Maciesza Adolf, pseud. Gintowt (1878–1929), lekarz, przyrodnik, podpułkownik W. P., poseł na sejm RP. Ur. 17 VI w Tomsku na Syberii, był synem Stefana i Karoliny z Gintowtów, zesłańców za udział w powstaniu 1863 r., bratem Aleksandra (zob.). Gimnazjum ukończył w Tomsku. W r. 1893, z bratem Aleksandrem, uczestniczył w tajnym samokształceniowym stowarzyszeniu polskiej młodzieży. W r. 1898 rozpoczął studia na Politechnice Lwowskiej. Ukończył tylko I semestr, gdyż za udział w demonstracji studenckiej przed gmachem policji i próbie odbicia więźnia nazwiskiem Siemaszko został aresztowany i spędził pół roku w lwowskim więzieniu śledczym. W r. 1899 przed rozprawą sądową wyjechał do Zurychu, gdzie wstąpił na wydział przyrodniczy tamtejszego uniwersytetu. Prawdopodobnie studiował również medycynę. Brał tam udział w życiu politycznym studentów polskich, przez dwa lata był prezesem Związku Postępowej Młodzieży Polskiej za Granicą. Wraz z J. Czekanowskim i K. Lutosławskim podjął też nieudaną próbę zorganizowania czytelni jednoczącej ogół Polaków. Przybył do Krakowa w r. 1903. W maju 1904, rozpoznany przez dyrektora policji krakowskiej M. Flattaua, który poprzednio był komisarzem policji lwowskiej, został aresztowany w Krakowie i sądzony za «gwałt publiczny». W l. akad. 1904/5–1905/6 uczęszczał na Wydział Lekarski UJ jako słuchacz nadzwycz., a w l. 1909/10–1911/12 jako słuchacz zwycz. Doktorat prawdopodobnie uzyskał w Zurychu na wydziale przyrodniczym. Studiując w Krakowie na Wydziale Lekarskim, pracował jednocześnie w Zakładzie Patologii Ogólnej i Doświadczalnej u prof. K. Kleckiego jako demonstrator (1905–12), następnie jako asystent formalnie w l. 1912–7, lecz już od sierpnia 1914 służył w Legionach. Był założycielem i kustoszem Muzeum Patologicznego. W tych latach ogłaszał prace z zakresu antropologii, jak O wrodzonych, nadmiernie rozszerzonych otworach ciemieniowych (foramina parietalia) u ludzi („Rozpr. AU Wydz. Mat.-Przyr.”, Kr. 1909 XLVIII) i z zakresu badań doświadczalnych nad dziedziczeniem cech nabytych u świnek morskich (kilka rozpraw, napisanych wspólnie z A. Wrzoskiem).
Po wybuchu pierwszej wojny światowej wstąpił w dn. 16 VIII 1914 do 1 p. piechoty III batalionu 2 kompanii Legionów Polskich. Brał udział w walkach pod Nowym Korczynem i Anielinem, gdzie 22 X 1914 został ranny w obie nogi. Po wyleczeniu od grudnia 1914 do sierpnia 1916 pracował w Komendzie Stacji Zbornej Legionów Polskich w Wiedniu, gdzie poza normalnymi obowiązkami spełniał zadania poruczone mu przez J. Piłsudskiego. Dn. 1 XI 1915 został podporucznikiem. W r. 1916 uznany za niezdolnego do służby liniowej, t. R. został przydzielony do Komisji Sanitarnej Komendy Grupy jako lekarz, potem t. R. przeniesiony do służby zaciągowej, a od kwietnia 1917 do Biura Szefa Sanitarnego Komendy Legionów. Po wywiezieniu Piłsudskiego do Magdeburga został 1 X 1917 przydzielony «w szczególnym charakterze» do Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu i korzystał z tego stanowiska dla ukrywania legionistów oraz udzielania im i ich rodzinom pomocy. Dn. 20 XII t. R. został mianowany porucznikiem. Jesienią 1918 pomagał prof. A. Wrzoskowi organizować w Warszawie Zakład Patologii Ogólnej i Doświadczalnej. Był tam wykładowcą, prowadził pracownię anatomopatologiczną. Równocześnie pozostawał w wojsku. W listopadzie 1918 został przeniesiony do adiutantury generalnej Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza w charakterze referenta spraw personalnych przy Naczelnym Wodzu oraz jednocześnie do Komisji Weryfikacyjnej w charakterze jej członka. Był najczynniejszym członkiem tej Komisji. Ponadto w lipcu 1920 został mianowany referentem, a później szefem Wydziału Odznaczeń przy Naczelnym Wodzu. W lipcu 1925 objął stanowisko szefa wydziału w Kapitule Orderu Virtuti Militari. Był też przez wiele lat członkiem sądu honorowego dla oficerów.
W r. 1920 został M. zweryfikowany w stopniu majora, w r. 1925 mianowany podpułkownikiem. Był jednym z bardziej zaufanych ludzi Piłsudskiego, a po r. 1926 jego lekarzem przybocznym (wg Drobnera). Dn. 31 III 1928, w związku z wyborem na posła sejmowego, został przeniesiony w stan spoczynku; wybrano go z listy Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR) z okręgu wyborczego: Płock, Płońsk, Sierpc i Rypin. Należał do Komisji Opieki Społecznej i Inwalidzkiej oraz do Komisji Wojskowej. Miał liczne odznaczenia, jak Virtuti Militari V kl., Krzyż Walecznych czterokrotnie, Krzyż Oficerski Polonia Restituta, Krzyż Kawalerski francuskiej Legii Honorowej, Królewski Order Gwiazdy Rumuńskiej, Krzyż Kawalerski belgijskiego Orderu Korony V kl., Krzyż Oficerski jugosłowiańskiego Orła Białego i pośmiertnie Krzyż Niepodległości w r. 1931. Zmarł nagle na zawał serca 30 VI 1929 w Warszawie, wracając z Płocka; pochowany został 3 VII t. R. na Powązkach. Żonaty z Sabiną Jeleńską, lekarzem neurologiem, miał syna Stefana, inżyniera (który poległ w r. 1939). Powtórnie M. ożenił się w r. 1926 z Władysławą Jadwigą z Srzednickich (zob. Macieszyna).
Wrzosek A., Bibliografia antropologii polskiej do roku 1955 włącznie, Wr. 1959 I 176–7 (spis prac); Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928; Rzepeccy, Sejm i Senat 1928–33, s. 30, 205, 207, 211; – Bilikiewicz T., Adam Wrzosek (1875–1965), „Arch. Hist. Med.” T. 29: 1966 nr 1 s. 2; Czekanowski J., Edward Loth, „Przegl. Antropolog.” T. 14: 1946–7 s. 167–8; Demel M., Mogiły lekarskie na cmentarzach warszawskich, „Arch. Hist. Med.” T. 29: 1966 nr 4 s. 447; Eile H., Śp. ppłk dr A. M., „Pol. Zbrojna” 1929 nr 179 s. 2,3, nr 180 s. 2; Kostanecki S., A. M., płocki działacz naukowy i społeczny, w: Towarzystwo naukowe płockie, Płock 1957 s. 83, 84, 97; Wrzosek A., Życie oraz działalność naukowa i społeczna A. M-y, „Przegl. Antropolog.” T. 14: 1946–7 s. 181, 184, 185, 201; – Drobner B., Bezustanna walka, W. 1962; Jeziorowski K., Wspomnienia z lat 1886–1924, Siedlce 1933 s. 77; Romeyko M., Przed i po maju, W. 1967 I; – „Kur. Warsz.” 1929 nr 178 wyd. poranne s. 4, 9; „Niepodległość” T. 13: 1936; „Polska Zbrojna” 1929 nr 178–180; – Arch. UJ: Teczka osobowa M-y S. II 619, Katalogi studentów W. L. II 309, 312, 315, 320–323, Składy osobowe UJ w l. 1904/5–1916/7; Centr. Arch. Wojsk.: Dokumenty; Inst. Zoologiczny PAN: Dział Hist. Zoologii, nr 1625 (Listy A. Kręckiego do B. Dybowskiego z 4 VIII i 14 VIII 1919); – Dokumenty i fotografie w posiadaniu Marii Wittek; – Informacje Marii Wittek, Wandy Kiedrzyńskiej, Reginy Hubickiej i Romana Meissnera.
Teresa Ostrowska