Rawicz Józef (1829–1901), bankier, współwłaściciel domu bankierskiego «A. Rawicz i Ska», konsul USA w Warszawie.
Ur. 15 V w Warszawie, był synem Aleksandra Jana (zob.) i Marianny Anny z Gutmanów, bratem Władysława (zob.).
Brak informacji, gdzie R. się kształcił, ale miał otrzymać staranne wychowanie. W r. 1857 wszedł m. in. wraz z Leopoldem Kronenbergiem do Rady Przemysłowej, powołanej przez Komisję Rządową Spraw Wewnętrznych i Duchownych. Załatwiał tam m. in. sprawę eksportu cukru w głowach do Rosji. Nie wiadomo, czy brał udział w powstaniu 1863 r. Aresztowany w nocy z 23/4 X t. r. wraz z ok. 120 osobami, wśród których byli m. in. prawnik Wincenty Majewski, redaktor Daniel Neufeld, fotograf Karol Beyer i rabin Izaak Kramsztyk, został wraz z nimi w nocy z 8 na 9 XI wywieziony do Petersburga i prawdopodobnie jak współtowarzysze przebywał na zesłaniu.
W Warszawie R. pojawił się w r. 1865 i objął po śmierci ojca kierownictwo domu bankierskiego «A. Rawicz i Ska», mieszczącego się przy ul. Senatorskiej 31, będąc zarazem jego współwłaścicielem. W r. 1869 był współzałożycielem Banku Handlowego w Warszawie, współautorem jego statutu, zakupił też wspólnie ze swym szwagrem Stanisławem Wołowskim znaczną liczbę akcji tego banku. Był też jednym z głównych akcjonariuszy Warszawskiego Tow. Ubezpieczeń od Ognia, założonego w r. 1870 i od września t. r. aż do śmierci zastępcą członka jego dyrekcji. W r. 1873 pełnił funkcję sędziego handlowego.
Z chwilą otwarcia w r. 1876 w Warszawie konsulatu USA, jako filii konsulatu w Petersburgu, konsulem mianowano R-a; pozostał na tym stanowisku do śmierci. W relacjach, przesyłanych do Waszyngtonu, dbał o przedstawienie prawdziwego obrazu stosunków i wydarzeń w Polsce. Np. po pogromie żydowskim w Warszawie w r. 1882 pisał R. w swym raporcie, że «rozruchy antyżydowskie to wytwór czysto carski, że w Polsce dawniej o tym nigdy nie słyszano» oraz że «kler tutaj działa hamująco na masy i ostatnio powstrzymał większą część najniższych warstw od uczestniczenia w pogromach». Mianowanie R-a konsulem obcego mocarstwa nie było zjawiskiem odosobnionym. Podobne funkcje pełnili inni przedstawiciele burżuazji warszawskiej: Jan Błoch był konsulem szwedzkim, Stanisław Lesser peruwiańskim a Mieczysław Epstein belgijskim i włoskim.
R. był członkiem zarządów wielu instytucji o charakterze społecznym, m. in. przez długi czas prezesem Tow. Ratowania Tonących a także długoletnim prezesem Tow. Opieki nad Zwierzętami. Należał do towarzystw sportowych, działających na terenie Warszawy, uprawiał po amatorsku różne dyscypliny sportowe a równocześnie bywał zapraszany na imprezy sportowe jako sędzia zawodów. Był znaną i lubianą postacią warszawską, obracał się zarówno w sferach arystokracji warszawskiej, jak również, z racji pełnienia funkcji konsula, w sferach urzędowych. W przeciwieństwie do innych przedstawicieli finansjery warszawskiej nie był mecenasem i kolekcjonerem sztuki. W l. 1865–1900 zakupił tylko jeden obraz. Lokował natomiast pieniądze w zakłady przemysłu rolnego. Był m. in. współwłaścicielem cukrowni w Krasińcu koło Makowa Mazowieckiego i w Młodzieszynie koło Sochaczewa. Zmarł 11 VII 1901 w Warszawie wskutek upadku z konia; pochowany został na cmentarzu Powązkowskim.
Ożeniony (w r. 1868) z Melanią z Jastrzębskich, 1. v. Duninową (1838–1905), miał R. syna Józefa Aleksandra (ur. 1874), pułkownika kawalerii WP.
Reychman K., Szkice genealogiczne, W. 1936 s. 153; – Hensel J., Mecenat finansjery warszawskiej w zakresie plastyki w drugiej połowie XIX w., w: Dzieje burżuazji w Polsce, Wr. 1974 I 92; Ihnatowicz I., Obyczaj wielkiej burżuazji warszawskiej w XIX w., W. 1971; Landau Z., Tomaszewski J., Bank Handlowy w Warszawie, S. A. Historia i rozwój, W. 1970; Leopold Kronenberg, W. 1922; [Peretz A.], Ignotus, Finansjera warszawska (1870–1925), W. 1926 s. 28, 34, 65; Szenic S., Cmentarz Powązkowski 1891–1918. Zmarli i ich rodziny, W. 1983; – Powstanie styczniowe. Dok. terenowych władz cywilnych; toż. Koresp. namiestników Król. Pol. sierpień 1863 – maj 1864; Przewodnik warszawski informacyjno-adresowy na r. 1869, W. 1869 s. 229; Warszawskie Tow. Ubezpieczeń od Ognia. Sprawozdanie za r. 1899, W. 1900 s. [3]; toż za lata 1900–1; – „Dzien. Pozn.” 1863 nr 246, 260; Kalendarz J. Ungra na r. 1876, dział adresowy s. 10; „Kur. Warsz.” 1901 nr 190, 191, 192, 193, 194 dod. poranny s. 2; „Przegl. Tyg.” 1901 nr 29.
Stanisław Konarski