Robota Władysław (1872–1939), ksiądz, działacz narodowy i społeczny na Górnym Śląsku. Ur. 27 VI w Gostomi w pow. prudnickim, był synem Konstantyna, rolnika, i Zuzanny ze Spillerów.
Od r. 1883 R. uczył się w gimnazjum w Prudniku. Świadectwo dojrzałości uzyskał w marcu 1892, po czym immatrykulował się na Uniwersytecie Wrocławskim; studiował najpierw medycynę, a następnie – do 6 IX 1897 – teologię katolicką. Podczas studiów słuchał też m. in. wykładów Władysława Nehringa z literatury polskiej. Był współzałożycielem Tow. Akademików Górnoślązaków i Kółka Polskiego. Po rocznym alumnacie we Wrocławiu R. przyjął 11 VI 1898 święcenia kapłańskie. Pracę duszpasterską rozpoczął jako wikary w Łabędach w pow. toszecko-gliwickim (od 28 VI 1898) i Zabrzu (od 6 II 1902). Wkrótce (4 IX 1902) R. objął probostwo w Gierałtowicach w pow. rybnickim, gdzie pozostał do śmierci. Jako proboszcz R. prowadził urzędową korespondencję z sąsiednimi parafiami po polsku, wybudował pierwszy na Górnym Śląsku dom związkowy dla stowarzyszeń polskich. Wygłaszał wykłady i referaty podczas tajnych zebrań, krzewił czytelnictwo polskie, rozdając za darmo elementarze i dzieła literatury polskiej, zakładał polskie związki kościelne i świeckie. W związku z wyborami do sejmu pruskiego w listopadzie 1903, już po sukcesie Wojciecha Korfantego w wyborach do Reichstagu, R. ze względów taktycznych podpisał 24 X oświadczenie, wzywające ludność do głosowania na tych kandydatów, którzy wstąpią do frakcji centrowej. Trzy lata później wszedł w skład złożonego z księży 10-osobowego Komitetu Zebrania Ludowego, zwołanego na 6 XI 1906 do Katowic przez ks. Aleksandra Skowrońskiego, poświęconego religijnemu wychowaniu dzieci polskich (do wiecu nie doszło wskutek zakazu kard. G. Koppa). W grudniu t. r. R. został członkiem zarządu Pomocy Naukowej we Wrocławiu (przemianowanej potem na Śląską Pomoc Naukową) pod przewodnictwem ks. A. Skowrońskiego. W związku z wyborami parlamentarnymi 1907 r. R. podpisał odezwę kleru, m. in. popierającą Adama Napieralskiego (a nie W. Korfantego). Jeszcze przed pierwszą wojną światową R. związał się z bytomskim koncernem prasowym A. Napieralskiego, „Katolikiem”. W ostatnim roku wojny R. był kandydatem polskim w uzupełniających wyborach do parlamentu niemieckiego w okręgu gliwicko-lublinieckim (6 VI 1918), jednakże kuria wrocławska sprzeciwiła się wysunięciu jego kandydatury. Podczas I Zjazdu Oświatowego w Gliwicach R. wszedł w skład górnośląskiego Komitetu Okręgowego Tow. Czytelni Ludowych, które wznowiło działalność wiosną 1918. Wzrost antagonizmu narodowego między Polską a Niemcami po zakończeniu wojny spowodował, że aktywny w sprawach polskich R. stał się przedmiotem szykan. Został nawet na początku 1919 r. aresztowany przez Grenzschutz. Musiał też ukrywać się we wrocławskim klasztorze Braci Miłosierdzia. Spieszył potem R. z pomocą świeckim i duchownym działaczom polskim, zagrożonym ze strony niemieckich organizacji terrorystycznych, zwłaszcza w okresie powstań i plebiscytu. Już po podziale Górnego Śląska R uczestniczył w zjeździe przedstawicieli wszystkich powiatów górnośląskich w Królewskiej Hucie, zwołanym w sprawie obrony ludności polskiej pozostałej po plebiscycie w przyznanej Niemcom części Górnego Śląska. Jako reprezentant pow. gliwickiego wszedł do specjalnego Komitetu Organizacyjnego z Władysławem Borthem na czele, połączonego następnie z poznańskim Związkiem Obrony Kresów Zachodnich.
Po podziale Śląska R. został konsultorem, a potem radcą duchownym i wicedziekanem dekanatu dębieńskiego oraz sędzią prosynodalnym w wyodrębnionej z diec. wrocławskiej Administracji Apostolskiej dla Śląska Polskiego, późniejszej diec. śląskiej, katowickiej. Był także wizytatorem nauki religii i ponownie na 10 lat (od r. 1934) sędzią prosynodalnym. W okresie międzywojennym R. wybudował w Gierałtowicach okazały kościół barokowy p. wezw. Św. Katarzyny. Założył także Kasę Oszczędności. W związku z przygotowaniami do synodu diec. katowickiej R. został na początku 1929 r. członkiem Komisji dotyczącej Politycznej i Obywatelskiej Działalności Duchowieństwa, na czele której stał późniejszy biskup-sufragan katowicki, ks. dr Teofil Bromboszcz. W końcu 1928 r. był jednym z pięciu sygnatariuszy skargi do Sekretariatu Ligi Narodów, złożonej w imieniu Koła Inteligencji Polskiej pochodzącej z pow. prudnickiego i przeciwstawiającej się germanizacji ludności polskiej i morawskiej w państwie niemieckim. Niesłusznie został zaliczony (E. Długajczyk) do «zdeklarowanych księży sanatorów». Był przeciwny polityce kierownictwa Związku Polaków w Niemczech w polskim ruchu narodowym Śląska Opolskiego, zwłaszcza monopolizowaniu polskości i w tym duchu przewodził opozycji drobnych akcjonariuszy (do których sam należał) w bytomskim „Katoliku”. Był honorowym prezesem Związku Akademików Górnoślązaków.
Po wybuchu wojny 1939 r. R. został 8 IX wieczorem uprowadzony z plebanii przez pijaną bojówkę Oddziałów Szturmowych (SA) i razem z 14 innymi Polakami zamordowany w lesie pod Pilichowicami. Mogiłę R-y na cmentarzu pilichowickim odkryto w czerwcu 1945 (oględziny zwłok wykazały rozbicie czaszki, połamanie kręgosłupa i żeber). Szczątki złożono 29 IX 1946 pod głównym ołtarzem w kościele w Gierałtowicach. R. był odznaczony za działalność w czasie powstań i plebiscytu, m. in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Polonia Restituta, Gwiazdą Górnośląską.
Enc. powstań śląskich; Olszewicz, Lista strat kultury pol.; Rocznik Diecezji Śląskiej (Katowickiej), Kat. 1929, 1930, 1931, 1932, 1934, 1936, 1947; Schematismus des Bistums Breslau und seines Delegaturbezirks für das Jahr 1898, 1899, 1903; – Czapliński M., Adam Napieralski 1861–1928, Wr. 1974; Długajczyk E., Sanacja śląska 1926–1939, Kat. 1983; Historia Śląska, Wr. 1985 III cz. 2; Jacewicz–Woś, Martyrologium duchowieństwa, III; Jońca K., Polityka narodowościowa Trzeciej Rzeszy na Śląsku Opolskim (1933–1940), Kat. 1970; Kapłan-patriota, „Ogniwa” 1946 nr 4 (fot.); Laubert M., Die oberschlesische Volksbewegung, Breslau 1938 s. 156, 161; Orzechowski M., Wojciech Korfanty, Wr. 1975; Podlewski S., Wierni Bogu i Ojczyźnie, W. 1982 s. 54; Smołka L., Prasa polska na Śląsku Opolskim 1922–1939, W.–Wr. 1976; Szołdrski W., Martyrologium duchowieństwa polskiego pod okupacją niemiecką w latach 1939–1945; w: Sacrum Poloniae Millennium, Rzym 1965 XI; Szymiczek F., Stowarzyszenie akademickie polskiej młodzieży górnośląskiej we Wrocławiu 1863–1918, Wr. 1963; Wichura-Zajdel E., Z dziejów duchowieństwa śląskiego w czasie wojny 1939–1945, W. 1968; – A. K., Wziął do niewoli pierwszego jeńca w drugiej wojnie, „Tryb. Robotn.” 1983 nr 278 s. 4; Schematyzm Kościoła Rzymsko-Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, Kr. 1925; – „Kultura Pol.” 1918 z. 39 s. 600; „Wiad. Diec. Organ Kurii Biskupiej w Kat.” 1929 s. 18, 1934 nr 3 s. 67; – Arch. Diec. w Kat.: Akta Personalne R-y (fot.), ks. Maroń F., Życiorysy (mszp.) s. 86–87; Arch. Państw. w Kat.: Naczelna Rada Ludowa 215 k. 4–8 (Sprawozdanie ze zjazdu delegatów w Królewskiej Hucie z dnia 30 października 1921); Arch. Uniw. Wrocł.: Teologia Katolicka 83, 131, 180; B. Jag.: sygn. 94552/III t. V, cz. 5 nr 14 (Chief Polish Council, Political Department, Grenzschutz, Poznań, March 1919); CAW: Akta odznaczeniowe R-y (fot.).
Leonard Smołka