INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Aleksander Maria Szeptycki      Aleksander Maria Szeptycki, wizerunek na podstawie fotografii.

Aleksander Maria Szeptycki  

 
 
Biogram został opublikowany w XLVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego w latach 2012-2013.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Szeptycki Aleksander Maria Dominik (1866–1940), ziemianin, działacz społeczny i gospodarczy.

Ur. 4 VIII w Przyłbicach (pow. jaworowski) w Galicji Wschodniej w rodzinie ziemiańskiej, był wnukiem Aleksandra Fredry (zob.), który poświęcił mu napisane 5 XI 1866 urodzinowe „Błogosławieństwo”, siostrzeńcem Jana Aleksandra Fredry (zob.), synem Jana Kantego (zob.) i Zofii z Fredrów (zob. Szeptycka Zofia), bratem Romana, w zakonie Andrzeja (zob.), Stanisława (zob.), Kazimierza, w zakonie Klemensa (zob.) i Leona Józefa (1877–1939), ziemianina, żonatego z Jadwigą z Szembeków (zob. Szeptycka Jadwiga). Rodzeństwem ciotecznym S-ego byli Andrzej Maksymilian Maria Fredro (zob.) i Maria z Fredrów (zob. Szembekowa Maria), zamężna za Piotrem Szembekiem (zob.).

S. uczył się w domu rodzinnym w Przyłbicach, a od r. 1876 w Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie. W r. 1879 zamieszkał z bratem Romanem (Andrzejem) u nauczyciela gimnazjalnego Hugona Zatheya w Krakowie i uczęszczał do Gimnazjum św. Anny, a od r. 1883 do nowo otwartego Gimnazjum im. Króla Jana III Sobieskiego, gdzie 20 VI 1884 zdał maturę. T.r. wyjechał do Wrocławia i studiował rolnictwo na tamtejszym uniwersytecie. Wraz ze studiującym we Wrocławiu bratem Romanem założył w r. 1884 Studenckie Polsko-Katolickie Tow. Teologiczne «Societas Hosiana». W r. 1886 wrócił do Krakowa i studia rolnicze kontynuował na Wydz. Filozoficznym UJ. W r. 1887 odbył roczną służbę wojskową w 1. Galicyjskim Pułku Ułanów. Następnie ponownie wyjechał do Niemiec, gdzie od r. 1888 nadal studiował rolnictwo w Halle, a od listopada 1889 do marca 1890 w Lipsku ekonomię; studiów nie ukończył. Dn. 1 X 1893 w Sumówce (pow. olhopolski) na Podolu rosyjskim ożenił się S. z Izabelą Sobańską i po uzyskaniu w r. 1897 poddaństwa rosyjskiego zamieszkał w Król. Pol., w majątku Grodysławice (pow. tomaszowski), a ok. r. 1901 w pojezuickim kolegium w niedalekim Łaszczowie. W l. 1902–12 jego staraniem odnowiono wnętrze i uporządkowano otoczenie tamtejszego kościoła. W r. 1902 kupił z posagu żony od Jana Stanisława Tarnowskiego majątek Łabunie (pow. zamojski) i stał się jednym z najbogatszych ziemian w gub. lubelskiej (od r. 1912 gub. chełmskiej). W swych majątkach rozwinął nowoczesną gospodarkę rolną, m.in. prowadził hodowlę ryb i koni rasowych, młyny w Rudzie Żelaznej, Sołokijach, Podhajcach i Zimnie oraz gorzelnie w Pukarzowie i Zimnie. Został członkiem Tow. Kredytowego Ziemskiego i był radcą oraz prezesem jego lubelskiej Dyrekcji Szczegółowej.

Po wybuchu w r. 1905 rewolucji w Król. Pol. i złagodzeniu polityki władz rosyjskich wobec stowarzyszeń włączył się S. w działalność społeczną i gospodarczą. W Łaszczowie t.r. założył bibliotekę i warsztaty rzemieślnicze dla młodzieży chłopskiej, prowadzone przez Tow. Popierania Przemysłu Ludowego w Król. Pol., a także powołał Rzymsko-Katolickie Tow. Dobroczynności, które organizowało tajne szkolnictwo elementarne oraz sfinansował budowę urzędu pocztowego, w r. 1910 utworzył fundację emerytalną, a w r.n. Stow. Spożywcze i sklep spółdzielczy. W Łabuniach zorganizował polową stację doświadczalną (przejętą potem przez Tow. Doświadczeń Rolnych) i założył tam również fundację emerytalną. W Lublinie współfinansował Miejskie Koło Polskiej Macierzy Szkolnej i Tow. Pomocy dla Szkoły Handlowej, a także budowę Prywatnej Męskiej Szkoły Filologicznej Stanisława Śliwińskiego. Był współzałożycielem powstałego tam w r. 1907 Tow. Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego. Został członkiem Lubelskiego Tow. Rolniczego i od t.r. reprezentował je w Radzie Głównej Centralnego Tow. Rolniczego w Warszawie. Finansował szpital dziecięcy, zbudowany w Lublinie przez Juliusza Vettera i oddany do użytku w kwietniu 1911. Należał do Lubelskiego Związku Hodowlanego oraz Tow. Wzajemnej Pomocy Pracowników Rolnych; był jego delegatem na powiaty hrubieszowski i tomaszowski; w powiatach tych współtworzył chłopskie koła samopomocowe oraz pełnił funkcję kuratora Krajowego Stow. Emerytalnego. W l. 1911–12 przeprowadził (wg projektu Teodora Talowskiego) gruntowną przebudowę pojezuickiego kolegium w Łaszczowie na rezydencję pałacową; zgromadził tam kolekcję kamei i dzieł sztuki J. Paquanda, G. Piranesiego i Tadeusza Kuntzego. Od r. 1913 był udziałowcem cukrowni w Wożuczynie (pow. tomaszowski); uruchomił do niej linię kolei wąskotorowej z Łaszczowa przez Grodysławice, a przy cukrowni wybudował osiedle robotnicze.

Podczas pierwszej wojny światowej, na rozkaz wycofujących się Rosjan, S. wraz z rodziną opuścił 28 VI 1915 pałac w Łaszczowie, który następnego dnia został przez Rosjan spalony. Mieszkał odtąd w majątkach szwagra, Hieronima Sobańskiego, w Sumówce i Berszadzie (do jesieni 1916), następnie wyjechał do Odessy. Po podpisaniu 3 III 1918 w Brześciu traktatu pokojowego między państwami centralnymi a Rosją Sowiecką wrócił do kraju i zamieszkał na stałe w Łabuniach. Z powodu trudnej sytuacji ekonomicznej sprzedał część folwarków, a pozostały majątek przekazał w r. 1921 w zarząd zięciowi Stanisławowi Starowieyskiemu (zob.). W podzięce za opiekę w Odessie nad chorą na gruźlicę i zmarłą tam córką Zofią podarował w czerwcu 1922 zespół pałacowy w Łabuniach Zgromadzeniu Sióstr Franciszkanek Misjonarek Maryi; była to pierwsza siedziba tego zakonu w Polsce, który prowadził tam odtąd sierociniec. Kontynuował działalność społeczną i gospodarczą, m.in. współfinansował KUL. W Łabuniach ufundował szkołę powszechną, a w Podhajcach (pow. tomaszowski) założył pod patronatem Lubelskiego Tow. Rolniczego stację postępu rolniczego. Należał do Związku Ziemian, Związku Hodowców Koni Szlachetnych i Rady Nadzorczej Związku Cukrownictwa. Był współzałożycielem syndykatów rolniczych w Zamościu i Hrubieszowie. Działał od r. 1930 w Akcji Katolickiej oraz lubelskiej Sodalicji Mariańskiej. Wspólnie ze Starowieyskim założył w Łabuniach Koło Porad Sąsiedzkich oraz Sodalicję Mariańską Panów Ziemi Tomaszowsko-Zamojskiej, której został prezesem.

Po wybuchu drugiej wojny światowej pozostał S. w Łabuniach i podczas okupacji niemieckiej współpracował z organizującym się na Zamojszczyźnie ZWZ. Dn. 19 VI 1940 został w Łabuniach aresztowany przez Gestapo; przewieziony do Zamościa i torturowany w tamtejszej Rotundzie, zmarł tego dnia na zawał serca; został pochowany na cmentarzu w parku w Łabuniach.

W małżeństwie z Izabelą z Sobańskich (1870–1933), wnuczką Kazimierza Potulickiego (zob.), córką Kazimierza Sobańskiego, marszałka szlachty pow. olhopolskiego, i Marii z Potulickich, siostrą Władysława Sobańskiego (zob.) miał S. syna Jana Kazimierza (1907–1994), przed drugą wojną światową właściciela majątku Łaszczów, oraz sześć córek: Marię (1894–1976), żonę Stanisława Starowieyskiego, Zofię (1896–1917), Teresę (1897–1996), siostrę w Zgromadzeniu Franciszkanek Misjonarek Maryi, misjonarkę w Afryce, Różę (1899–1938), Jadwigę (1901–1990), siostrę w Zgromadzeniu Franciszkanek Służebniczek Krzyża, i Katarzynę (1905–1997). Bratanicą S-ego (córką Leona) była Zofia (zob. Szeptycka Maria Jozafata).

 

Jasiewicz, Lista strat, s. 1026–7; Łoziński B., Leksykon zakonów w Polsce, W. 2002 s. 207; Spis ziemian Rzeczypospolitej Polskiej w roku 1930. Województwo lubelskie, W. 1990 s. 20–1; Ziemianie polscy, VII (fot.); – Aftanazy, Dzieje rezydencji, VI; Bałus W., Pałace, dwory i wille Teodora Talowskiego, „Teka Kom. Urban. i Architektury” T. 21: 1987 s. 225; Banasiewicz-Szykuła E., Dzieje miejscowości gminy Łabunie powiat zamojski, Łabunie 2010 s. 48–50 (fot.); Brzozowski S., Polacy na studiach gospodarstwa wiejskiego w Niemczech w XIX i XX wieku, Wr. 1989 s. 197, 211 (poza indeksem); Frykowski J. i in., Dzieje miejscowości gminy Łaszczów powiat tomaszowski, Łaszczów–Zamość 2004 s. 46–7, 59, 62, 71; Grygiel J., Związek Walki Zbrojnej Armia Krajowa w obwodzie zamojskim 1939–1944, W. 1985; Kawałko D. R., Nekropolie ziemiańskie na terenie byłego województwa zamojskiego, w: Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie, Oprac. R. Maliszewska, Kozłówka 2001 s. 304; Kurzątkowska A., Barokowy zespół pałacowo-parkowy w Łabuniach, „Studia i Mater. Lub. Hist. Sztuki” T. 1 (2): 1963 s. 203–4; Łoś P. S., Szkice do portretu ziemian polskich XX wieku, W. 2005 (fot.); Metropolita Andrzej Szeptycki. Studia i materiały, Red. A. A. Zięba, Kr. 1994; Poznański K., Szkoły im. A. i J. Vetterów w Lublinie, L. 1985; Przegaliński A., Społeczna działalność ziemiaństwa lubelskiego w latach 1864–1914, L. 2009 s. 290; Sadaj-Sado J., Pałac w Łaszczowie, „Zamojski Kwart. Kult.” 1996 nr 2 s. 28; Szeptycki J. K., Łabunie, Łabunie 2006; Zakrzewski B., „Błogosławieństwo” Aleksandra Fredry, „Przegl. Hist.” R. 37: 1993 nr 4; – Klukowski Z., Diary from the Years of Occupation 1939–44, Urbana–Chicago 1993; Rocznik Centralnego Towarzystwa Rolniczego za lata 1914–18, W. 1920 s. 72; Sprawozdanie Centralnego Towarzystwa Rolniczego za rok 1908, W. 1908 s. 113; toż za r. 1909, W. 1910 s. 226, 247; toż za r. 1911, W. 1911 s. 247; Szeptycka Z., Młodość i powołanie ojca Romana Andrzeja Szeptyckiego zakonu św. Bazylego Wielkiego opowiedziane przez Matkę jego 1865–1892, Oprac. B. Zakrzewski, Wr. 1993; taż, Wspomnienia z lat ubiegłych, Oprac. tenże, Wr. 1967; – „Gaz. Warsz.” 1893 nr 272, 1897 nr 228; „Gaz. Wyborcza” (dod. lub.) 2002 nr 140; „Przegl. Polit., Społ. i Liter.” 1893 nr 239; „Ziarno” 1906 nr 9 s. 167; „Ziemia Lub.” R. 2: 1907 nr 125, R. 4: 1909 nr 206, R. 5: 1910 nr 341, R. 6: 1911 nr 188, 253, 258, R. 9: 1914 nr 65; – AP w Kr.: sygn. 29/2302/1, GLN 138–141: AP w L.: Akta Konsystorza Generalnego Diec. Lub., Rep. 60 IV b, sygn. 145 nlb; B. Łopacińskiego w L.: sygn. 101 k. 84–5, sygn. 1997 k. 5, 10, 19–20; Lub. Gubernialny Urząd ds. Stowarzyszeń w L.: sygn. 149 k. 30; Prywatne Gimn. i Liceum Męskie im. S. Batorego w L.: sygn. 1 k. 35–6; Universitätsarchiv w Lipsku: sygn. Quaesturkartei 093834, Verzeichnis der gehörten Vorlesungen 1890; – Informacje Macieja Szeptyckiego z W.

Andrzej Przegaliński

 
 

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

Towarzystwo Kredytowe Ziemskie, pochodzenie ziemiańskie, hodowla koni, śmierć na zawał serca, Gimnazjum Św. Anny w Krakowie, uniwersytet w Lipsku, śmierć w więzieniu, kolekcja dzieł sztuki, studia rolnicze, tortury Gestapo, Akcja Katolicka, studia ekonomiczne, konspiracja w czasie II wojny światowej, matka - malarka, Centralne Towarzystwo Rolnicze w Warszawie, rodzeństwo - 6 braci, Związek Ziemian, uniwersytet w Halle, Sodalicja Mariańska, dzieci - 7 (w tym 1 syn), areszt niemiecki (Gestapo), ojciec - szambelan austriacki, fortuny XIX/XX w., działalność społeczna XX w., ojciec - poseł na sejm galicyjski, ojciec - członek austriackiej Izby Panów, brat - działacz społeczny, hodowla ryb, brat - zakonnik, tworzenie stacji doświadczalnej rolniczej, uniwersytet we Wrocławiu (niemiecki), tworzenie fundacji, ojciec - poseł do Rady Państwa w Wiedniu, Uniwersytet Jagielloński pod zaborem (XIX w.), kolekcja kamei, córka - franciszkanka, gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie, dziadek - komediopisarz, brat - ziemianin, brat - szambelan papieski, brat - arcybiskup metropolita lwowski, brat - poseł do Rady Państwa w Berlinie, brat - błogosławiony, brat - duchowny grekokatolicki, gimnazjum im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie, matka - pamiętnikarka, Towarzystwo Teologiczne "Societas Hosiana" (Studenckie Polsko-Katolickie), brat - generał Wojska Polskiego, budowa szpitali, tworzenie kół samopomocowych, cmentarz w parku w Łabuniach, budowa młynów, budowa gorzelni, herb Szeptyckich, rodzina Szeptyckich (z Szeptyc) h. wł., służba w wojsku austro-węgierskim (zm. do 1950)
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Chmura tagów

Postaci powiązane

 

Jan Kanty Szeptycki

1836-10-01 - 1912-11-13 ziemianin
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Jan Wiktor Kiepura

1902-05-16 - 1966-08-15
śpiewak operowy
 

Zygmunt Kęstowicz

1921-01-24 - 2007-03-14
aktor filmowy
 

Michał Kalecki

1899-06-22 - 1970-04-18
ekonomista
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Roman Teofil Rafiński

1909-03-05 - 1981-01-13
lekarz laryngolog
 

Hektor Kwilecki

1859-01-20 - 1912-02-03
polityk konserwatywny
 

Eugeniusz Poreda

1905-09-13 - 1972-06-17
aktor teatralny
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.