INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Emil Stanisław Rappaport     

Emil Stanisław Rappaport  

 
 
Biogram został opublikowany w 1987 r. w XXX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Rappaport Emil Stanisław, pseud. Stanisław Barycz, krypt. „E. S. R-t” (1877–1965), adwokat, sędzia Sądu Najwyższego, docent Uniwersytetu Lwow., profesor Uniw. Łódzkiego, publicysta. Ur. 8 VII w Warszawie, był synem Feliksa, inżyniera, i Justyny z Bauerertzów.

W Warszawie R. ukończył V Gimnazjum Męskie w r. 1897, a następnie studiował na Wydziale Prawa Uniw. Warsz. w l. 1897–1901. W okresie studiów był bibliotekarzem głównym Zarządu Bratniej Pomocy Studentów oraz jednym z organizatorów tzw. Uniwersytetu Latającego w mieszkaniach inteligencji warszawskiej. Studia prawnicze kontynuował w Paryżu (1903–4), w Berlinie (1904–5), Londynie (1909), potem ponownie w Paryżu (1909–10) i w Neuchâtel w Szwajcarii. W Szwajcarii doktoryzował się w r. 1910 na podstawie pracy pt. La loi de pardon (Neuchâtel 1911). W l. 1906–17 był adwokatem w Warszawie. Był w tym czasie także członkiem Koła Obrońców Politycznych oraz członkiem Warszawskiego Koła Prawników Polskich (KPP), w którym wchodził w skład zarządu. Wspomnienia z tego okresu zawarł w artykule pt. Moje czasy adwokackie (1906–1917), („Palestra” 1958 nr 2, 1959 nr 2–3, 7–8). W r. 1906 wchodził do komisji wybranej na IV Zjeździe Prawników i Ekonomistów Polskich w Krakowie, mającej za zadanie utworzenie grupy polskiej w ramach Międzynarodowego Związku Prawa Karnego, co jednak nie doszło do skutku. R. działał także w ruchu liberalnym Królestwa, m. in. w Polskiej Partii Postępowej. Należał również do współzałożycieli Tow. Kursów Naukowych (TKN) i został członkiem zwycz. TKN; wykładał tu w l. 1907–18 prawo karne. Był także członkiem warszawskiego Tow. Prawniczego, w którym wygłosił m. in. 24 III 1909 odczyt pt. Państwo i prawo. Zarys krytyki radykalnej („Gaz. Sądowa Warsz.” 1909 nr 16–22 i odb.). W ramach działalności w KPP wydał „Wybór obron sądowych Adolfa Pepłowskiego” (W. 1912 cz. I). Pisywał też prace o tematyce historycznej, m. in. Ruch stowarzyszeniowy w Królestwie Polskim (1815–1915) („Gaz. Sądowa Warszawska” 1915 nr 19–22 i odb.). W l. 1917–19 był także profesorem w Szkole Nauk Politycznych.

Po opuszczeniu Król. Pol. przez wojska rosyjskie w r. 1915, R. należał do grupy tych prawników, którzy tworzyli pierwsze polskie sądy obywatelskie i został sędzią Trybunału Obywatelskiego. Po miesiącu sądy te jednak zostały rozwiązane przez władze niemieckie. W r. 1917 R. pracował jako referent prawa karnego w departamencie sprawiedliwości Tymczasowej Rady Stanu. Po utworzeniu «sądów królewsko-polskich» we wrześniu 1917, został sędzią Sądu Apelacyjnego. W celu przystosowania rosyjskich przepisów prawnych do zmienionych warunków polskich, opracowywał do druku wspólnie z Aleksandrem Mogilnickim polskie wydania rosyjskiego kodeksu karnego z r. 1903 i rosyjskiej ustawy postępowania karnego z r. 1864, uzupełniając je dodatkowymi ustawami i nowelami oraz opatrując objaśnieniami. Ogłosił m. in. następujące prace: Walka o reformę prawa karnego w Niemczech (W. 1909; także w języku francuskim, Paris 1910), Sądy Obywatelskie w Warszawie (W. 1915), Ustawa o przebaczeniu (W. 1916 – przekład rozprawy doktorskiej). W r. 1917 obronił na Uniw. Lwow. pracę habilitacyjną pt. Bankructwo w ustawodawstwie nowoczesnym na tle porównawczym (W. 1917).

W r. 1919 R. został mianowany sędzią Sądu Najwyższego RP (SN RP). W r. 1920 ochotniczo służył w WP. Od r. 1919 był także członkiem, a później sekretarzem generalnym administracyjnym Komisji Kodyfikacyjnej RP (KK RP). Był również sekretarzem wydziału karnego, a potem sekcji prawa karnego oraz głównym referentem prawa o wykroczeniach i członkiem dwóch zespołów karnych komisji pracujących nad kodeksami aż do wybuchu drugiej wojny światowej. Włożył wiele wysiłku w organizację prac KK RP. Brał udział w redagowaniu wszystkich jej publikacji z dziedziny prawa karnego. Równolegle R. był wykładowcą od r. 1918 (do r. 1939) w Wolnej Wszechnicy Polskiej (WWP). W r. 1920 został docentem na Uniw. Lwow., gdzie 16 II t. r. wygłosił wykład habilitacyjny pt. Zagadnienie kodyfikacji prawa karnego w Polsce („Przegl. Prawa i Administracji” 1920 z. 1–3). W Uniw. Lwow. wykładał, dojeżdżając z Warszawy, do r. 1933. W łódzkim oddziale WWP wygłaszał odczyty w ramach tzw. Collegium publicum.

Z inicjatywy R-a powstało Tow. Ustawodawstwa Kryminalnego, w którym toczyły się, publikowane następnie, dyskusje nad projektami kodyfikacyjnymi ustaw karnych. R. był także inicjatorem, sekretarzem generalnym i przewodniczącym Stałej Delegacji Zrzeszeń i Instytucji Prawniczych RP, która organizowała Zjazdy Prawników Polskich (I w Wilnie w r. 1924, II w Warszawie w r. 1929, III w Katowicach w r. 1936) oraz przewodniczącym Stałego Komitetu Wykonawczego tychże zjazdów. W r. 1924 R. był współzałożycielem i następnie długoletnim wiceprezesem Association Internationale de Droit Penal (AIDP). Brał udział we wszystkich kongresach tego zrzeszenia: w Brukseli w r. 1924 oraz jako przewodniczący delegacji polskich w Genewie w r. 1947 i w Atenach w r. 1957. Prawnicy skupieni w tym zrzeszeniu propagowali stworzenie norm prawa międzynarodowego, przewidującego sankcje za przygotowanie i wywołanie wojny zaczepnej, w czym okazali się prekursorami ustawodawstwa norymberskiego. R. dał wyraz tym tendencjom we wniosku postulującym karę więzienia za publiczne nawoływanie do wojny zaczepnej, zgłoszonym w sekcji prawa karnego KK RP, w AIDP i w Biurze Międzynarodowym Unifikacji Prawa Karnego oraz zawartym m. in. w artykule pt. Propaganda wojny zaczepnej jako delictum iuris gentium („Gaz. Sądowa Warsz.” 1929 nr 28 i odb., W. 1929), przetłumaczonym na język francuski jako Propagande de la guerre d’agression comme délit du droit des gens („Revue Pénitentiaire de Pologne” 1929). W Polsce wniosek ten został uwzględniony jako art. 113 polskiego kodeksu karnego z r. 1932 (tzw. lex Rappaport). Od r. 1925 R. był redaktorem naczelnym „Przeglądu Prac Ustawodawczych Sejmu i Senatu” oraz delegatem rządu polskiego w Międzynarodowej Komisji Karnej i Penitencjarnej, w latach 1927–39 – prezesem Polskiej Komisji Współpracy Prawniczej Międzynarodowej, a w latach 1928–39 – wiceprezesem Biura Międzynarodowego Unifikacji Prawa Karnego. Od r. 1933 był korespondentem francuskiego Min. Sprawiedliwości, a od r. 1938 – współpracownikiem Komisji Prawniczej PAU w Krakowie.

W okresie międzywojennym R. ogłosił na podstawie wykładów w WWP: Rys prawa karnego materialnego w świetle ustaw karnych (W. 1920), a ponadto m. in. prace: Odnowa Włoch powojennych (W. 1924), Zagadnienie sądu przysięgłych w Polsce (W. 1931), Tendencje rozwojowe prawa karnego międzynarodowego („Ruch Prawn., Ekon. i Socjol.” 1934 z. 1 oraz odb., P. 1934), Przyszły kodeks karny Trzeciej Rzeszy Niemieckiej (W. 1934), Media via kodeksu karnego polskiego (W. 1935–6 I–III), w ramach prac KK RP R. opracował m. in. Projekt wstępny ustawy o wykroczeniach (W. 1929). Wspólnie z A. Mogilnickim ogłosił „Kodeks postępowania karnego, Cz. II. Motywy Ustawodawcze” (W. 1929), a po wejściu w życie kodeksu karnego z r. 1932, opracował wspólnie z Januszem Jamonttem pierwszy do niego komentarz pt. „Kodeks karny r. 1932 z dostosowanymi do kodeksu tezami z Orzeczeń Sądu Najwyższego…” (W. 1932).

W okresie okupacji niemieckiej R. został aresztowany pod zarzutem tendencyjnego osądzania Niemców w jednej ze spraw w Sądzie Najwyższym i był więziony od czerwca 1940 do lipca 1941 na Pawiaku i w więzieniu mokotowskim. Po zwolnieniu zamieszkał na Starówce i zaniechał pracy zawodowej. Wchodził w skład tajnej komisji ochrony druków, maszynopisów i dokumentów prawniczych. Napisał również pamiętnik z l. 1887–1939, który uległ jednak zniszczeniu w powstaniu warszawskim 1944 r. W czasie powstania R. był członkiem Komitetu Obywatelskiego Obrony Starego Miasta.

Po zakończeniu wojny i wznowieniu prac Sądu Najwyższego (SN) w Łodzi, R. podjął pracę jako sędzia, a w l. 1947–51 był prezesem Izby Karnej SN. W czerwcu 1946 został powołany na członka Najwyższego Trybunału Narodowego i wchodził w skład zespołu sądzącego w rozprawie przeciwko Arturowi Greiserowi. Był autorem uzasadnienia wyroku w tej sprawie, które miało precedensowe znaczenie w sprawach przeciw zbrodniarzom wojennym sądzonym w Polsce. W l. 1946–60 R. prowadził również działalność naukowo-dydaktyczną na Uniw. Łódzkim, gdzie był profesorem polityki kryminalnej i prawa karnego porównawczego. W tym czasie ogłosił drukiem: Naród-zbrodniarz (Ł. 1945), Polityka kryminalna w zarysie (Ł. 1948). W tej ostatniej książce podjął próbę rozwinięcia w dziedzinie prawa karnego studiów z zakresu polityki prawa, zainicjowanych w latach dziewięćdziesiątych XIX w. przez Leona Petrażyckiego. R. był twórcą w prawie karnym szkoły bio-psychospołecznej dopatrującej się źródeł przestępczości w czynnikach pochodzenia biologicznego (endogennych) oraz w czynnikach psychospołecznych (egzogennych); jednakże zarzucano mu pominięcie w swych rozważaniach walki klas oraz zadań i funkcji w tej walce aparatu państwowego. W l. 1946–50 wchodził w skład komitetu redakcyjnego czasopisma „Państwo i Prawo”. Mając ponad 80 lat R. dokonał przekładu dzieła Cezarego Beccarii z XVIII w. pt. „O przestępstwach i karach” (W. 1959). Poza tym publikował liczne artykuły w czasopismach i wydawnictwach naukowych polskich i zagranicznych.

Od r. 1945 R. przez wiele lat działał w Stronnictwie Demokratycznym (SD), w którym był członkiem Rady Prawniczej Wojewódzkiego Komitetu w Łodzi i przewodniczącym sądu partyjnego, od r. 1948 – członkiem Rady Prawniczej Centralnego Komitetu SD w Warszawie. Był również członkiem Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Należał do Związku Prawników Polskich i Łódzkiego Tow. Naukowego.

R. w różnych okresach życia zajmował się także krytyką i twórczością literacką oraz publicystyką. Używał pseud. Stanisław Barycz. W latach 1905–9 zamieszczał krytyki literackie w „Kulturze”, „Prawdzie” i „Niwie Polskiej”. Był m. in. autorem sztuki pt. Strzał. Sceny z życia współczesnego (W. 1934). W l. 1945–8 wchodził w skład redakcji „Dziennika Łódzkiego” i wiele w nim publikował, jak również w „Tygodniku Demokratycznym” i „Kurierze Codziennym”. Jego utwory wierszem, dotyczące okresu okupacji, drukowane były w łódzkiej prasie codziennej w l. 1945–7. Zmarł 10 VIII 1965 w Łodzi. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Był odznaczony m. in.: Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Polonia Restituta, Złotym Krzyżem Zasługi, francuską Legią Honorową, Orderem Gwiazdy Rumuńskiej, jugosłowiańskim Orderem Św. Sawy.

W małżeństwie z Sabiną Urszulą z Jakackich R. dzieci nie miał.

 

Fot. w: Album Prawników Pol., „Ruch Prawn., Ekon. i Socjol.” 1934 z. 1; – Bibliogr. Prawnicza Pol. (Hoesick); Czaykowska Z., Bibliogr. adwokatury pol.; taż, Bibliogr. hist. adwokatury pol.; Pol. Bibliogr. Liter. za l. 1944/5; Suligowski, Bibliogr. prawnicza; Enc. Powsz. (PWN), III; Ilustr. Enc. Trzaski, IV; W. Enc. Powsz. (PWN), IX; W. Ilustr. Enc. Gutenberga, XIV; Bar, Słown. pseud.; Łoza, Czy wiesz, kto to jest? (fot.); Peretiatkowicz-Sobeski, Współcz. kultura pol.; Who’s Who in Central and East-Europe 1933/4, Zurich 1935; – Andrejew J., Lernell L., Sawicki J., Prawo karne Polski Ludowej, W. 1954 I; Daszkiewiczowa K., Jubileusz profesora doktora Emila Stanisława Rappaporta, „Ruch Prawn., Ekon. i Socjol.” 1926 z. 2 s. 385–8 (fot.); Dwadzieścia lat Wydziału Prawa Uniwersytetu Łódzkiego, Ł. 1967 s. 10, 23, 99, 104; Dziesięciolecie Wolnej Wszechnicy Polskiej, W. 1917 s. 259; Grodziski S., Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej, „Czas. Prawno-Hist.” 1981 z. 1 s. 48, 57, 67–9, 78; Historia państwa i prawa Polski 1918–1939, W. 1986 cz. 2 s. 57, 59,74–6; Janiszewska-Talago E., Szkoła antropologiczna prawa karnego w Polsce, W. 1965; Jubileusz Profesora dra Emila Stanisława Rappaporta, „Palestra” 1962 nr 7 s. 65–6; Olszewski M., Jubileusz prof. dr. Emila Stanisława Rappaporta, „Państwo i Prawo” 1957 nr 10 s. 657–9; Opałek K., Wolter W., Nauka filozofii prawa i prawa karnego w Polsce, Kr. 1948 s. 26–9, 32–3, 35–7; Racięcka J., Uniwersytet Łódzki w pierwszym dziesięcioleciu, Wr. 1955; Sawicki J., Z okazji jubileuszu 60 lat pracy naukowej prof. dr. Emila Stanisława Rappaporta, „Państwo i Prawo” 1962 nr 7 s. 142–3; Wznowienie sądownictwa państwowego polskiego, W. 1923 s. 1, 14, 22–4, 28, 33, 48; – Śliwicki Z., Meldunek z Pawiaka, W. 1974; – „Prawo i Życie” 1957 nr 15 s. 3; – Wspomnienia pośmiertne i nekrologi z r. 1965: „Ilustr. Kur. Pol.” nr 190, „Państwo i Prawo” nr 10 s. 542–4 (M. Siewierski), „Prawo i Życie” nr 18 s. 2 (fot.), „Ruch Prawn., Ekon. i Socjol.” nr 4 s. 307–8 (K. Daszkiewiczowa), „Życie Warszawy” nr 192, i z r. 1966: „Zesz. Nauk. Uniw. Łódz.”, S. I, z. 47 s. 139–42 (M. Siewierski, fot.); – Arch. Państw. w Ł.: Baranowski B. i Baranowski K., Pierwsze lata Uniwersytetu Łódzkiego, s. 109, Arch. E. S. Rappaporta, Materiały biograficzne sygn. 1, 2, 3, Działalność w Stronnictwie Demokratycznym sygn. 4–7, Działalność w organizacjach prawniczych międzynarodowych sygn. 12–15; B. Uniw. Gdań.: Stegner T., Liberałowie Królestwa Polskiego 1904–1915 (mszp. pracy doktorskiej).

Alozja Żebrowska

 
 

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Józef Hieronim Retinger

1888-04-17 - 1960-06-12
polityk
 

Światopełk Karpiński

1909-03-27 - 1940-04-21
poeta
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Adam Napieralski

1861-10-12 - 1928-10-24
polityk
 

Edward Rybarz

1884-08-08 - 1940-08-14
działacz społeczny
 

Julian Aleksander Smulikowski

1880-04-24 - 1934-03-05
pedagog
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.