INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Zygmunt Lubodziecki     

Zygmunt Lubodziecki  

 
 
1888-07-05 - 1942-02-17
Biogram został opublikowany w 1972 r. w XVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Lubodziecki Zygmunt, pseud. Dobrzański, Walter (1888–1942), adwokat, działacz Polskiej Partii Socjalistycznej i ruchu zawodowego. Ur. 5 VII w Warszawie. Był synem Zygmunta Libkinda (który zmienił nazwisko na Lubodziecki), urzędnika w zakładach Tow. Akc. «Lilpop Rau i Löwenstein», i jego drugiej żony Florentyny z Liliensternów, był bratem Jana Libkinda (zob.) i przyrodnim bratem Zofii Lubodzieckiej (zob.). Dzieciństwo spędził w Zakopanem, dokąd w obawie o zdrowie dzieci przeniosła się matka po śmierci ojca. Do gimnazjum uczęszczał najpierw w Chyrowie, a od ok. r. 1904 w Warszawie, gdzie zbliżył się do młodzieży socjalistycznej. Z powodu udziału w strajku szkolnym w r. 1905 musiał opuścić w t. r. Królestwo i kontynuował naukę w gimnazjum Polskiej Macierzy Szkolnej w Cieszynie. Po uzyskaniu matury wstąpił w październiku 1909 r. na Wydział Prawa UJ w Krakowie i w czerwcu 1914 r. uzyskał absolutorium. Jako uczestnik strajku studentów tej uczelni (28 i 30 I 1911), tzw. «Zimmermaniady», otrzymał naganę senatu «cum consilio abeundi». Zapewne pod wpływem starszego brata Jana, który już od r. 1907 był działaczem Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) – Frakcja Rewolucyjna, L. został jeszcze w czasie studiów członkiem tej partii. Z chwilą wybuchu wojny w r. 1914 wstąpił do Legionów. Ze względu na zły stan zdrowia (od dzieciństwa chorował na płuca) oddelegowano go po roku do pracy partyjnej w Łodzi. Uczestniczył tam w redagowaniu organu łódzkiej organizacji PPS „Łodzianin”. Aresztowany przez okupantów niemieckich i po kilku tygodniach zwolniony jako poddany austriacki, został na początku października 1915 r. skierowany do pracy na teren zaboru austriackiego do Dąbrowy Górniczej. Stał się najbliższym współpracownikiem F. Perla w redakcji wydawanego wówczas w Dąbrowie „Robotnika”.

Następnie, po wyjeździe do Warszawy aktywu kierowniczego partii, stanął L. na czele sekretariatu Okręgowego Komitetu Robotniczego (OKR) w Zagłębiu. Wraz z A. Landym i W. Gęborkiem, skupiwszy wokół siebie starych, czynnych jeszcze w r. 1905 działaczy partyjnych, odbudował organizację PPS w Zagłębiu. Jako jej delegat wziął udział w XII Zjeździe Partii (6 I 1916 w Piotrkowie). Zjazd powierzył mu realizację, podjętej z inicjatywy T. Arciszewskiego, decyzji o reaktywowaniu zamkniętego przez władze carskie w r. 1909 klasowego Związku Zawodowego Robotników Przemysłu Górniczego. W rezultacie jego energicznej działalności już w lutym 1916 odbyło się organizacyjne zebranie, a w połowie n. r. związek górników stał się masową organizacją. L., będąc sekretarzem związku i, obok W. Gęborka, kierownikiem Strajkowego Komitetu Robotniczego, odegrał w r. 1917 wybitną rolę w zorganizowaniu i przeprowadzeniu akcji strajkowo-głodowych (2–15 VI i 3–19 VII) przeciw pogarszającej się sytuacji proletariatu, w wyniku których uzyskano w Zagłębiu (na terenie znajdującym się pod okupacją austriacką) poprawę przydziałów żywnościowych, dodatki drożyźniane oraz 9-godzinny dzień pracy.

L. był autorem odezw wzywających do strajków i manifestacji, wydanych w Będzinie pod firmą Strajkowego Komitetu Robotniczego, pt. „Chleba albo śmierci” i „Przekleństwo łajdakom”, a prawdopodobnie także autorem drukowanej w Dąbrowie Górniczej odezwy Centralnego Komitetu Robotniczego PPS, w której postulowano ponadto wysunięcie haseł politycznych – walki z okupantem. Kiedy w kwietniu 1918 ogarnęła Zagłębie ponownie fala strajków, władze okupacyjne w odwet aresztowały przywódców związku górników, w tej liczbie i L-ego (3 IV). Osadzony w twierdzy w Zamościu, miał być oddany pod sąd wojenny, jednakże natychmiastowa interwencja I. Daszyńskiego w parlamencie wiedeńskim, podjęta na prośbę PPS, spowodowała cofnięcie represji. L. został zwolniony dopiero po ok. 3 miesiącach. Wrócił do Dąbrowy, gdzie się ożenił z Leokadią Wąsik, z zawodu nauczycielką, siostrzenicą działacza rewolucyjnego Juliana Gęborka.

Zagrożony ponownie represjami z powodu udziału w organizacji Pogotowia Bojowego PPS, musiał L. w końcu października 1918 opuścić Zagłębie. Udał się do Warszawy, gdzie podjął współpracę z tygodnikiem partyjnym „Jedność Robotnicza”. W r. 1919 powierzono mu zorganizowanie Kasy Chorych w Sosnowcu, później był w l. 1921–8 dyrektorem Kasy Chorych w Olkuszu. Rozwijał tam aktywną działalność społeczno-polityczną w PPS i był organizatorem Tow. Uniwersytetu Robotniczego (TUR). W pracy tej towarzyszyła mu żona, która założyła TUR-owski chór «Lutnia» i prowadziła naukę czytania i pisania dla robotników-analfabetów. Wspólnie byli inicjatorami i organizatorami różnorodnych form aktywnego wypoczynku dla robotników miejscowej fabryki naczyń emaliowanych. Po przewrocie majowym w r. 1926, za przeciwstawianie się narzucanym przez sanację ograniczeniom samorządu w Kasie Chorych, stał się rychło przedmiotem ostrej nagonki zniesławiającej, a w r. 1928 pozbawiono go stanowiska dyrektora. Przez 3 lata pozostawał bez pracy, ze względów formalnych (brak asesury i aplikantury) nie mógł też uzyskać zezwolenia na otwarcie kancelarii adwokackiej. W r. 1931 złożył egzamin adwokacki i rozpoczął praktykę w Zwoleniu koło Radomia, po roku przeniósł się do Białobrzegów pod Warszawą, a w lipcu 1933 do Opatowa.

We wrześniu 1939 L., powołany przez społeczeństwo Opatowa na burmistrza, organizował zaopatrzenie i pomoc dla uciekającej ludności, stworzył ochotniczą służbę sanitarną dla ratowania ofiar nalotów niemieckich. Gdy Niemcy zajęli miasto, zrezygnował z funkcji burmistrza. Pracując nadal w magistracie, brał później aktywny udział w akcji ratowania jeńców ze stworzonego przez Niemców w Opatowie przejściowego obozu oraz szpitala jenieckiego, nie bacząc na własne zagrożenie z uwagi na żydowskie pochodzenie. Aresztowany przez gestapo 11 VI 1940, został po miesiącu wywieziony do Sandomierza, a 15 VII do obozu koncentracyjnego w Oranienburgu. Po krótkim czasie przewieziono L-ego do Dachau, skąd wraz z transportem inwalidów skierowano do Hartheim koło Linzu, gdzie 17 II 1942 stracono go w komorze gazowej. W maju t. r. władze obozu powiadomiły rodzinę o jego śmierci, rzekomo na zapalenie płuc. L. pozostawił cztery córki : Wandę (1919–1950), zamężną Cichoń, Krystynę (ur. 1921), zamężną Stanek, Zofię (ur. 1926), zamężną Sobolewską, i Annę (ur. 1933), zamężną Durczewską.

 

Kormanowa, Materiały do bibliografii 1866–1918; Olszewicz, Lista strat kultury pol.; – Holzer J., Polska Partia Socjalistyczna w latach 1917–1919, W. 1962; Konarski S., „Zimmermaniada” w Uniwersytecie Jagiellońskim (1910–1911), w: Dobrowolski H., Frančić M., Konarski S., Postępowe tradycje młodzieży akademickiej w Krakowie, Kr. 1962; Księga pamiątkowa PPS, W. 1923 s. 224; Musioł T., Dachau 1933–1945, Kat. 1968 (Aneks 21 poz. 506); Orzechowski I., Kochański A., Zarys dziejów ruchu zawodowego w Królestwie Polskim (1905–1918), W. 1964; – Bień A., W podziemiach Zagłębia, Płocka i Włocławka. 1912–1914–1918, Dąbrowa Górnicza 1930 s. 82, 87, 88, 91, 117, 123 (fot. po s. 116); – „Głos Robotn.” 1918 nr 74 s. 4; „Jedność Robotn.” 1917 nr 26, s. 4; „Kron. Ruchu Rewol. w Pol.” 1937 s. 184, 185, 1938 s. 233, 235, 239; „Z Pola Walki” 1960 nr 4 s. 116, 1965 nr 4 s. 119; – Arch. UJ: S. II 515, S. II 715; Arch. Zakł. Hist. Partii: teczka osobowa A. Bienia nr 461 poz. 4 s. 12, 17, poz. 6 s. 30–33, 37–40, 43–45, 54–55, teczka osobowa W. Gęborka nr 9209 poz. 1 s. 28, poz. 2 s. 2, teczka osobowa S. Krawczyka nr 9172 s. 2–3, 5, 7, 15–20, teczka osobowa F. Perla nr 4547 poz. 14 s. 11, 12; – List córki Zofii Sobolewskiej z 5 III 1971 (w posiadaniu autorki); – Relacja ustna J. Lubodzieckiej udzielona autorce 1 III 1971.

Alicja Pacholczykowa

 

 
 

Powiązane zdjęcia

   
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Tadeusz Kutrzeba

1885-04-15 - 1947-01-08
generał dywizji WP
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Adam Krężel

1871-11-29 - 1945-12-03
działacz ruchu ludowego
 

Józef Nikodem Popławski

1857-09-14 - 1921-05-20
aktor teatralny
 

Kasper Słomiński

1869-01-05 - 1929-02-13
ksiądz
 

Tadeusz Sokół

1914-06-15 - 1980-06-21
cichociemny
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.