Kosiński Michał h. Rogala (1776–1835), pułkownik, uczestnik wojen napoleońskich, malarz amator. Ur. 3 XI w Krakowie, syn Michała i Marianny Jaraczewskiej, brat Józefa, malarza. Służbę wojskową rozpoczął 2 VI 1791 r. jako kadet w korpusie inżynierów koronnych; 1 IV 1794 r. awansował na konduktora. Do powstania kościuszkowskiego zgłosił akces 19 III t. r.; walczył w obronie Warszawy i Pragi i wtedy był ranny. Po upadku powstania wyjechał do Włoch i wstąpił do Legionów. Przydzielony został do batalionu artylerii legionowej, 20 IV 1797 r. otrzymał awans na porucznika, 25 V t. r. na kapitana. Dn. 4 XII 1797 r. K. został przeniesiony do II batalionu piechoty Legii Polskiej i odbył wszystkie ówczesne kampanie. W r. 1797 w Lombardii i państwie rzymskim walczył pod Codogno i Placencją. W r. 1798 brał udział w walkach w Królestwie Neapolitańskim pod Ferentino, Frosinone, gdzie przy szturmie dowodził awangardą, pod Moerino, Civita Castellana, Feladi, Nepi, Montrosi, Magliano-Sabina i Calvi. Następnie w grudniu 1798 r. uczestniczył w walkach pod Rzymem, pod Fondi, przy zdobyciu Baterii Św. Andrzeja, pod Itri, przy wzięciu portu i miasta Gaety, przy sforsowaniu rzeki Garigliano i w blokadzie Kapui. Gdy w styczniu 1799 r. wybuchło powstanie w Castelforte, K. z kompanią polską został skierowany dla uspokojenia miasteczka. Bardzo odważnie ruszył wtedy na znacznie silniejszego przeciwnika, licząc, że tłum na widok regularnego wojska rozbiegnie się, powstańcy zaatakowali jednak K-ego i zmusili do cofnięcia się. Straciwszy 17 ludzi, sam ciężko ranny K. wycofał się do mostu na Garigliano, stąd przewieziono go do szpitala do Gaety. Z powodu odniesionych ran w następnych kampaniach w Lombardii wziął niewielki udział i dopiero w r. 1805 służył w l. półbrygadzie polskiej i odznaczył się w walkach w państwie weneckim pod Castelfranco jako dowódca awangardy. W r. 1806 w Królestwie Neapolitańskim i w Kalabrii walczył pod Campestrino, Campotenese, St. Eufemia, Tiriolo Roseta, Cassano, Spozano, Cariati, Monte-Cucuzo, Fiumefredo, Paula i St. Vito.
Dn. 12 III 1807 r. awansował K. na szefa batalionu, a następnie na majora 3 p. nowo utworzonej Legii Nadwiślańskiej. Od r. 1808 do lutego 1812 brał udział w walkach w Hiszpanii, w r. 1809 pod Tudelą, w 1810 pod Morellą, St. Matheo, Tortosą. W r. 1810 K. został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Virtuti Militari, a 10 III 1811 r. mianowany dowódcą 3 p. piechoty Legii Nadwiślańskiej. Walczył wówczas pod Sagunto, Walencją, w obronie Castellon de la Plana, gdzie się szczególnie odznaczył i w r. 1811 otrzymał Krzyż Kawalerski Legii Honorowej. W r. 1812 w wojnie z Rosją walczył pod Połockiem i Wilejką. Dn. 31 III 1812 r. otrzymał od Napoleona roczną rentę w wysokości 4000 franków i tytuł barona cesarstwa francuskiego. W r. 1813 walczył jeszcze w Niemczech w oblężonej twierdzy Spandau. Po reorganizacji armii polskiej na polach Sedanu K. awansował na pułkownika (4 I 1814) i otrzymał komendę pułku nadwiślańskiego utworzonego z dwóch batalionów. Pułk ten przeznaczony był na załogę Soissons; piechota polska, posłana w lutym 1814 r. pod wodzą K-ego dla obrony miasta, dzielnie walczyła. Przedwczesna kapitulacja francuskiego komendanta gen. Jean Claude Moreau, przeciw której protestował K, popsuła dalszy plan kampanii Napoleona. K., postawiony wówczas wraz z gen. Moreau pod sąd, nie tylko oczyścił się z zarzutów wspólnictwa z postępkiem komendanta, lecz uzyskał aprobatę swego postępowania, a pochlebną opinię o nim wydał nawet parlamentariusz rosyjski. Następnie K. brał jeszcze udział w walkach pod Troyes i Torsy. Był członkiem loży masońskiej «Français et Polonais Réunis». Po upadku Napoleona wrócił do kraju, przydzielony został najpierw do batalionu wzorowego strzelców pieszych, przemianowanego w r. 1815 na gwardię grenadierów i strzelców królewskich. K. został 30 XII 1814 r. mianowany dowódcą 6 p. piechoty liniowej.
Z powodu odniesionych wcześniej ran podał się do dymisji i 20 III 1817 r. otrzymał ją, zachowując prawo noszenia munduru. Zajął się wówczas rysowaniem ołówkiem i kredką portretów znajomych i przyjaciół, a niektóre z nich dawał do litografowania u L. Letronne’a. W r.1823 wystawił na Warszawskiej Wystawie Sztuk Pięknych w salach Uniw. Warsz. kopie z portretów miniaturowych pędzla L. Letronne’a i H. Bennera i inne rysunki. Recenzenci wyrażali wówczas żal, «iż amator okazujący tyle zdolności w podobnym rodzaju rysuje, gdyż sposób ten rysowania jest zakałą sztuki i tamą do osiągnięcia prawdziwego celu». W Zbiorach Pawlikowskich znajdujących się w Bibliotece Zakładu im. Ossolińskich we Wrocławiu zachowało się kilka rysunków K-ego, pt. Studia rąk. K-emu też, a nie bratu czy bratankowi, przypisać należy miniaturową kopię z H. Singletona: Paweł I uwalnia Kościuszkę z więzienia, oraz 4 litografie notowane jako Polens Auferstehungsmorgen. K. zmarł bezpotomnie 19 V 1835 r. w Warszawie, pochowany na cmentarzu Powązkowskim. Po śmierci K-ego „Kurier Warszawski” donosił o rozprzedaży pozostałych po nim miniatur, przyborów, «szkiców dla malarzy, rysunkowych wzorów, a szczególniej Orłowskiego, Płońskiego i in.».
W. Ilustr. Enc. Gutenberga; Rastawiecki, Słownik malarzów; Thieme – Becker, Lexikon d. Künstler; Boniecki; Konarski Sz., Armorial de la noblesse polonaise titrée, Paris 1958; Więckowska, Zbiory batignolskie; Zbiory Pawlikowskich, Katalog, Oprac. M. Grońska, M. Ochońska, Wr. 1960; – Chodźko L., Histoire des Légions Polonais en Italie sous le commandement du général Dombrowski, Paris 1829 I 218, II108; Gembarzewski B., Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1797 do r. 1831, W. 1925; tenże, Wojsko Pol., 1807–14; Łoza S., Legia Honorowa w Polsce 1803–1923, Zamość 1923 s. 51; Małachowski-Łempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich; Pachoński J., Wojna francusko-neapolitańska 1798–1799 i udział w niej Legionów Polskich, T. 2: Okres neapolitański, Kr. 1948; Warszawskie Wystawy Sztuk Pięknych w latach 1819–1845, Oprac. S. Kozakiewicz, Wr. 1952; Wójcicki, Cmentarz Powązkowski, III 170; Zarys dziejów wojskowości polskiej do r. 1864, W. 1966 11; – Akty powstania Kościuszki; Amilkar Kosiński we Włoszech 1795–1803. Zbiór materiałów do historii Legionów Polskich we Włoszech, P. 1877 s. 211, 234, 266; Historia 1-ego pułku potem 9-ego pułku Wielkiego Księstwa Warszawskiego napisana przez kapitana grenadierów Kozłowskiego, P. 1887; Pamiętniki wojenne 1792–1812, Drezno 1871 s. 175; – „Gaz. Koresp. Warsz. i Zagran.” 1823 nr 162, 166; „Kur. Warsz.” 1835 nr 134 s. 705; – AGAD: Zespół Władze centralne 1830/1 nr 19 k. 99–100; Zakł. Dok. IH PAN w Kr.: Materiał S. Pomarańskiego.
Irena Homola