Silnicki Zbigniew (1. poł. XVII w.), marszałek konfederacji wojska smoleńskiego 1613–14. Pochodził prawdopodobnie z rodziny h. Jelita.
Zapewne po odbyciu początkowej nauki, S. zaciągnął się do wojska, bowiem 20 X 1607 wraz z żoną otrzymał od króla za służbę wojskową dożywocie na wsiach: Krzymanów i Wysiołek (Wisiołek) w woj. podolskim. W lipcu 1610 S. służył w wojsku, był pod Smoleńskiem jako porucznik roty woj. bracławskiego Jakuba Potockiego (B. Jag.: rkp. 102 k. 188v.). Gdy w r. 1612 stacjonujące w Smoleńsku i nieopłacane wojsko odmówiło wymarszu pod Moskwę, S. wysunął się na jego przywódcę. Wraz z częścią oddziałów zajął wkrótce wsie pod Dorohobużem, przeznaczone na utrzymanie załogi zamku smoleńskiego. Już w styczniu 1613 rozpoczął pertraktacje z żołnierzami smoleńskimi i S-m regent kancelarii kor. Jakub Zadzik. Dn. 9 II 1613 wzywał S-ego do opuszczenia tych dóbr hetman polny lit. Jan Karol Chodkiewicz. Na sejm wiosenny t.r. wysłał S. poselstwo pod przewodnictwem płka Remigiana Węchadłowskiego z podpisaną przez siebie instrukcją w imieniu wojska a zawierającą żądanie wypłacenia zaległego żołdu. Posłów tych odprawiono w Warszawie już 23 III z ogólnikową jedynie obietnicą, co nie zaspokoiło oczekiwań żołnierzy. W wyniku zawartych porozumień pomiędzy poszczególnymi pułkami przed 22 V t.r. doszło do zawiązania konfederacji wojska smoleńskiego pod laską S-ego. Skonfederowani wyruszyli następnie na Litwę i w czerwcu podeszli pod Wilno, grożąc jego zajęciem. W wyniku interwencji Janusza i Krzysztofa Radziwiłłów, którzy przydzielili konfederatom stacje w swoich dobrach, zadowolili się oni jedynie pobraniem od mieszczan kontrybucji.
W sierpniu S. założył sobie rezydencję w Kownie, skąd (23 VIII) powiadamiał uniwersałami starostów i dzierżawców dóbr królewskich o zamiarze wkroczenia do Wielkopolski i do Prus Królewskich. Pisał także do senatorów (m.in. do woj. łęczyckiego Adama Sędziwoja Czarnkowskiego) z prośbą o wstawienie się u króla o wypłatę żołdu. Kierowane do S-ego poselstwa, m.in. od króla (sekretarz Stefan Sadorski) i od Wielkopolan (z okazania w Środzie 17 IX) na krótko tylko powstrzymały wkroczenie konfederatów do Korony. W końcu września zagroził S. wkroczeniem do Prus Książęcych; zaniepokojony elektor Joachim Fryderyk wysłał wówczas do niego swoich komisarzy i 7 X podczas spotkania w Wierzbołowie zawarto układ: za cenę 7 tys. złp. S. zrezygnował z wejścia do Prus. W tym czasie porozumiał się S. z Józefem Cieklińskim, marszałkiem stacjonujących pod Lwowem konfederatów wojsk stołecznych (spod Moskwy), uzgadniając wspólne stanowisko przed zwołanym na początek grudnia do Warszawy nadzwyczajnym sejmem. Dn. 12 X był S. w Augustowie i zapowiadał wkroczenie do Prus Królewskich. W końcu miesiąca konfederaci doszli do Sieprca (Sierpca), skąd 27 X S. wysłał pismo do bpa kujawskiego i zarazem kanclerza kor. Wawrzyńca Gembickiego z wyszczególnieniem stacji i prowiantów, których żądał dla swoich konfederatów. Od Prus Królewskich zażądał kontrybucji w wysokości 93 tys. złp., grożąc rekwizycjami. W kilka dni później S. przeprawił się przez Drwęcę, wkraczając na ziemie Prus Królewskich. Aby ratować prowincję przed wyniszczeniem żołnierskimi rekwizycjami zdecydowały się stany pruskie na rokowania z S-m. W ich wyniku 5 XI 1613 w Grudziądzu doszło do zawarcia umowy między komisarzami pruskimi a deputatami wojska, na mocy której stany zobowiązały się wypłacić w terminie do 16 XII t.r. owe 93 tys. złp., a konfederaci wycofać się z Prus.
Od listopada rozłożyli się konfederaci koło Bydgoszczy, gdzie S. założył swoją kwaterę. W związku z narastającą falą niechęci wobec konfederatów bronił swoich żołnierzy przed oskarżeniami o samowolę. Dn. 12 XI 1613 wysłał deputata na sejmik przedsejmowy do Środy, 20 XI w wyniku porozumienia z Wielkopolanami wydał ustawę regulującą wybieranie żywności przez konfederatów z dóbr królewskich i duchownych, 27 XI skierował do Wielkopolan uniwersał w tej sprawie. Zabiegał S. nadto o poparcie żądań konfederatów na sejmie przez posłów ziemskich, 6 XII wydelegował od wojska smoleńskiego jako posłów na sejm Andrzeja Branickiego i Stanisława Dobraczyńskiego. Wobec spóźniania się wypłaty kontrybucji z Prus Królewskich zagroził S. 28 I 1614 rozłożeniem w nich swoich pułków.
Dn. 20 II 1614 witał S. w Bydgoszczy kanclerza Gembickiego, przybyłego na obrady powołanej na mocy uchwały sejmowej komisji do zaspokojenia pretensji wojsk smoleńskich. Obrady komisji rozpoczęły się już 21 II i trwały do 7 V. S. wykazał dużą zręczność w prowadzeniu rozmów z komisarzami, aczkolwiek wydaje się, iż bardziej skuteczne od oratorskich wystąpień S-ego okazały się rajdy konfederatów, np. na Warmię (marzec, kwiecień) i obawy przed wyłamaniem się żołnierzy spod władzy marszałka. Z wypłaconych konfederatom pieniędzy (1 136 897 złp.) S., oprócz zwykłej gaży, otrzymał od wojska 5 tys. złp. Po rozwiązaniu konfederacji (7 V) był S. w Warszawie i uzyskał audiencję u króla. Na sejmie 1615 r. wraz z innymi przywódcami konfederacji został S. skazany na infamię. Natychmiast rozpoczął zabiegi o kasatę, wyrażając gotowość zaciągnięcia się do wojska królewicza Władysława na wojnę z Moskwą. Wstawiał się za nim przedsejmowy sejmik średzki w r. 1616.
Nie wiadomo, kiedy S. został zrehabilitowany. Osiadł na Podolu, był posesorem wsi Domanów (Dumanów). W społeczności lokalnej zdobył pewien mir, w r. 1627 otrzymał urząd wojskiego kamienieckiego. W r. 1628 posłował z woj. podolskiego na sejm, z którego wybrano go na deputata do Trybunału radomskiego. T.r. sejmik podolski obrał go poborcą wojewódzkim; z poborów rozliczył się w r. 1629. Zmarł po r. 1630, przed 12 VIII 1642.
Żoną S-ego była Agnieszka Krężkowska.
Słown. Geogr. (Dumanów); Niesiecki; Przyboś K., Urzędnicy województwa podolskiego, Kr. 1994; – Bogdan D., Warmia wobec konfederacji żołnierskich 1613–1614, „Komun. Mazursko-Warmińskie” 1983 nr 4 s. 420–2; Byliński J., Dwa sejmy z roku 1613, Wr. 1984; Filipczak-Kocur A., Skarb koronny za Zygmunta III Wazy, Opole 1985 s. 110–12; Ochmann S., Sejmy z lat 1615–1616, Wr. 1970; Polak W., O Kreml i Smoleńszczyznę. Polityka Rzeczypospolitej wobec Moskwy w latach 1607–1612, Tor. 1995 s. 324; Tyszkowski K., Wojna o Smoleńsk 1613–1615, Lw. 1932 s. 56, Arch. Tow. Nauk. we Lw., Dz. II, t. 8 z. 3; Walczak R., Konfederacja Gdańska, Elbląga i Torunia 1615–1623, „Roczn. Gdań.” R. 15/16: 1956–7 s. 252, 257; – Akta sejmikowe woj. pozn., I; Diariusz komisji bydgoskiej w roku 1614, Kr. 1880, Script. Rer. Pol., V; Vol. leg., III 579; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. II ks. 12 s. 664–666, Dz. V t. 356 nr 14388 (oryginalne listy S-ego), Dz. VI II 48 k. 46v.–50v., Dep. szwedzkie, Extranea nr 81 szp. 55, nr 98 szp. 61, nr 99 szp. 62, nr 100 szp. 62, nr 119 szp. 68, Metryka Kor., 151 k. 242v.; AP w Gd.: Recesy Stanów Pruskich 300,29/78 k. 321, 300,29/80 k. 331, 300,29/82 k. 106, 477, 482, 492, 495, 499, 512, 300,29/83 k. 80, 136–137, 300/29/84 k. 66, 68, 134, 328, 385–386; AP w Kr., Oddział na Wawelu: Arch. Sanguszków rkp. 72 s. 203–204; B. Czart.: rkp. 108 s. 363, rkp. 343 s. 182–185, 195–202; B. Jag.: rkp. 5 s. 233–238, 467–469, rkp. akc./52 (pod datą 23 III 1613), rkp. 102 k. 188v.; B. Kórn.: rkp. 324 k. 166; B. Ossol.: rkp. 200 k. 67–69; B. Raczyńskich: rkp. 16 k. 292; Deutsches Zentralarchiv, II. Abt. w Merseburgu: Rep. 6 Nr 28 fasc. 2 k. 83–85.
Janusz Byliński