Lipski Ludwik, pseud. Raciborski, Henryk Różycki (1900–1937), działacz komunistyczny. Ur. 25 lub 26 VIII w Dąbrowie Górniczej, był synem górnika Teodora i Franciszki z Rzepkiewiczów (zob.), bratem Leona (zob.) i Antoniego (zob.). Po ukończeniu szkoły powszechnej L. zaczął pracować w kopalni «Paryż» («Generał Zawadzki»), musiał bowiem pomagać matce (ojciec zmarł wcześnie po wypadku w kopalni) w utrzymaniu rodziny (łożył na naukę młodszego brata Antoniego). Po skończeniu szkoły powszechnej L. działał w harcerstwie, dużo czytał, interesował się życiem politycznym. W r. 1918 wraz z oddziałami robotniczymi brał czynny udział w rozbrajaniu Niemców na ulicach Dąbrowy Górniczej. Patriotyczne zaangażowanie wyniósł nie tylko z organizacji harcerskiej, ale także z domu rodzinnego, bowiem wuj jego Jan Rzepkiewicz, tokarz z kopalni «Paryż», został za działalność rewolucyjną zesłany na Syberię. W r. 1919 L. zgłosił się jako ochotnik do W.P., a następnie walczył na froncie wschodnim, został ranny i dostał się do niewoli. Pobyt w Rosji Radzieckiej zradykalizował jego poglądy; po powrocie do kraju w grudniu 1922 wstąpił do Komunistycznej Partii Robotniczej Polski (KPRP), której członkami byli już bracia, Leon i Antoni. Po podleczeniu gruźlicy płuc pracował jako urzędnik w Kasie Chorych w Sosnowcu.
W drodze samokształcenia L. uzupełniał wiadomości w dziedzinie ekonomii, filozofii i matematyki, sam zaś z kolei wykładał na zajęciach szkoleniowych dla członków Związku Młodzieży Komunistycznej (ZMK). W r. 1924 był członkiem Komitetu Okręgowego (KO) KPRP, uczestniczył w organizowaniu demonstracji robotniczych. W lutym 1925, w związku z masowymi aresztowaniami działaczy komunistycznych w Dąbrowie Górniczej, został ujęty w Chrzanowie, osadzony w Sosnowcu a następnie przeniesiony do więzienia w Będzinie. W więzieniu brał udział w akcji dokształcania zorganizowanej przez komunę więzienną. Jesienią 1925 odbył się proces 33-osobowej grupy działaczy. L. otrzymał wyrok skazujący na jeden rok więzienia, jednak Sąd Apelacyjny w Warszawie (9 VIII 1926) podwoił mu karę. Na skutek pogorszenia się stanu zdrowia L-ego Sąd Okręgowy zwolnił go, po odbyciu części kary, z więzienia za kaucją. Po wyjściu na wolność partia wysłała go do Związku Radzieckiego. Najpierw skierowano go na leczenie sanatoryjne na Krymie, następnie na Międzynarodowe Kursy Leninowskie (późniejsza Międzynarodowa Szkoła Leninowska) w Moskwie, które ukończył w r. 1928.
Po powrocie do kraju Sekretariat Komitetu Centralnego (KC) Komunistycznej Partii Polski (KPP) skierował go jako okręgowca na Górny Śląsk, gdzie występował pod nazwiskiem Henryk Różycki. Po trzech miesiącach został na skutek prowokacji aresztowany i osadzony w więzieniu w Katowicach. Sąd Okręgowy w Katowicach skazał go na łączną karę – za podrobienie dokumentów osobistych i działalność komunistyczną – na 1 rok i 3 miesiące więzienia. Po wyroku resztę kary odbywał w więzieniu we Wronkach, gdzie brał udział w walce o poprawę warunków dla więźniów politycznych zorganizowanej przez komunę. Z więzienia został zwolniony 30 IV 1930. Wkrótce ożenił się i wraz z żoną wyjechał do Warszawy, gdzie z polecenia KC objął funkcję sekretarza Okręgu Warszawa-Podmiejska. Po trzech miesiącach Lipscy zostali aresztowani i osadzeni na Pawiaku. L. otrzymał wyrok 6 lat więzienia, a jego żona 4 lata. Sąd II instancji uwolnił Lipską od kary, a L-emu zmniejszył karę do 4 lat.
Dn. 15 IX 1932 na podstawie umowy między Związkiem Radzieckim a Polską o wymianie więźniów politycznych L. – wraz z innymi działaczami komunistycznymi – wyjechał do Związku Radzieckiego. Skierowano go na leczenie do Jałty, a następnie do pracy w Sekretariacie Krajów Nadbałtyckich Komitetu Wykonawczego Międzynarodówki Komunistycznej. Po kilku miesiącach na polecenie władz partyjnych rozpoczął L. aspiranturę w Międzynarodowej Szkole Leninowskiej. Studiując równocześnie wykładał ekonomię polityczną w rocznej szkole partyjnej (przy Międzynarodowej Szkole) oraz był sekretarzem polskiej grupy aspiranckiej. Po ukończeniu aspirantury pracował w redakcji „Trybuny Radzieckiej” w Moskwie jako sekretarz redakcji. W sierpniu 1937 r. na podstawie fałszywych oskarżeń został aresztowany. W r. 1956 pośmiertnie zrehabilitowany.
Żona L-ego Janina z Jaworskich (ur. 1903) była działaczką KPP, Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Lipscy pozostawili córkę Maję – Marię (ur. w marcu 1931 w więzieniu na Pawiaku), zamężną Wolpe, matematyka.
Rechowicz H., Walka trwała siedem godzin, Kat. 1960 s. 12, 17, 18; Sielczak Z., Bracia, W. 1967 (fot); – Kazetemowcy, W. 1963 (fot.); Kołodziej S., Wspomnienia 1915–1945, W. 1967 s. 61–74 (fot.); Materiały źródłowe do historii KPP w Zagłębiu Dąbrowskim w latach 1920–1939, Zebrali i oprac. M. Antonów, H. Rechowicz, Kat. 1961; Wspomnienia komunistów śląskich, Oprac. A. Kałuża i H. Rechowicz, Kat. 1962; – Centr. Arch. KC PZPR: teczka osobowa nr 3580 (L. L.), nr 105/657 i 105/1734 (akta sądowe L-ego); – Informacje Janiny Jaworskiej-Lipskiej w posiadaniu autora artykułu.
Jan Kantyka