Rogaliński Antoni h. Łodzia (ok. 1690–1761), starosta obornicki, sędzia ziemski wschowski. Był synem Stanisława, pisarza ziemskiego poznańskiego, i Heleny z Tworzyańskich.
R. po ukończeniu nauk szkolnych (przypuszczalnie u jezuitów w Kaliszu, gdzie uczęszczał zapewne razem z późniejszym kard. Janem. A. Lipskim) przebywał przez rok we Wrocławiu w celu nauki języka niemieckiego. Przed r. 1708 R. popłynął z Gdańska do Lubeki. Wstąpił tam do regimentu płka Kurta Ch. Schwerina (późniejszego pruskiego feldmarszałka) pozostającego wówczas w służbie meklemburskiej. Regiment ten znalazł się następnie w służbie holenderskiej i R. uczestniczył po stronie koalicji antyfrancuskiej w decydujących zmaganiach wojny sukcesyjnej hiszpańskiej. Walczył na terenie Brabancji, brał udział w oblężeniu i zdobyciu Lille (9 XII 1708), a następnie Tournai. Uczestniczył w morderczej bitwie pod Malplaquet (14 IX 1709), a potem w zdobyciu Mons. Podczas tej kampanii R. z kadeta, przez stopnie podoficerskie, awansował na chorążego. K. Ch. Schwerin miał go cenić i podobno chwalił go znacznie później wobec Augusta II. Ponieważ regiment poniósł bardzo duże straty, został zimą 1709/10 wycofany nad Ren. R. zamierzał pozostać jako zawodowy żołnierz na stałe na zachodzie Europy, ale wplątał się w pojedynek i czym prędzej musiał wracać do Rzpltej. Przybył tu w randze porucznika i ofiarował swe usługi hetmanowi w. kor. Adamowi Sieniawskiemu. Podobno był adiutantem hetmana, po roku wziął zaś chorągiew rajtarską i awansował na podpułkownika. W r. 1717 po sejmie niemym regiment, w którym służył R. został jednak zwinięty.
R. powrócił wówczas do swych dóbr w Wielkopolsce, ożenił się i zaczął «się aplikować» na sejmikach. Został pisarzem grodzkim wschowskim, potem (na pewno w r. 1728) był surogatorem wschowskim. Na sejmiku elekcyjnym z 3 VI 1729, którego był marszałkiem wybrany został na jednego z kandydatów na wakujące podsędkostwo wschowskie. Nominację na ten urząd otrzymał 13 VI 1729. Na sejmiku średzkim z 22 IX 1730 wybrano go na posła na sejm grodzieński z woj. poznańskiego. Jako poseł królewski uczestniczył R. 13 X 1732 w elekcji bpa Michała J. Kunickiego, sufragana krakowskiego, na opactwo lubińskie. R. marszałkował zerwanemu sejmikowi relacyjnemu średzkiemu z 17 XI 1732. W dobie bezkrólewia 1733 r. był gorliwym stronnikiem Stanisława Leszczyńskiego. Na konwokację posłował z woj. poznańskiego. Podczas sejmu powołano go do rady przy prymasie Teodorze Potockim. Uczestniczył w elekcji z 12 IX 1733 oddając swój głos na Stanisława Leszczyńskiego. Znów wstąpił do służby wojskowej i objął chorągiew w wojsku kor. Wraz z większością sił kor. z początkiem października wycofał się do Radomia. Stamtąd został wysłany jako rezydent od wojska kor. do boku Stanisława Leszczyńskiego do Gdańska. Uczestniczył następnie w obronie tego miasta przed wojskami rosyjskimi i saskimi. Po kapitulacji Gdańska w lipcu 1734 złożył, mimo skrupułów, przysięgę Augustowi III. Jego dobra zrujnowane zostały przez wojska saskie, R. zamierzał więc pozostać w Gdańsku, lecz obawiając się represji wobec zwolenników Leszczyńskiego wyjechał do Lęborka. Z końcem listopada t. r. przybył do Królewca do Stanisława Leszczyńskiego. Przebywał tam przypuszczalnie przez cały r. 1735. Zapewne już po układach wiedeńskich z 5 X 1735 powrócił do Wielkopolski. Odebrano mu wówczas patent na chorągiew w wojsku kor. Dn. 11 II i 25 IV 1737 złożył protestacje przeciw nieprawidłowościom występującym w kancelarii grodzkiej bydgoskiej. Dn. 28 XII 1738 uzyskał od Melchiora Gurowskiego star. obornickie, a 21 IV 1741 został, wobec rezygnacji na jego korzyść przez pozostałych 3 kandydatów, sędzią ziemskim wschowskim. R. nadal zachował sympatie prostanisławowskie, nie wiązał się jednak bezpośrednio z opozycją. Co więcej 5 X 1741 wraz z większością szlachty wielkopolskiej podpisał w Poznaniu protestacje przeciw zamierzonej konfederacji antydworskiej. Wg późniejszych, niezbyt pewnych, źródeł z r. 1750 pobierać miał od dworu francuskiego pensję 3 tys. liwrów rocznie dla służenia mu na terenie Wielkopolski. Faktem jest, iż już na długo przed r. 1750 nie prowadził żadnej aktywnej działalności, tłumacząc się złym stanem zdrowia.
Na sejm grodzieński 1744 r. R. posłował z woj. poznańskiego Dn. 23 X 1744 wszedł w skład delegacji do ułożenia projektu aukcji wojska. Wypowiedział się wówczas za utrzymaniem pokoju z sąsiednimi państwami i niechętnie odniósł się do planów natychmiastowej aukcji. Dn. 5 XI nazwisko jego zostało wymienione w izbie poselskiej przez Franciszka Wilczewskiego wśród kilkunastu nazwisk posłów oskarżonych o pozostawanie na żołdzie ambasady pruskiej zmierzającej do zerwania sejmu. Posłowie wielkopolscy stanęli w obronie R-ego wskazując na jego nieposzlakowaną uczciwość. Wg prywatnej relacji Jakuba Działyńskiego R. był niewinny, w przeciwieństwie do pozostałych oskarżonych, którym można by dowieść kontakty z posłami pruskimi. W nowszej literaturze przyjmuje się, że R. został oskarżony niesłusznie. Zdawał sobie sprawę z tego i dwór. H. Brühl obiecywał R-emu Order Orła Białego, starostwo i jakąś dygnitarię kor., byleby tylko nie psuł sejmu. R. milczał więc, a ostatniego dnia obrad (16 XI) nalegał na jak najszybsze podpisywanie gotowych już konstytucji sejmowych. Ponieważ dwór nie śpieszył się z wypełnieniem obietnic i daniem mu rekompensaty za fałszywe oskarżenia, R. 30 XI 1744 wysłał obszerne pismo do kard. Jana A. Lipskiego. Podkreślał w nim bezpodstawność zarzutów Wilczewskiego i przedstawiał swe dotychczasowe służby publiczne. Następnie zwrócił się do Komisji Skarbowej Wielkopolskiej z prośbą, by wykazała ona fałszywość oskarżeń Wilczewskiego. Komisja zebrała się w Poznaniu w styczniu 1745, ale dwór stopniowo wyciszył całą sprawę. Jeszcze z początkiem 1746 r. woj. sandomierski Jan Tarło próbował pozyskać R-ego, rozgoryczonego, jak przypuszczano, postępowaniem dworu dla projektowanej opozycyjnej konfederacji republikanckiej. R. zachowywał powściągliwość wobec tych planów. Wyraźnie wycofywał się wówczas z czynnego życia politycznego. Dn. 26 IX 1746 złożył we Wschowie przysięgę jako sędzia i otworzył sądy ziemskie. W l. 1753–4 udzielał czynnego wsparcia (także finansowego) swemu najstarszemu synowi Michałowi, cystersowi i opatowi wistyckiemu, szukającemu w Rzymie poparcia w swych sporach z władzami zakonu cystersów. Sam R. uwikłany był wówczas w procesy z rodziną Turnów. Na zerwanym sejmiku przedsejmowym w Środzie z sierpnia 1754 popierał hetmana w. kor. Jana Klemensa Branickiego i jego działalność w sprawie ordynacji ostrogskiej.
R. był człowiekiem światłym, o szerokich horyzontach, interesował się polityką międzynarodową. Np. w r. 1732 subskrybował Volumina legum, w r. 1744 prenumerował „Nowiny francuskie” oraz „Nowiny niemieckie wrocławskie”. W r. 1752 wpisał do ksiąg wschowskich (relacje) genealogię swej rodziny. Rezydował głównie w Jurkowie w pow. kościańskim, gdzie miał obszerny piętrowy dwór i w Bogdanowie w pow. kaliskim. Ponadto posiadał Zimnice i Górki w pow. kościańskim oraz po matce kamienicę w Poznaniu. R. zmarł 24 I 1761 (wg Liber mortuorum w Śremie). Uroczystości pogrzebowe odbyły się 26 I 1762 (!) u bernardynów w Poznaniu. Wydali oni wówczas panegiryk żałobny ku czci R-ego „Jasny widok ostatniej przysługi...”.
Z małżeństwa z Heleną z Rogalińskich (h. Rawicz) R. miał 4 synów: Michała – imię zakonne Franciszek (24 IX 1720 – 14 II 1777), cystersa, opata wistyckiego, od 5 V 1762 opata bledzewskiego, jednego z organizatorów konfederacji barskiej w Wielkopolsce, Kaspra (zob.), Józefa (zob.) i Stanisława (zob.) oraz 2 córki: Rozalię, zamężną za Ignacym Twardowskim, woj. kaliskim i lubelskim, i Mariannę, żonę Stanisława Bielińskiego, kasztelanica lędzkiego.
Estreicher; Uruski; Żychliński, VI 286–7; Elektorowie; – Bielecka J., Kancelaria grodzka wielkopolska, „Studia Źródłoznawcze” T. 1: 1957 s. 128, 144; Bieniaszewski A., Urzędnicy wielkopolscy XVI–XVIII wieku, Wr. 1987; Chłapowski F., Życie i prace księdza Józefa Rogalińskiego, „Roczn. Tow. Przyjaciół Nauk Pozn.” T. 28: 1902 s. 123 (tam też rys. dworu Rogalińskich w Jurkowie i portret Michała Franciszka Rogalińskiego, opata bledzewskiego); Skibiński M., Europa a Polska w dobie wojny o sukcesję austriacką, Kr. 1913 I–II; Waliszewski K., Potoccy i Czartoryscy, Kr. 1887; Zielińska Z., Walka „Familii” o reformę Rzeczypospolitej 1743–1752, W. 1983; – Teka Podoskiego, IV 12; Vol. leg., VI 595, 605; Załuski J. A., Korespondencja… 1724–1736, Wr. 1967; – „Kuryer Pol.” 1732 nr 125, 149, 153, 1733 nr 171, 1741 nr 255, 1746 nr 513; – AGAD: Arch. Radziwiłłów Dz. V t. 294 nr 13153, Arch. Roskie XVIII 38, Sigillata, t. 22 k. 11, t. 26 k. 80, 139, 158, Zbiór Ignacego Przyjemskiego, t. 4 s. 106–109 (list z życiorysem R-ego), 110; B. Czart.: rkp. 565 k. 501, rkp. 1956 k. 211 (list R-ego do J. Lipskiego z 17 XI 1734); B. Kórn. rkp. 434 k. 191, rkp. 7245 k. 80, rkp. 7253 k. 85–91, rkp. 7897 k. 60; B. Raczyńskich: rkp. 224 k. 205, rkp. 231/3 k. 722, 745.
Jerzy Dygdała