INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Wojciech Salinarius  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1992-1993 w XXXIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Salinarius Wojciech (zm. 1616), minister kalwiński we Włodzisławiu i w Oszmianie, superintendent wileński, pisarz religijny.
Najprawdopodobniej S. pochodził z Małopolski i kształcił się w którymś z gimnazjów protestanckich (Toruń?, Gdańsk?), nic nie wskazuje bowiem, aby odbył studia wyższe. Pierwsza pewna wiadomość o nim pochodzi z 19 VII 1602, kiedy to na synodzie dystryktowym w Oksie został ordynowany na ministra. W maju r. n. został – na prośbę Hieronima Lanckorońskiego – skierowany do zboru we Włodzisławiu. Uroczystej inauguracji dokonał 8 V 1603 senior Franciszek Stankar mł. Obowiązki duszpasterskie sprawował tam S. do połowy r. 1606, kiedy na ponawiane dwukrotnie prośby synodu wileńskiego kalwini małopolscy zgodzili się na jego wyjazd na Litwę. Objął tam zbór w Oszmianie Murowanej, własności Dorohostajskich. Na synodzie w Wilnie w czerwcu 1612 został S. obrany konseniorem dystryktu wileńskiego, zaś w dwa lata później – po śmierci Andrzeja Chrząstowskiego – podniesiony został do godności superintendenta tego dystryktu. W tym czasie Krzysztof Radziwiłł (przyszły hetman w. lit.) zamierzał go pozyskać do zboru w Bielicach, lecz synod 1614 r. – na prośbę marszałka w. lit. Krzysztofa Moniwida Dorohostajskiego – pozostawił go w Oszmianie.
W czasie sprawowania funkcji duchownych korzystał S. ze wsparcia wielu czołowych patronów kalwinizmu. Poza wspomnianym Dorohostajskim byli wśród nich: Janusz i Krzysztof Radziwiłłowie, Piotr Gorajski, star. uszpolski, Rafał Leszczyński, kaszt. wiślicki, Adam Talwosz, kaszt. żmudzki. W bliskich kontaktach pozostawał też z Bartłomiejem Krośniewickim i znanym paremiologiem Salomonem Rysińskim. S. był autorem obszernej, liczącej ok. 1 800 stron rozprawy Censura albo rozsądek na konfesyją ludzi tych, którzy pospolitym nazwiskiem rzeczeni bywają ariany, a w rzeczy samej są socinistami… (Oszmiana, Lubcz?, 1615). Była to polemika z wydanym w r. 1605 w Rakowie katechizmem ariańskim (tzw. Catechesis Racoviensis maior). Pracę nad nią rozpoczął S. jeszcze we Włodzisławiu. Synod we Włoszczowie 3 II 1606 zachęcał go do jej dokończenia obiecując starania o druk. W maju t. r. na synodzie w Seceminie zdecydowano, że pismo S-a «rewidowane ma być przez senijory», którym miał pomagać ks. Grzegorz Jankowski. Po przeniesieniu się na Litwę S. nie zrezygnował z publikacji, uzyskując obietnice wsparcia ze strony synodu. Sprawa druku jednak się przeciągała. Synody z l. 1611–12 powoływały nowych cenzorów, od których aprobaty zależało ukazanie się pracy drukiem. Censurę podzielił S. na 6 ksiąg, poświęcając każdą z nich odrębnemu problemowi, w którym Kościół kalwiński nie zgadzał się z arianami. Formułując konkretne pytania przedstawiał najpierw «zdanie socinistow», a następnie argumentację «ewangelików» opierając się przede wszystkim na Biblii. Szczególnie wyeksponował S. kwestię Trójcy św. uzasadniając, «iże jest istność boska jedna». Sporo uwagi poświęcił wątkom antropologicznym (księga III), a także żywym w obozie reformacji sporom wokół sakramentów (księga VI). Poglądy socynian uważał za pogańskie i nie dopuszczał myśli o unii z nimi, dotąd «dopóty nie porzucą swoich obłędów ciemności». Praca S-a nie należała jednak do zbyt udanych. Autor nie wyszedł poza tradycyjny zasób argumentacji, nie wyróżnił się również przygotowaniem teologicznym. Jeszcze w r. 1619 polemiści ariańscy uważali, że «nic głupszego przeciwko naszym księgom nie wyszło na świat», zarzucając zarazem, że i u samych kalwinów «księgi te zdały się być w małej wadze». S. zmarł w Oszmianie w r. 1616, przed 15 VI. Pozostawił po sobie skromny księgozbiór i sporo długów.
Synem S-a był zapewne Paweł Salinarius, w r. 1624 katechista, w r. 1625 zaś już jako minister skierowany do zboru w Płonianach, niedaleko Birż.

Estreicher; – Kosman M., Reformacja i kontrreformacja w Wielkim Księstwie Litewskim w świetle propagandy wyznaniowej, Wr. 1973; Łukaszewicz J., Dzieje kościołów wyznania helweckiego w Litwie, P. 1843 II 204; – Akta synodów różnowierczych w Pol., III; Cztery broszury polemiczne z początku XVII wieku, W. 1958; Monumenta reformationis Polonicae et Lithuanicae, S. IV z. 2, Wil. 1915; Węgierski A., Libri quattuor Slavoniae reformatae, W. 1973.
Henryk Gmiterek

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Anna Jagiellonka

1523-10-18 - 1596-09-09
królowa Polski
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.