INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Anna Izabela Sipowicz-Gościcka  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1996-1997 w XXXVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sipowicz-Gościcka Anna Izabela, pseud. Nana, Dentystka (1909–1988), lekarz dentysta, więzień Pawiaka, działaczka komórki więziennej. Ur. 30 IV w Siedlcach, była córką Hipolita Michała Gościckiego (zm. 1914) i Wandy Idy z domu Harych (Harich), 2. v. Graff.

W r. 1929 rozpoczęła studia w Państwowym Instytucie Dentystycznym w Warszawie, a 8 XII 1933 otrzymała dyplom lekarza dentysty w Akademii Stomatologicznej w Warszawie (powstałej 15 III 1933 z przekształcenia Państwowego Instytutu Dentystycznego) jeszcze na nazwisko Gościcka. Po ukończeniu studiów prowadziła gabinet dentystyczny zrazu przy ul. Żelaznej 84, następnie przy ul. Złotej 27 m. 2.

W czasie okupacji niemieckiej S.-G. została aresztowana 17 V 1941 wraz z mężem Witoldem Sipowiczem, żołnierzem Związku Walki Zbrojnej, za udostępnianie mieszkania na kontaktowy lokal konspiracyjny. Osadzona została w więzieniu policji bezpieczeństwa (Sicherheitspolizei-Gefängnis) na Pawiaku i pracowała tamże jako lekarz stomatolog-więzień. Mając swobodę poruszania się po całym terenie więzienia, zarówno po oddziale kobiecym «Serbia», jak i po męskim, stała się rychło łącznikiem między nimi. W czasie przyjęć w gabinecie dentystycznym przekazywała ustnie wiadomości poszczególnym więźniom, przenosiła grypsy i drobne przesyłki m. in. w fartuchu, narzędziach, fiolkach. W gabinecie dentystycznym dokonywało się także zakażanie tyfusem wybranych więźniów, co umożliwiało przeniesienie ich do szpitala na wolności, a stamtąd dalszą ucieczkę (m. in. znany przypadek Stanisława Miedzy-Tomaszewskiego). Świadczyła również pomoc medyczną na miarę możliwości jej więziennego gabinetu. Przez więźniów nazywana była: «złota Ania» bądź «Anioł Pawiaka». Jej sposób bycia, pełna godności postawa, znajomość niemieckiego i fachowość sprawiały, iż pacjentami jej była również nie tylko niemiecka załoga Pawiaka, lecz także funkcjonariusze policji bezpieczeństwa z Al. Schucha. Przy okazji tych wizyt uzyskiwała niekiedy istotne wiadomości od gestapowców. S.-G. stała się w krótkim czasie łącznikiem wewnętrznej komórki więziennej z komórką zewnętrzną wywiadu więziennego za pośrednictwem innych zatrudnionych więźniów funkcyjnych, lekarzy dochodzących na Pawiak (do 30 III 1944) oraz strażniczek i strażników polskich. Była również (obok Anny Czuperskiej, Felicjana Lotha i Zygmunta Śliwickiego) członkiem ścisłego kierownictwa komórki wewnętrznej złożonego w znacznej mierze z lekarzy współwięźniów. Komórka ta działała skutecznie aż do lipca 1944 włącznie.

S.-G. została zwolniona z Pawiaka wraz z grupą lekarzy-więźniów po południu 31 VII 1944 i wraz z nimi w czasie powstania warszawskiego pracowała w szpitalu polowym zgrupowania «Gurt» przy ul. Złotej 22. Uczestniczyła w organizacji Pomoc Żołnierzowi w lokalu Adria przy ul. Moniuszki. Po upadku powstania opuściła miasto z ludnością cywilną.

Po wojnie S.-G. osiadła we Włochach pod Warszawą (obecnie zachodnia dzielnica Warszawy), gdzie prowadziła ponownie gabinet dentystyczny. Od r. 1948 była członkiem Związku b. Więźniów Politycznych Obozów i Więzień Hitlerowskich, a następnie ZBoWiD, nie udzielała się jednak szerzej poza środowskiem byłych więźniów Pawiaka, nie ogłosiła swych wspomnień czy relacji, choć była członkiem Komitetu Redakcyjnego wydawnictwa „Wspomnienia więźniów Pawiaka” (W. 1964). Złożyła natomiast zeznania w Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich (obecnie Główna Komisja Badania Zbrodni wobec Narodu Polskiego – Instutut Pamięci Narodowej) znajdujące się w materiałach archiwalnych tejże Komisji oznaczonych sygn. 96 Ob. Była również w sierpniu 1972 świadkiem na toczącym się w Hamburgu procesie komendanta policji bezpieczeństwa w Warszawie, Ludwiga Hahna. Jako osoba żarliwej wiary i praktyki religijnej była czynna w życiu parafii miejsca zamieszkania. Zmarła w Warszawie 13 XII 1988 i pochowana została na cmentarzu Powązkowskim (cywilnym) w grobie rodzinnym Gościckich (kw. 301–4–19). Odznaczona była Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Orderem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Walecznych.

Mąż jej Witold Cyprian Sipowicz (ur. 27 X 1906 w Warszawie), inżynier budowy dróg i mostów, po krótkim pobycie na Pawiaku został 24 VII 1941 wysłany transportem zbiorowym do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, gdzie jako więzień nr 18613 zginął już 1 XII 1941.

S.-G. miała brata Rajmunda Romualda Gościckiego (1908–1989), lekarza weterynarii, żołnierza Armii Krajowej, pseud. Lis, działającego w rejonie 8 (Łomianki) Obwodu VII «Obroża», w czasie powstania warszawskiego także czynnego w szpitalu polowym zgrupowania «Gurt», oraz brata przyrodniego Stefana Graffa, inżyniera.

 

Rocznik lekarski RP na 1936 rok, W. 1936 (występuje jako Gościcka); toż na r. 1948, W. 1949 (występuje jako Gościcka); Spis Abonentów Warszawskiej Sieci Telefonów 1935/36–1942; Wesołowski Z., Order Virtuti Militari i jego kawalerowie, Miami 1992 s. 612; Woźniewski Z., Polski almanach medyczny na rok 1956, W. 1957; – Bartoszewski W., 1859 dni Warszawy, Wyd. 2, Kr. 1982; tenże, Warszawski pierścień śmierci, Wyd. 2 rozszerzone, W. 1970; Domańska R., Pawiak, Więzienie Gestapo, W. 1978; – Strzembosz T., Odbijanie i uwalnianie więźniów w Warszawie 1939–1944, W. 1972; Śliwicki Z., Meldunek z Pawiaka, W. 1974 (fot.); Wanat L., Za murami Pawiaka, W. 1985 s. 254, 265, 320 (wspólna fot.), 466; Czuperska-Śliwicka A., Cztery lata ostrego dyżuru, W. 1969; Domańska R., Pawiak był etapem, W. 1987 (fot.); taż, Pawiak – kaźń i heroizm, W. 1988 (fot.); Dunin-Wąsowiczowa J., Wspomnienia, W. 1995; Jędrzejec M., Twierdzą nam będzie każdy próg, W. 1987; Leski K., Życie niewłaściwie urozmaicone, W. 1989; Miedza-Tomaszewski S., Benefis konspiratora, W. 1977 s. 86; Raport komórki więziennej Delegatury Rządu z 1944 r. o Pawiaku, Oświęcimiu, Majdanku i Ravensbrück, Oprac. W. Bartoszewski, w: Najnowsze Dzieje Polski, W. 1968 XII 162; Sprawozdanie Państwowego Instytutu Dentystycznego za r. akad. 1932/33, W.; Wojewódzki M., W tajnych drukarniach Warszawy 1939–1944. Wspomnienia, Wyd. 2, popr. i uzup., W. 1978; Wspomnienia więźniów Pawiaka, W. 1978; Zbyszewska Z., Ministerstwo Polskiej Biedy, W. 1983; – „Życie Warszawy” 1988 nr 295 (nekrolog S.-G-ej); – Kancelaria cmentarza Powązkowskiego: 1582/88; Muz. Pawiaka w W.; Arch. Zarządu Woj. Związku Kombatantów RP (dawny Zarząd Stoł. ZBoWiD): Akta osobowe S.-G-ej, W 86091 (fot., dot. R. R. Gościckiego); Materiały Komisji Historii Kobiet w Walce o Niepodległość. Tow. Miłośników Historii w W.: [sygn.] IV/3; – Informacje Marii Kopeć i Janiny Palmowskiej-Frankowskiej z W.

Marek Getter

 
 

Powiązane artykuły

 

Polskie Państwo Podziemne 1939-1945

Polska była pierwszym państwem, które powiedziało "Nie!" żądaniom ustępstw terytorialnych ze strony nazistowskiej Rzeszy Niemieckiej. Polska była pierwszym państwem, które zbrojnie przeciwstawiło......
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Stanisław Rouppert

1887-04-15 - 1945-08-13
chirurg
 

Józef Lipski

1894-06-05 - 1958-11-01
dyplomata II RP
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Feliks Przesmycki

1892-01-09 - 1974-12-25
bakteriolog
 

Jan Nitowski

1859-07-02 - 1926-02-11
nauczyciel
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.