Rembowski Adrian h. Jelita pruskie (zm. po wrześniu 1601), sekretarz królewski, dyplomata. Wg herbarzy Jana Karola Dachnowskiego oraz Kaspra Niesieckiego R. był bratem Leonarda II (zm. 1649), opata pelplińskiego (zob.). Wydaje się to jednak mało prawdopodobne, zważywszy na przebieg jego kariery. Nie można natomiast wyłączyć, że R. jest identyczny z Adrianem Rembowskim, który w r. 1570 był właścicielem Góry i części Sumina oraz miał sumy zapisane na królewszczyźnie Pszczółki w woj. pomorskim. Być może był synem Krzysztofa i Anny Buxówny, przyrodnim bratem Leonarda I (zm. 1590), opata pelplińskiego (zob.).
W wykazach sekretarzy królewskich R. występuje od r. 1591. W r. 1596 wysłany został do Turcji z zadaniem przygotowania przyjazdu wielkiego posła polskiego oraz zbadania zamysłów Mehmeda III. Zapewne już jesienią powrócił do kraju, ponieważ 17 XII otrzymał od króla instrukcję na mający odbyć się w r. n. sejmik generalny Prus Królewskich. Na sejmiku generalnym w Malborku 8 I 1597 stany pruskie udzieliły R-emu wymijającej odpowiedzi na życzenia króla dotyczące uchwalenia podatków na obronę granicy z Turcją. Przypuszczalnie R. był posłem inflanckim na sejmie warszawskim 1597 r. W kwietniu t. r. przebywał w Gdańsku, gdzie zabiegał o pomoc finansową dla Zygmunta III. Dn. 8 V t. r. ponownie jako wysłannik królewski uczestniczył w pruskim sejmiku generalnym w Malborku. W wygłoszonej po polsku mowie R. przedstawił niebezpieczeństwo turecko-tatarskich napadów i w imieniu Zygmunta III domagał się uchwalenia niezbędnych podatków. Jesienią 1598 wysłano R-ego do cesarza Rudolfa II z instrukcją dotyczącą całokształtu stosunków polsko-habsburskich. Po raz ostatni jako poseł królewski na sejmik generalny pruski wystąpił 6 VII 1599 w Toruniu. Zadaniem jego było m. in. ponaglanie Prusaków do przyjęcia ostatecznego tekstu tzw. korektury pruskiej. Misja R-ego zakończyła się powodzeniem, sejmik toruński zatwierdził tzw. korekturę pruską. Dn. 25 I 1600 R. otrzymał instrukcję królewską w związku z poselstwem do cesarza Rudolfa II. Zygmunt III proponował w niej m. in.: uregulowanie sprawy posagu księżny brunszwickiej Zofii Jagiellonki, zezwolenie na zaciąg wojsk w Niemczech, zawarcia przymierza przeciwko Karolowi Sudermańskiemu. Ponadto uzgodnienia wymagała kwestia Siedmiogrodu i Mołdawii, gdzie ścierały się interesy Rzpltej, Turcji i cesarstwa. W odpowiedzi danej R-emu 5 III w Pilznie cesarz ustosunkował się negatywnie do propozycji dworu polskiego. Latem wyprawiono R-ego do Turcji. W instrukcji z 6 VII 1600 polecono mu uzyskać możliwie rychło audiencję u sułtana i wyrazić zaniepokojenie Zygmunta III z powodu zawarcia pokoju między Austrią i Turcją bez powiadomienia Rzpltej. Poseł królewski miał również upomnieć się o prawa Rzpltej do Mołdawii, zajętej niedawno przez hospodara wołoskiego Michała Walecznego. U schyłku lata 1601 w odpowiedzi na dostarczony przez R-ego list królewski Porta zapowiedziała poparcie dla lennika Rzpltej, hospodara mołdawskiego Jeremiasza Mohiły. Jego brata Szymona Mohiłę Mehmed III mianował hospodarem wołoskim. Zakończona sukcesem misja R-ego w Turcji w l. 1600–1 była ostatnim potwierdzonym źródłowo dowodem jego działalności. Od r. 1601 nie pojawiał się już w wykazach sekretarzy królewskich. Przypuszczalnie zmarł niebawem po odbyciu ostatniego poselstwa do Istambułu. J. K. Dachnowski, a za nim K. Niesiecki, wyraźnie utrzymują, że przedwczesny zgon przerwał rozwój kariery politycznej R-ego. W lustracji woj. pomorskiego z r. 1624 zanotowano, że Adrian Rembowski (być może identyczny z sekretarzem królewskim), mający zapisane po r. 1565 sumy na wsi Pszczółki dawno zmarł.
Przyjęcie wersji, iż sekretarz królewski był zmarłym w r. 1650 bratem opata Leonarda II oznaczałoby, że R. po opuszczeniu dworu Zygmunta III nie otrzymał od króla żadnej nagrody i niemal 50 lat spędził w zaciszu domowym
Niesiecki; Katalog rękopisów orientalnych ze zbiorów polskich, T. I, 1. Katalog dokumentów tureckich, cz. 1, Oprac. Z. Abrahamowicz, W. 1959 s. 236–7; Katalog rękopisów staropolskich Biblioteki Kórnickiej XVI–XVIII w., Wr. 1985 II 350; – Biskup M., Tomczak A., Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w., Tor. 1955 s. 115, 118; Historia dyplomacji polskiej, W. 1982 II (mylna data instrukcji z r. 1600); Macůrek J., Zápas Polska a Habsburků o přístup k Černému Moři na sklonku 16 stol., Praha 1931; Polska służba dyplomatyczna XVI–XVIII wieku, W. 1966; Sas J., Stosunki polsko-tureckie w pierwszych latach panowania Zygmunta III, „Przegl. Powsz.” R. 14: 1897 t. 3 s. 113–27; – Arch. Zamoyskiego, II; Dyaryusze sejmowe r. 1597, Wyd. E. Barwiński, Script. Rer. Pol., XX; Heidenstein R., Rerum Polonicarum ab excessu Sigismundi Augusti libri XII, Francofurt 1672 s. 325, 346, 363–4, 374; Lengnich, Gesch. d. preuss. Lande, IV 231, 241, 302; Lustracja województw Prus Królewskich 1624, Gd. 1967; Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze przez J. U. Niemcewicza, W. 1822 II 204; Źródła Dziej.; – AGAD: Arch. Skarbu Kor. Rachunki Królewskie, nr 335, 336, 337, Libri Legationum nr 29, 30, 33, Teki Naruszewicza nr 9 i 12; Arch. Państw. w Tor.: kat. II, sygn. XII nr 13 (J. K. Dachnowski, Sumariusz herbarza szlachty prusko-polskiej); B. Czart.: rkp. 98 k. 48, rkp. 1659 k. 282–287; B. PAN w Gd.: rkp. 600, 602, 604, 616.
Aleksander Klemp