INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Henryk Firlej h. Lewart      Źródło: Kuria Metropolitalna w Gnieźnie; poczet Prymasów Polski - fragment portretu ze zbiorów Wyższego Metropolitalnego Seminarium Duchownego w Warszawie.

Henryk Firlej h. Lewart  

 
 
Biogram został opublikowany w 1948 r. w VI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Firlej Henryk († 1626) prymas, był synem Jana, wojewody krakowskiego, i Barbary Mniszkówny. Urodził się w r. 1574. Ojciec jego, protestant, odumarł go bardzo wcześnie, dzięki czemu matka wychowała go na gorliwego katolika. F. otrzymał staranne wychowanie. Studiował początkowo w Ingolsztadzie i Grazu u jezuitów, potem w Padwie i Rzymie. W Rzymie pod wpływem Szyszkowskiego zdecydował się przywdziać suknię duchowną i pozyskał sobie szybko względy ówczesnego papieża Klemensa VIII. Rychło też otrzymał różne godności kościelne, został scholastykiem krakowskim, prałatem domowym papieża, protonotariuszem i referendarzem obojga sygnatur. Podpis jego figuruje na akcie unii brzeskiej.

W r. 1596 F. wrócił w orszaku nuncjusza Gaetaniego do Polski i polecony ciepłym listem przez papieża, został mianowany sekretarzem królewskim. W tym charakterze podpisał w r. 1600 akt włączający Estonię do Polski. W r. 1601 posłował w ważnej sprawie, prawdopodobnie małżeństwa królewskiego, do papieża i przy tej okazji załatwiał jakieś sprawy w Wenecji. Łaska królewska, którą się cieszył, zapewniła mu dostęp do dalszych godności, został kanonikiem sandomierskim, proboszczem płockim, sekretarzem koronnym, wreszcie w czasie sejmu 1605 referendarzem koronnym. W czasie rokoszu Zebrzydowskiego używał go król do ważnych funkcji. Na początku r. 1606 był posłem królewskim na sejmik proszowski, później zaś był jednym z posłów zjazdu wiślickiego do rokoszan pod Sandomierzem. W r. 1608 pośredniczył między Januszem Radziwiłłem a królem. W czasie wyprawy smoleńskiej w r. 1609 i 1610 przebywał w Wilnie w otoczeniu królowej Konstancji, która obdarzała pobożnego i wychowanego w Niemczech referendarza swym zaufaniem. Prawdopodobnie dzięki poparciu królowej otrzymał F. w r. 1611 bogatą prepozyturę miechowską; temu poparciu też zawdzięczał zapewne uzyskanie w czasie sejmu w r. 1613 pieczęci mniejszej, koronnej mimo sprzeciwu potężnego margrabiego Myszkowskiego. W tym samym roku został F. członkiem komisji powołanej przez sejm dla zapłacenia wojska zaciągniętego na wyprawę moskiewską.

Jako podkanclerzy nie odegrał F. wybitniejszej roli, zresztą godność swą piastował jedynie 5 lat. Na sejmie 1614 przestrzegał izbę ogólnie przed machinacjami szwedzkimi, w r. 1617 bronił Żółkiewskiego przed atakami opozycji. Z początkiem r. 1616 otrzymał biskupstwo łuckie, w następnym zaś roku biskupstwo płockie, wskutek czego musiał wbrew swej woli w r. 1618 złożyć godność podkanclerzego. W r. 1620 został F. już jako biskup płocki członkiem rady wojennej, w r. 1621 zaś zaciągnął na własny koszt oddział piechoty i jazdy i w razie wyruszenia króla na pole walki miał wg uchwały sejmowej rezydować w Warszawie i dbać o bezpieczeństwo królowej. W 1621 i 1623 został przez sejm wybrany do komisji ustalającej ceny towarów. Jako biskup płocki zajmował się F. gorliwie administracją diecezji i w 1618 udał się ad limina apostolorum. W r. 1624 polecił go Zygmunt III na stanowisko arcybiskupa gnieźnieńskiego. Wybrany przez kapitułę 25 kwietnia i zatwierdzony przez papieża 1 IX 1624 objął F. w tym samym roku rządy archidiecezją przez pełnomocnika. Słaby stan zdrowia i szalejąca wówczas w Polsce zaraza uniemożliwiły mu żywsze zajęcie się sprawami nowego urzędu. Przeniósł się on wprawdzie do Łowicza, gdzie ufundował szpital Bonifratrów i dokąd sprowadził z Rzymu relikwie św. Wiktorii, atoli do końca życia nie zjawił się w Gnieźnie i nie odbył ingresu. Zmarł też niedługo później, mianowicie 25 II 1626 w Skierniewicach.

F. był dość typowym biskupem kontrreformacji, zawdzięczającym swe wysokie stanowisko nie tylko swej osobistej pobożności i zdolnościom, ale swemu pochodzeniu z starego i możnego rodu oraz względom papieża i króla.

Biografowie podkreślają zgodnie jego pobożność oraz łagodny charakter.

 

Theiner, Vetera monumenta Poloniae et Lithuaniae t. III; Damalewicz Series archiepiscoporum gnesnensium; Korytkowski J., Arcybiskupi gnieźnieńscy III; Niesiecki; Boniecki; Vol. leg. III, 71, 82, 176, 181, 203, 206, 218, 219, 220; Piasecki, Historia; Żółkiewski, Początek i progres wojny moskiewskiej; Niemcewicz, Panowanie Zygmunta III; Barycz, Polacy na studiach w Rzymie; Strzelecki, Sejm w r. 1605; Tyszkowski, Wojna o Smoleńsk; Naruszewicz A., Karol Chodkiewicz; Niemcewicz J. U., Dzieje panowania Zygmunta III; Teka rzymska 69 w P. A. U.

Władysław Czapliński

 

 
 

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

arcybiskupstwo gnieźnieńskie, dwór króla Zygmunta III, studia w Rzymie, utrata wczesna ojca, rokosz Zebrzydowskiego 1606, uniwersytet w Padwie, działalność kontrreformacyjna, wychowanie katolickie, unia brzeska 1596, biskupstwo łuckie, biskupstwo płockie, fundacja szpitala, uniwersytet w Ingolsztadzie, pieczęć mniejsza koronna, wystawienie oddziału jazdy, poselstwo do Papieża, kanonia sandomierska, prepozytura Bożogrobców w Miechowie, ojciec - Kasztelan Bełski, wystawienie oddziału piechoty, studia w Grazu, ród Lewartów, herb rodu Lewartów, sygnatariusze Unii Brzeskiej 1596, inkorporacja Estonii 1600, probostwo płockie, ojciec - Wojewoda Bełski, Zjazd Wiślicki 1606, ojciec - Marszałek Wielki Koronny, rodzina Firlejów z Dąbrowicy h. Lewart, brat - Wojewoda Lubelski, sejmiki proszowickie, brat - Kasztelan Radomski, referendaria koronna duchowna, posłowanie od Króla na sejmiki, siostra - benedyktynka, fundowanie szpitali, rodzeństwo przyrodnie XVI w., podróże edukacyjne po Europie XVI w., brat - sekretarz królewski, brat - Kasztelan Małogoski, wuj - starosta w Woj. Lubelskim, brat - starosta w Woj. Lubelskim, stryj - sekretarz królewski, wuj - Wojewoda Sandomierski, prałatury krakowskie, wuj - zesłaniec, ojciec - sekretarz królewski, brat - Podskarbi Wielki Koronny, brat - starosta w Woj. Sandomierskim, wuj - starosta w Woj. Krakowskim, ojciec - Wojewoda Krakowski, stryj - poseł na sejm I RP, brat - poseł na sejm I RP, wuj - poseł na sejm I RP, ojciec - poseł na sejm I RP, brat - dyplomata, wuj - starosta w Woj. Ruskim, wuj - Krajczy Wielki Koronny, matka - burgrabianka krakowska, stryj - Kasztelan Wiślicki, siostra - zakonnica, brat - starosta w Woj. Krakowskim, brat - referendarz koronny, brat - Kasztelan Wojnicki, ojciec - dworzanin królewski, ojciec - starosta w Woj. Ruskim, stryj - marszałek sejmowy, matka - podkomorzanka koronna, sejmy XVII w. (1 ćwierć), brat - Kasztelan Biecki, stryj - Kasztelan Rawski, brat - marszałek sejmikowy, ojciec - konwertyta, ojciec - starosta w Woj. Krakowskim, stryj - starosta w Woj. Sandomierskim, brat - Wojewoda Krakowski, wuj - Kasztelan Radomski, wuj - żupnik, brat - konwertyta, opieka nad Bonifratrami, rodzeństwo - 10 (w tym 4 braci), studia w Padwie, stryj - poseł na sejm Królestwa Polskiego, tytuł prałata domu papieskiego, brat - konfederat warszawski 1573, wuj - konwertyta, ojciec - konfederat warszawski 1573, brat - działacz reformacyjny, wuj - starosta w Woj. Bełskim, sejm 1614, zwyczajny, warszawski, brat - starosta w Woj. Wołyńskim, wuj - sędzia kapturowy, stryj - Kasztelan Lubelski, funkcja sekretarza królewskiego, brat - Kasztelan Zawichojski, studia w Ingolstadt, matka - córka urzędnika nadwornego koronnego, ojciec - działacz reformacyjny, wuj - Starosta Generalny Ruski, stryj - konfederat warszawski 1573, ojciec - Wojewoda Lubelski, stryj - Wojewoda Lubelski
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Chmura tagów

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Samuel Zborowski h. Jastrzębiec

1 poł. XVI w. - 1584-05-26
hetman kozacki
 

Marcin Kromer

1512-11-11 - 1589-03-23
dyplomata
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.