Mazur Józef (1895–1939), przemysłowiec, działacz gospodarczy, poseł na Sejm. Ur. 10 V w Jaszczerku (pow. Świecie). Był synem Jana i Józefiny z Łepków. Uczęszczał do szkoły na Pomorzu. Od 2 II 1906 do 6 V 1907 brał udział w strajku szkolnym. Po ukończeniu szkoły handlowej poświęcił się zawodowi kupieckiemu w mieście Nowe. Obok tego pracował w licznych organizacjach społecznych. W listopadzie 1918 współdziałał w założeniu organizacji «Jedność» grupującej powracających z wojny żołnierzy-Polaków; «Jedność» odegrała następnie istotną rolę przy tworzeniu Dywizji Pomorskiej W. P. W październiku 1919 M. osiedlił się w Pelplinie. W r. 1920 wstąpił ochotniczo do armii polskiej. W r. 1922 odkupił od Otto Kysera fabrykę octu w Grudziądzu i przeniósł się na stałe do tego miasta. Działał aktywnie na polu gospodarczym w miejscowych organizacjach przemysłowych, handlowych i finansowych. Obok tego pracował społecznie i politycznie jako działacz endencji. Z chwilą powstania Stronnictwa Narodowego (SN) w r. 1928 został członkiem jego Rady Wojewódzkiej. W wyborach w dn. 4 III 1928 kandydował do Sejmu w okręgu obejmującym Grudziądz i okolice z listy Katolicko-Narodowej. Mandatu nie uzyskał, znalazł się jednak na pierwszym miejscu listy zastępców. Do Sejmu wszedł 18 XII 1929 na miejsce S. Wojnowskiego. M. ponownie kandydował do Sejmu 16 XI 1930 z ramienia SN i został wybrany na posła w okręgu Grudziądz.
W Sejmie M. należał do Klubu Narodowego i z jego ramienia zasiadał w komisjach gospodarczych; koncentrował się na sprawach ekonomicznych. Występował m. in. w dyskusjach nad ustawami o Funduszu Drogowym, ratyfikacji umowy gospodarczej z Rzeszą Niemiecką, monopolu spirytusowym, ustawie samorządowej, izbach przemysłowo-handlowych, prawie przemysłowym, ordynacji podatkowej. Bronił interesów kupiectwa i drobnego przemysłu zachodniej Polski. W związku z tym wystąpił np. 11 III 1931 przeciwko ratyfikacji umowy gospodarczej z Niemcami. Po rozwiązaniu w końcu 1932 r. Obozu Wielkiej Polski M. należał do inicjatorów utworzenia młodzieżowej organizacji endeckiej o cechach regionalnych p. n. Stowarzyszenie Młodzieży Narodowej. Poza tym M. był m. in. prezesem Tow. Kupców Samodzielnych (TKS) w Grudziądzu (do listopada 1933), członkiem Zarządu Głównego Związku Towarzystw Kupieckich na Pomorzu, prezesem Sekcji Spożywców przy Związku TKS na Pomorzu, wiceprezesem Związku Fabryk Octu w Polsce, członkiem Rady Naczelnej Związku Średniego i Drobnego Przemysłu w Polsce, ławnikiem m. Grudziądza, członkiem Rady Naczelnej Związku Miast w Polsce, członkiem Rady Nadzorczej Zachodnio-Polskiego Tow. Kredytowego-Miejskiego w Poznaniu, członkiem Rady Nadzorczej Krajowego Zakładu Wzajemnych Ubezpieczeń, prezesem Rady Nadzorczej Banku Związku Towarzystw Kupieckich na Pomorzu, prezesem Tow. Właścicieli Nieruchomości w Grudziądzu. Od lipca 1932 do wybuchu wojny w r. 1939 był też radcą Izby Przemysłowo-Handlowej w Gdyni. Początkowo (do grudnia 1934) reprezentował w niej interesy zrzeszeń kupieckich, a następnie – przemysł. W Izbie należał m. in. do komisji podatkowej, wystaw i targów, a od grudnia 1934 do komisji morskiej, podatkowej, finansowo-kredytowej, polityki handlowej i eksportowej oraz komisji socjalnej.
Z końcem września 1939 gestapo aresztowało M-a pod zarzutem przynależności do podziemnej organizacji «Grunwald». W dniu 25 X t. r. został rozstrzelany na «Księżych Górach» pod Grudziądzem. M. odznaczony był Związkową Odznaką dla Zasłużonych Związku Towarzystw Kupieckich na Pomorzu.
Ożeniony od 26 IX 1919 z Heleną Kipczyńską, miał sześcioro dzieci; synów: Mieczysława (zamordowany przez gestapo w r. 1945), Kazimierza, muzyka, Jana, muzyka (obecnie w Australii), Józefa, inżyniera, oraz córki: Bogumiłę (obecnie w Stanach Zjednoczonych) i Felicję, ekonomistkę.
Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Rzepeccy, Sejm i Senat 1928–33; – Grudziądz po 10 latach wolności, Grudziądz 1930 s. 53; Grudziądz (w cyfrach). Wczoraj–dzisiaj–jutro, Grudziądz 1935 s. 5 (fot.); Wapiński R., Endecja na Pomorzu 1920–1939, Gd. 1966; tenże, Z problemów życia politycznego w Grudziądzu w latach 1920–1939, „Roczn. Grudziądzki” T. 5–6: 1970 s. 403; – jednodniówka jubileuszowa z okazji XV-lecia Związku Towarzystw Kupieckich na Pomorzu oraz sprawozdanie za okres od 1 IX 1933 do 31 VII 1934, Grudziądz 1934 s. 9, 24, 35, 68 (fot.); Rocznik polityczny i gospodarczy, 1934 s. 40; Sprawozdania Izby Przemysłowo-Handlowej w Gdyni, 1930–6; Sprawozdania stenograficzne z posiedzeń Sejmu, 1929 posiedzenie 64, 1931 posiedzenie 7 szp. 200–1, posiedzenie 21 szp. 166–9, posiedzenie 40 szp. 60–3, 1932 posiedzenie 47 szp. 38, posiedzenie 60 szp. 22–5, 1933 posiedzenie 87 szp. 51–3, 86–7, posiedzenie 120 szp. 58–60, posiedzenie 121 szp. 42–6, posiedzenie 122 szp. 34–7; Sprawozdania z działalności Związku Towarzystw Kupieckich na Pomorzu w Grudziądzu, 1929–3; Sprawozdanie Związku Właścicieli Nieruchomości w Grudziądzu; – „Słowo Pomorskie” 1930 nr 257 s. 3, nr 278 s. 2 (fot.); – Informacje syna Kazimierza.
Zbigniew Landau