INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Jan Henryk Rosen     

Jan Henryk Rosen  

 
 
1891-02-25 - 1982-08-22
 
Biogram został opublikowany w latach 1989-1991 w XXXII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Rosen Jan Henryk (1891–1982), artysta malarz. Ur. 25 II w Warszawie, był synem Jana (zob.) i Wandy z domu Hantke.

Pierwsze trzy lata życia spędził R. z rodziną w Paryżu, a następne lata w Lozannie, w l. 1911–14 studiował historię sztuki na uniwersytetach w Monachium, Paryżu i Lozannie. Malarstwa uczył się u swego ojca oraz mozaiki u Lue Oliviera Mersona w Paryżu. W czasie pierwszej wojny światowej R. służył najpierw w wojsku francuskim. Uczestniczył wtedy m. in. w walkach pod Ypres i nad Sommą. W połowie r. 1917 przeszedł jako podporucznik do tworzącego się we Francji wojska polskiego. W l. 1919–20 był doradcą wojskowym delegacji polskiej przy Lidze Narodów w Genewie. W r. 1921 powrócił do kraju i dostał przydział do 9 p. ułanów w Brodach. Wtedy wśród jednostajności życia koszarowego zaczął uprawiać rysunek i malarstwo. Były to głównie malowane temperą i gwaszem portrety oficerów i sceny z życia żołnierskiego. Dn. 15 I 1922 został przyjęty do Min. Spraw Zagranicznych (MSZ) w Warszawie na próbną służbę w charakterze pomocnika referenta. Zwolniony został na własną prośbę z dn. 1 IV 1923. W tym okresie uczęszczał też do Miejskiej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Malarstwa, gdzie kształcił się pod kierunkiem Jana Kauzika. Debiutował w r. 1923 uczestnicząc w wystawie «Grupy 12» w warszawskim Tow. Zachęty Sztuk Pięknych (TZSP). Tamże miał w marcu 1925 wystawę indywidualną, na której pokazał dwanaście malowanych na deskach gwaszem i farbą kazeinową obrazów o tematyce zaczerpniętej ze „Złotej Legendy” Jakuba de Voragine.

Wystawione prace spotkały się z uznaniem arcybpa ormiańsko-katolickiego Józefa Teodorowicza, który zaproponował R-owi dekorację wnętrz katedry ormiańskiej we Lwowie. R. rozpoczął pracę w październiku 1925 i w ciągu czterech lat wykonał wiele malowideł ściennych i witraży. Malowidła, wykonane farbą woskową, przedstawiają m. in. Ścięcie Św. Jana, Zwiastowanie, Betlejem, Chrystusa na Krzyżu, Ustanowienie Najśw. Sakramentu, Śmierć św. Katarzyny Aleksandryjskiej i Pogrzeb Św. Odilona. Wszystkie postacie występujące w tych kompozycjach były podobiznami znanych osobistości lwowskich; m. in. prof. Tadeusz Zieliński został sportretowany jako św. Piotr, arcybp Teodorowicz jako św. Tomasz z Akwinu, prof. Kazimierz Twardowski jako św. Łukasz, do postaci św. Odilona pozował ks. dr Karol Csesznàk, zaś św. Bernarda – arcybp Kościoła greckokatolickiego Andrzej Szeptycki. Po ukończeniu dekoracji katedry ormiańskiej we Lwowie R. miał wiele zamówień na dekoracje wnętrz kościelnych w kraju i za granicą, a także w l. 1930–4 był profesorem nadzwycz. rysunku figuralnego na Politechnice Lwowskiej. W l. 1929–31 zaprojektował dekorację kaplicy Seminarium Duchownego obrządku łacińskiego we Lwowie, w r. 1930 wykonał polichromię kaplicy na Kahlenbergu pod Wiedniem, której obraz centralny przedstawia legata papieskiego odprawiającego w tej kaplicy przed bitwą mszę Św., do której służy król Jan III Sobieski. Dziełem R-a są polichromie w kościołach paraf. w Przytyku, Skarżysku Kamiennej, Podkowie Leśnej. Na życzenie papieża Piusa XI wykonał R. dwie kompozycje o tematyce polskiej: Przeor Kordecki broni Częstochowy w 1655 r. i Ksiądz Skorupka w obronie Warszawy w r. 1920; studia rysunkowe do tych prac eksponował R. w r. 1934 na II Międzynarodowej Wystawie Sztuki Religijnej w Rzymie. Obie te kompozycje ozdobiły kaplicę letniej rezydencji papieży w Castel Gandolfo. W r. 1936 polichromował kaplicę seminarium duchownego w Przemyślu i kościół w Krościenku Wyżnem (koło Krosna). W t. r. wykonał wielkie malowidło Polska matka świętych, tarcza chrześcijan, jako główny akcent plastyczny sali polskiej na Światowej Wystawie Prasy Katolickiej w Watykanie (obecnie obraz znajduje się w rezydencji prymasa Polski w Warszawie). W r. 1937 zaprojektował dekorację prezbiterium kościoła paraf. w Lesku; kompozycję Chrystus na morzu ukończono w r. 1938.

W tym okresie (do swego wyjazdu z Polski w r. 1937) brał R. udział w wystawach krajowych TZSP w Warszawie: w r. 1925 w wystawie bieżącej (kwiecień) i t. r. w jesieni miał wystawę projektów polichromii i witraży m. in. do katedry ormiańskiej (autorką wierszy umieszczonych na ramach obrazów była Kazimiera Iłłakowiczówna). W Zachęcie wystawiał też w r. 1930 (na dwóch wystawach bieżących i na wystawie Polskiej Sztuki Kościelnej). W r. 1929 uczestniczył w Powszechnej Wystawie Krajowej (PWK) w Poznaniu, gdzie za swe kompozycje religijne uzyskał brązowy medal. Wystawiał też w Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych (TPSP) we Lwowie w r. 1925 i wiosną 1929 w wystawie Dziesięciu Artystów Plastyków oraz w TPSP w Krakowie, gdzie brał udział w 96. wystawie Tow. Artystów «Sztuka» pokazując gwasze ilustrujące żywoty świętych Hilarego, Anioła i Wincentego.

W grudniu 1937 R. wyjechał do Waszyngtonu na zaproszenie ówczesnego ambasadora RP Jerzego Potockiego. Do sali recepcyjnej ambasady R. wykonał kompozycję Sobieski pod Wiedniem, w której sportretował ówczesnych pracowników ambasady. W r. 1938 R. został odznaczony Złotym Wawrzynem Polskiej Akademii Literatury (PAL). Z r. 1938 pochodzi kompozycja Złożenie Chrystusa do grobu, namalowana na ścianie krypty katedry anglikańskiej w Waszyngtonie i dekoracja malarska kościoła polskiego w Trenton (New Jersey), a z r. 1939 kaplica grekokatolicka w seminarium duchownym w Stanford (Conn.). W t. r. na Światowej Wystawie w Nowym Jorku pawilon polski ozdobiły kompozycje figuralne R-a: Wielkie postacie polskiej przeszłości i Polska przyszłości (obie obecnie w Muzeum Polskim w Chicago). W l. 1939–45 R. był profesorem historii sztuki sakralnej na katolickim uniwersytecie w Waszyngtonie (Catholic University of America). W r. 1957 otrzymał doktorat honorowy tej uczelni. Po wojnie ozdobił również dekoracją malarską hall budynku Narodowej Rady Opiekuńczej w Waszyngtonie (National Welfare Conference) i wnętrze episkopalnego kościoła Św. Agnieszki. Wykonał też w mozaice wizerunek św. Mateusza dla tamtejszej katedry katolickiej. R. był twórcą ogromnej mozaiki (ok. 1 200 m2) w kopule katedry Św. Ludwika w St. Louis, Mo. Artysta wykonał nadto wiele prac w innych miastach USA jak w katedrze w Toledo, Ohio (w l. 1944–5), w Grace Cathedral w San Francisco (1946–50), kościele St. Bernard’s w Pittsburghu (1946–8), St. John’s w Memphis, Tenn. (1950–2), St. Lucas w Buffalo (1955), w St. Stephan’s w Monterey Park, California (droga krzyżowa, 1956), dekorację kaplicy SS Dominikanek (1957) oraz ścianę witrażową przedstawiającą Stworzenie świata w kaplicy wojskowej w Anaheim, California, oraz ponownie w Waszyngtonie monumentalne mozaiki w National Shrine of Immaculate Conception (1958). W r. 1974 R. namalował dla klasztoru Michalitów w Miejscu Piastowem (koło Krosna) obraz Św. Michał z mieczem. Z ostatnich lat życia artysty pochodzi namalowany w r. 1980 dla papieża Jana Pawła II niewielkich rozmiarów wizerunek św. Stanisława biskupa oraz z r. 1981 obrazy trzech świętych polskich: Andrzeja Boboli, Jozafata Kuncewicza i Jacka Odrowąża dla polskiego kościoła Św. Rodziny w Pittsburghu, Pa.

R. uprawiał niemal wyłącznie monumentalne malarstwo ścienne i witraże. Kompozycje ścienne malował bezpośrednio na murze lub na płótnie nalepianym na tynk. Uprawiał mozaikę. Postacie ludzkie traktował najczęściej płasko, chociaż w późniejszym okresie życia – również plastycznie. Tło, przeważnie płaskie, pozostawało białe, czasem pokrywał je złotem płatkowym. Stosował dekoracyjną stylizację i często określał formy płynnym konturem. W jego sztuce echa sztuk prerafaelitów i secesji przeplatały się bardzo często ze sztuką bizantyjską. R. zmarł 22 VIII 1982 w Arlington koło Waszyngtonu. Był odznaczony m. in. Krzyżem Virtuti Militari, francuską Legią Honorową i brytyjskim Military for Bravery in the Field; w r. 1977 otrzymał od Pawła VI papieski Order Św. Grzegorza Wielkiego.

Rodziny R. nie założył.

 

Fot. (ok. 1960) w: „Przegl. Pol.” (USA) 1982 nr z 20–26 V; – Pol. Bibliogr. Sztuki; W. Enc. Powsz. (PWN); Album inżynierów; Bénézit, Dictionnaire (1966); Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Thieme-Becker, Lexikon d. Künstler, XXIX; Katalog Działu Sztuki PWK, P. 1929; Katalog 96-ej wystawy Tow. Artystów Pol. Sztuka w Krakowie, TPSP, Kr. II 1933; Katalog Galerii Miejskiej w Bydgoszczy, Bydgoszcz 1929; Katalog Ilustrowany Miejskiej Galerii Obrazów i Rzeźb w Bydgoszczy, Bydgoszcz 1929; Katalog wystaw zbiorowych … TPSP we Lwowie, Lw. XI 1925; Katalog wystaw zbiorowych, TPSP we Lwowie, Lw. XI 1929; Katalog wystawy dzieł sztuki. Związek Dziesięciu Artystów Plastyków, Lw. III–IV 1929; Katalog Zabytków Sztuki w Pol., I z. 1, 2; Przewodnik TZSP, W. 1925 nr 1, 5, W. 1930 nr 51, W. 1931 nr 63; Kajetanowicz X. D., Katedra Ormiańska i jej otoczenie. Przewodnik, Lw. 1930; – Jordanowski S., 60 lat pracy twórczej Jana Henryka Rosena, „Przegl. Pol.” (USA) 1982 nr z 20–26 V; Kozicki W., Malowidła ścienne J. H. Rosena w Katedrze ormiańskiej we Lwowie, „Sztuki Piękne” R. 7: 1931 s. 443–9; Pol. życie artyst. w l. 1915–1939; Wiercińska, Tow. Zachęty; – Dziennik Urzędowy MSZ RP, W. 1922 s. 97, 1923 s. 99, 176; Iłłakowiczówna K., Ścieżka obok drogi. (O Józefie Piłsudskim), Wyd. 2, W. 1939; – „Sztuki Piękne” R. 2: 1925 s. 86, R. 2: 1926 s. 280, R. 3: 1927 s. 158, R. 5: 1929 s. 144, 443, R. 5: 1930 s. 22, R. 7: 1931 s. 120, 126, 349, R. 8: 1932 s. 281, R. 9: 1933 s. 41, 267, 379–80, R. 10: 1934 s. 22–3; – B. Pol. w Paryżu: Mater. do Słown. Biogr. Lama (własność Tow. Hist.-Liter.); IS PAN: Mater. Słownika Artystów Pol.; – Arch. J. H. Rosena w posiadaniu Marii Flanagan w Mc Lean, Va (USA), (nie wykorzystane).

Maria Zakrzewska

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Jan Rosen

1854-10-16 - 1936-10-08 malarz
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Stanisław Kania

1927-03-08 - 2020-03-03
polityk w PRL
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Rafał Radziwiłłowicz

1860-12-20 - 1929-10-28
lekarz
 

Karol Potulicki

1861-09-22 - 1931-08-11
ziemianin
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.