Pilecki Zenon (1815–1890), lekarz wojskowy, ofiarodawca na rzecz Akad. Umiejętności (AU) i Kasy im. Mianowskiego. Ur. w r. 1815 na Litwie w niezamożnej rodzinie, był synem Jana. Wychowywał się w ciężkich warunkach materialnych. Po ukończeniu gimnazjum wstąpił do Akad. Medyko-Chirurgicznej wileńskiej. Uzyskał stypendium rządowe, co pozwoliło mu z większą swobodą zająć się nauką. Dyplom otrzymał w r. 1839. Następnie odsługiwał stypendium w wojsku. Przebywał na Kaukazie jako lekarz pułkowy w pułku Borodinskim strzelców, a od r. 1844 w gruzińskim pułku grenadierskim. Dał się poznać ogółowi jako umiejętny lekarz, szlachetny i dobry człowiek. Pozyskał względy feldmarszałka kniazia A. I. Bariatyńskiego, jednego z dowódców rosyjskich na Kaukazie. P. spędził na Kaukazie najczynniejszy okres swego życia dorabiając się fortuny, ale również i choroby serca. Na kilkanaście lat przed śmiercią stan zdrowia i tęsknota za krajem i rodziną skłoniły go do opuszczenia służby rządowej. Jako emeryt, sztabslekarz, radca kolegialny przeniósł się do Warszawy, gdzie stale do samej prawie śmierci zamieszkiwał. W Warszawie zajmował się głównie działalnością charytatywną. Szczególną opieką otoczył ubogą, kształcącą się młodzież, lecząc ją bezpłatnie i wspierając materialnie.
Dn. 3 XII 1886 zapisał anonimowo na wieczystą własność AU w Krakowie 40 000 zł reńskich w papierach wartościowych (obligacje kolei żelaznych), zdeponowanych w Banku Austriacko-Węgierskim w Wiedniu. Odsetki miały służyć na roczne (z możliwością przedłużenia do 2 lat) stypendia zagraniczne, z pierwszeństwem dla kandydatów z zaboru rosyjskiego, na zmianę przedstawicieli nauk humanistycznych i matematyczno-przyrodniczych, w przypadku niezgłoszenia się kandydata – na cele wydawnictw naukowych lub doraźne badania. Dn. 25 VI 1890 sporządził testament. Oprócz zapisów dla rodziny i wspomnianego zapisu dla AU uczynił również zapis 21 950 rb w czteroprocentowych biletach likwidacyjnych Król. Pol. dla Kasy im. Mianowskiego, na publikowanie prac z historii Polski, języka polskiego, historii literatury polskiej, prawa oraz matematyczno-przyrodniczych. Zmarł 22 VIII 1890 na skutek choroby serca w Białymstoku. Rodziny nie założył.
Po śmierci P-ego został utworzony przez AU Fundusz im. P-ego. Pierwsze stypendium otrzymał w r. 1891 Stanisław Windakiewicz dla badań z historii literatury polskiej. Następne stypendia do r. 1914 otrzymali przedstawiciele różnych dyscyplin, m. in. Kazimierz Kostanecki, Stanisław Estreicher, Leon Marchlewski, Władysław Heinrich, Włodzimierz Demetrykiewicz, Konstanty Zakrzewski, Kazimierz Nitsch, Nikodem Pajzderski, Stanisław Wędkiewicz. W związku z nasilającą się wojną jesienią 1915 rozdział stypendiów zagranicznych został zawieszony. Dewaluacja i trudności finansowe nowo powstałego Państwa Polskiego spowodowały niezmiernie powolne uruchomianie przez Akademię przedwojennych zapisów stypendialnych. Konkurs na stypendium z Fundacji P-ego został ogłoszony dopiero w r. 1939. Z pomocy Kasy im. Mianowskiego korzystali kilkakrotnie m. in. Wacław Sieroszewski i Piotr Chmielowski.
Bieliński J., Stan nauk lekarskich za czasów Akademii Medyko-Chirurgicznej wileńskiej bibliograficznie przedstawiony, W. 1888 s. 692; – Hulewicz J., Akademia Umiejętności w Krakowie 1873–1918, Kr. 1958 s. 52, 53, 55, 85 (w indeksie pomyłki); L. Z., Śp. Dr Zenon Pilecki, „Kraj” (Pet.) 1890 nr 40 s. 14; Nędza M., Polityka stypendialna Akademii Umiejętności w latach 1878–1920, Wr. 1978 (nieścisłości); Szweykowski Z., Zarys historii Kasy im. Mianowskiego, „Nauka Pol.” T. 15: 1932 s. 75, 100, 104; – Kalendarz Lekarski pod red. J. Polaka, W. 1891 s. IV; „Pam. Tow. Lekarskiego Warsz.” 1889 z. 1 s. 692; „Roczn. AU” 1886, s. 30–3, 1887–1918; „Roczn. PAU” 1918–20, 1938/9; „Woenno-Medicinskij Žurnal” 1839 nr 2 s. 300; – Arch. PAN Oddział w Kr.: Korespondencja Sekretariatu Generalnego AU 1886–1914 i PAU 1939, Protokoły Zarządu AU 1886–1915, sygn. PAU I–7, 9, PAU 1939, sygn. PAU I–11, Wykazy nagród i stypendiów AU i PAU, sygn. PAU I–224; Szarejko P., Słownik lekarzy polskich XIX wieku (rkp. w posiadaniu autora).
Rita Majkowska i Teresa Ostrowska