Starzec Feliks, pseud. i krypt.: Żbik, Piotr Szczęsny, P.S., Fest, Efes (1920–1974), działacz ludowy i młodzieżowy, dziennikarz, publicysta.
Ur. 12 VIII we wsi Wola Drzewiecka (pow. skierniewicki) w wielodzietnej rodzinie chłopskiej, był synem Franciszka (zm. 1936) i Marianny z domu Nowickiej.
S. ukończył szkołę powszechną w Lipcach w r. 1934, potem pracował w gospodarstwie rodziców oraz dorywczo zarobkował. Jeszcze jako uczeń wstąpił w r. 1933 do tzw. Nowizny Wiciowej, organizowanej wśród młodocianych przez Związek Młodzieży Wiejskiej (ZMW) RP «Wici»; w r. 1936 został jego członkiem. W r. 1938 wstąpił do Stronnictwa Ludowego (SL). T.r. został też członkiem Związku Zawodowego Pracowników Spółdzielczości i do wybuchu drugiej wojny światowej pracował jako sprzedawca w sklepie Spółdzielni Spożywców «Społem» w Lipcach. W czasie okupacji niemieckiej w r. 1940 został w Lipcach zaprzysiężony w ZWZ i pod pseud. Żbik pełnił funkcję łącznika. Od 6 X r.n. uczył się w tajnym gimnazjum, a następnie liceum w Godzianowie. Na przełomie r. 1942/3 wstąpił do BCh i pod koniec lipca 1943 został przydzielony do oddziału partyzanckiego Zygmunta Golańskiego «Boruty», operującego na pograniczu powiatów: skierniewickiego, łowickiego i brzezińskiego. Od lipca 1944 współpracował z wydawaną w Lipcach gazetką konspiracyjną SL «Roch» pt. „Na własnym zagonie”, do której zbierał wiadomości z prowadzonych przez siebie nasłuchów radiowych.
Po zakończeniu działań wojennych na terenie pow. skierniewickiego, w lutym 1945, został członkiem najpierw Tymczasowego, a następnie wyłonionego w wyborach Zarządu Powiatowego ZMW «Wici» w Skierniewicach. T.r. wszedł w skład Gminnej Rady Narodowej w Słupii i Powiatowej Rady Narodowej w Skierniewicach. W czerwcu 1946 zdał maturę w liceum w Godzianowie i t.r. przeniósł się do Łodzi, gdzie 6 VII rozpoczął pracę w Zarządzie Głównym Spółdzielni Spożywców «Społem»; podjął też wtedy studia na Wydz. Prawno-Ekonomicznym Uniw. Łódz. Jesienią t.r. został skarbnikiem Wydz. Oświaty i Kultury Zarządu Głównego (ZG) ZMW «Wici», a 23 IV 1947 został wybrany na prezesa jego Zarządu Wojewódzkiego (ZW) w Łodzi. Działał też w SL wiążąc się wkrótce z jego radykalnym skrzydłem, tzw. SL lubelskim, nastawionym na współpracę z PPR i zwalczającym utworzone w sierpniu 1945 PSL Stanisława Mikołajczyka. Także w ZMW «Wici» utożsamiał się z jego skrzydłem «oficjalnym», reaktywowanym 28 VIII 1944 z inspiracji SL «Wola Ludu» i PPR; pozostawał w związku ideowym z działaczami «Wici» i SL (Stefanem Ignarem, Dyzmą Gałajem, Ludomirem Stasiakiem, Jerzym Serejskim) opowiadającymi się za odrzuceniem agraryzmu. Pisywał artykuły do „Wiciowej Drogi” – łódzkiego organu «Wici», realizującego linię prokomunistyczną, ściśle współpracował z komunistycznym Związkiem Walki Młodych (ZWM), przede wszystkim zaś działał na rzecz zjednoczenia «Wici» z ZWM, Organizacją Młodzieży Tow. Uniwersytetów Robotniczych (OM TUR) i Związkiem Młodzieży Demokratycznej (ZMD). Po Kongresie Jedności Młodzieży zorganizowanym 20–21 VII 1948 we Wrocławiu i powstaniu Związku Młodzieży Polskiej (ZMP) objął przewodnictwo ZW ZMP w Łodzi. T.r. został członkiem Prezydium łódzkiego ZW SL, a od 15 XI do maja 1949 był też skarbnikiem Zarządu Grodzkiego SL w tym mieście. Dn. 29 XI 1949 na Kongresie Zjednoczeniowym stronnictw ludowych (SL i PSL) wszedł do Rady Naczelnej (RN) powstałego wówczas Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego (ZSL). T.r. wystąpił na I Wojewódzkim Zjeździe ZMP woj. łódzkiego w Tomaszowie Maz.; jego referat Zapewniamy światu pokój został opublikowany w zbiorze „Budujemy szeroki front młodzieży” (Ł. 1949). Od r. 1950 był zastępcą kierownika Wydz. Organizacyjnego ZG ZMP, a od r.n. kierownikiem Wydz. Młodzieży Wiejskiej tego Związku.
W r. 1952 został S. usunięty z ZG ZMP; pozostał jednak członkiem Związku i działał w nim do końca jego istnienia, m.in. w l. 1953–7 wchodził w skład kolegium redakcyjnego tygodnika ZG ZMP „Nowe Wici”. W r. 1952 ukończył studia na Uniw. Łódz., uzyskując dyplom magistra ekonomii. T.r. został sekretarzem redakcji organu SL „Wola Ludu”, a po likwidacji tego pisma, jeszcze t.r., sekretarzem redakcji dwutygodnika „Spółdzielnia Produkcyjna”. Dn. 26 VI 1954 został ponownie członkiem RN ZSL. W r. 1956 opublikował zbiór szkiców i opowiadań o tematyce wiejskiej pt. Czary, swary, agrotechnika (W.).
Po rozwiązaniu ZMP w styczniu 1957 i po powstaniu 10–11 II t.r. Związku Młodzieży Wiejskiej (ZMW), S. został 29 II 1958 członkiem jego ZG. Dn. 10 VI t.r. wszedł do Prezydium ZG ZMW (pełnił tę funkcję do 26 II 1962). Od poł. r. 1958 do r. 1960 był redaktorem naczelnym organu prasowego ZMW „Zarzewie”. W tym czasie wznowił także działalność w ZSL: 30 XI 1959 został wybrany do Prezydium Naczelnego Komitetu (NK). W r.n. objął redakcję tygodnika oświatowo-kulturalnego ZSL „Orka”, którego tytuł zmienił w r. 1961 na „Tygodnik Kulturalny”; pismo to redagował do r. 1965. Z ramienia ZSL kilkakrotnie był posłem na Sejm: 16 IV 1961 (z Tczewa), 30 V 1965 (z Koszalina), 1 VI 1969 (z Ostrołęki) i 19 III 1972 (z Ząbkowic Śląskich). W Sejmie zasiadał w Komisjach: Mandatowo-Regulaminowej oraz Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów. Dn. 28 V 1962 wraz z prezesem ZSL Stefanem Ignarem i innymi członkami Prezydium zrezygnował z uczestnictwa w NK ZSL. Wrócił do niego 29 XII 1964 jako zastępca członka i w funkcji tej pozostał do marca 1969. Od marca 1965 do czerwca 1968 mieszkał w Koszalinie, gdzie był prezesem tamtejszego Wojewódzkiego Komitetu ZSL. Po powrocie do Warszawy został 7 VII 1968 redaktorem naczelnym organu ZSL „Zielony Sztandar”, a w marcu r.n. wszedł w skład Sekretariatu NK ZSL; obie funkcje sprawował do śmierci.
S., poza redagowanymi przez siebie pismami, publikował w „Dzienniku Ludowym”, „Gazecie Chłopskiej”, „Kamenie”, „Odrze”, „Pokoleniach”, „Polityce”, „Wsi Współczesnej”, „Życiu Partii” i „Życiu Warszawy”; zidentyfikowano (niektórych tekstów nie podpisywał) ok. 250 jego artykułów, reportaży i felietonów. W publicystyce S-a dominowały zagadnienia wiejskie, zwłaszcza sprawa podnoszenia oświaty i wiedzy rolniczej, a także problemy ruchu młodzieżowego i ludowego oraz relacji tego ostatniego z PZPR. S. popierał współdziałanie ludowców z PZPR w «budownictwie socjalizmu» na wsi i uznawał «kierowniczą rolę» tej partii za «fundamentalną zasadę», zarazem jednak upominał się o tożsamościową odrębność ZSL. W r. 1964 opublikował artykuł o dziejach «Wici» od okresu okupacyjnego do powstania ZMP pt. Mistycyzm czy realizm („Pokolenia” R. 2 nr 2–3). Występował na konferencjach dotyczących ruchu ludowego, m.in. na sesji popularno-naukowej w Łodzi (14–15 X 1965) wygłosił referat Badania nad historią ruchu ludowego pod kątem potrzeb dnia dzisiejszego („Ruch ludowy w województwie łódzkim”, Ł. 1968). Napisał również wstęp Doświadczenia trzech pokoleń do zbioru wspomnień „Moja droga do wiedzy” (W. 1971), będących wynikiem konkursu zorganizowanego w r. 1969 przez redakcję „Zielonego Sztandaru” (wchodził wówczas w skład sądu konkursowego). S. zmarł 27 VII 1974 w Warszawie, pochowany został 30 VII na cmentarzu Komunalnym na Powązkach. Był odznaczony m.in. Orderem Sztandaru Pracy II kl., Krzyżami Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Partyzanckim, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem XXX-lecia PRL oraz honorowymi odznakami organizacji społecznych. W r. 1976 wydano jego wybór pism pt. Jacy jesteśmy (W.), zawierający m.in. fragment Wspomnień z r. 1974.
W małżeństwie zawartym 22 IV 1950 z Julią Białek, polonistką i bibliotekarką, miał S. dwie córki: Aleksandrę i Małgorzatę.
Giza S., Ruch ludowy w prasie Polski Ludowej 1944–1967. Zagadnienia społeczno-polityczne, materiały bibliograficzne, W. 1970; – Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego. Makieta, W. 1989; – Giza S., Kalendarz wydarzeń historii ruchu ludowego (1895–1965), W. 1967; Giza, Władze stronnictw lud., s. 655, 658, 665–6, 668, 674–5; – Dąbrowski A., Ruch ludowy w województwie łódzkim w latach 1945–1949, w: Ruch ludowy w województwie łódzkim. Sesja popularno-naukowa. Łódź 14–15 X 1965, Red. E. Podgórska, Ł. 1968; Golka B., Prasa konspiracyjna ruchu ludowego 1939–1945; Hirsz Z. J., Terenowa prasa konspiracyjna ruchu ludowego 1939–1945, W. 1977; tenże, Prasa stronnictw ludowych w latach 1944–1949, w: Z dziejów ruchu ludowego w PRL, Red. Z. Hemmerling, W. 1967; Nowiński Z., Ruch ludowy na terenie województwa łódzkiego w okresie okupacji hitlerowskiej (1939–1945), w: Ruch ludowy..., Red. E. Podgórska, Ł. 1968; Staniaszek S., Miejska organizacja SL i ZSL w Łodzi w pierwszych latach po wyzwoleniu, w: tamże; – Winkiel W., Wstęp do: Starzec F., Jacy jesteśmy? Wybór pism, W. 1976 s. 7–35; – Posłowie do Sejmu VI kadencji, „Zielony Sztandar” R. 29: 1972 nr 25; Spis posłów na Sejm. Kadencja V, W. 1969 s. 76; Spis posłów na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Według stanu na dzień 15 II 1966 r., W. 1966 s. 82, 125, 151; – Związek Młodzieży Wiejskiej RP „Wici” w walce o postęp i sprawiedliwość społeczną. Wybór dokumentów 1928–1948, Oprac. E. Gołębiowski, S. Jarecka-Kimlowska, W. 1978 s. 394; – „Roczn. Liter.” 1974 s. 683; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: „Roczn. Dziej. Ruchu Lud.” 1975 nr 17 s. 248–52 (E. Jabłoński), „Tyg. Kult.” R. 18: 1974 nr 31 (fot.), R. 20: 1976 nr 31 (W. Góra), „Zarzewie” R. 17: 1974 nr 32 (fot.), „Zielony Sztandar” R. 31: 1974 nr 61, 62, „Życie Warszawy” 1974 nr 180; – Arch. NK Wykonawczego PSL w W.: Teczka osobowa S-a; B. Jag.: rkp. Przyb. 695/88 (koresp. Jana Wiktora), Przyb. 415/88 (Jan Wiktor, Jeszcze w sprawie „Prawdy Ludu”); – Informacje Waldemara Winkla z Makowa koło Skierniewic.
Alina Fitowa