł. 1920), Pierwsza systematyczna nauka dziecka na podstawie jego rozwoju naturalnego (W. 1919) i Metodyka języka ojczystego w zakresie elementarnym (Ł. 1921, Wyd. 2. W. 1925). Z dziedziny historii wychowania opracował O. kilka monografii popularnonaukowych, takich jak: Prorok pedagogiki nowoczesnej Henryk Pestalozzi (W. 1910), Przodownicy myśli pedagogicznej na zachodzie od czasów Odrodzenia (W. 1918), W 150-tą rocznicę. Stanisław Konarski 1700–1773 i Komisja Edukacji Narodowej 1773–1794 (Ł. 1923) i Ewaryst Estkowski (1820–1856) (W. 1921). Wydał wybór pism współpracowników Komisji Edukacji Narodowej „Wychowanie obywatelskie i oświata powszechna” (W. 1919, Ł. 1921), obszerne wyjątki „Chowanny” B. Trentowskiego (Ł. 1922), a także zaopatrzone komentarzem tłumaczenia prac pedagogicznych F. W. Foerstera, E. Pestalozziego i F. Regenera. Z dziedziny psychologii opublikował O. prace: Gimnastyka woli. Dziecko (W. 1913) oraz Rozwój umysłu i uczuć dziecka (Ł. 1921). Wraz z Józefem Szustrem opracował czterotomowe wydawnictwo Dzieje powszechne, obejmujące historię Europy od starożytności do czasów współczesnych. Wydawnictwo to, którego pierwszy tom ukazał się w r. 1905, miało kilka wznowień. O. napisał też sztukę Podstępem. Komedia w I akcie (W. 1895). Zmarł 11 I 1925 w Warszawie i pochowany został na cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim przy ul. Młynarskiej w Warszawie.
O. był dwukrotnie żonaty: z Cecylią (nazwisko nieznane), która wkrótce po ślubie zmarła, oraz z Heleną Machalską. Dzieci nie miał.
Karbowiak A., Bibliografia pedagogiczna, Lw.–W. 1920; W. Ilustr. Enc. Gutenberga; Roczn. Nauk.-Liter.-Artyst. (Okręta), W. 1905; Słown. Geogr., XIV 738; – Nowakowski H., Waldemar Osterloff (1858–1925), „Przegl. Hist. Oświat.” 1965 nr 2 s. 201–6; – „Kur. Warsz.” 1925 nr 13 (dod. poranny) s. 4; „Ruch Pedagog.” 1925 nr 1/2 s. 39; „Sprawy Tow. Naucz. Szkół Wyższych i Średnich” 1925 nr 1/2 s. 30; „Szkoła” 1925 nr 2/3 s. 48–9; „Tyg. Illustr.” 1859–60 nr 7 s. 52–3; – Relacje rodziny Osterloffów z Warszawy.
Stanisław Konarski