INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Julian Horoszkiewicz  

 
 
1816-02-16 - 1900-06-15
Biogram został opublikowany w latach 1962-1964 w X tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Horoszkiewicz Julian (1816–1900), więzień polityczny, pisarz i pamiętnikarz. Ur. 16 II w Łopatynie. Ojciec jego, Andrzej (1775–1838), był najpierw śpiewakiem, a potem oficjalistą u Ks. F. Chołoniewskiego, matka, Wyszyńska, była córką oficjalisty tychże dóbr. Po ukończeniu szkoły elementarnej w Łopatynie i szkoły realnej we Lwowie (1832) zapisał się na kurs budownictwa przy lwowskim uniwersytecie. Jednakże wciągnięty w przygotowania do wyprawy Zaliwskiego musiał uchodzić ze Lwowa. Wkrótce objął posadę aktuariusza dominikalnego w Lipsku koło Milatyna, gdzie przebywał dwa lata. Tam zetknął się z nędzą i poniżeniem chłopa i wtedy wzbudziła się w nim myśl czynnego zajęcia się poprawą doli ludu. Poznał wtedy Ignacego Kulczyńskiego, czynnego organizatora spisków niepodległościowych, i pod jego wpływem zaczął działać w okolicach Łopatyna; w r. 1836 wyjechał do Lwowa, gdzie objął posadę diurnisty w buchalterii państwowej. Wszedł w kontakt z Kasprem Cięglewiczem, a potem w mieszkaniu Urszuli Siemieńskiej zaznajomił się z wybitniejszymi spiskowcami lwowskimi: nie należał jednak do żadnej konkretnej organizacji. Pod wpływem Kulczyńskiego zaczął układać pisma w języku ukraińskim, o treści rewolucyjnej, które sam powielał. Na tej robocie przyłapała go policja w grudniu 1837 r. W więzieniu, poddany bardzo surowemu śledztwu, nie załamał się. W r. 1839 skazano go na sześć lat ciężkiego więzienia i odesłano do Kufsteinu. Tam miał możność bardzo poważnego samokształcenia się, tak w zakresie humanistyki, jak i matematyczno-przyrodniczym oraz gospodarstwa rolniczego. Nauczył się ponadto kilku języków obcych. Uwolniony został w sierpniu 1844 r.

Po powrocie do domu chciał pracować na roli, przejęty nowoczesnymi teoriami, z którymi zapoznał się w więzieniu. Nie mogąc jednak zrealizować swoich zamiarów, rozpoczął pracę jako nauczyciel domowy u swego wuja w Uwinie k. Brodów. Brał udział w przygotowaniach powstańczych 1846 r., ale ostatecznie w ruchu zbrojnym nie uczestniczył. Rok 1846 stał się przełomem w jego stosunku do sprawy chłopskiej: z rewolucjonisty przeobraził się w propagatora zasad solidarystycznych, stał się burżuazyjnym liberałem, propagującym zasady ustroju kapitalistycznego. Jeszcze w Uwinie napisał pierwszą książkę pt. Nauka obyczajności dla dzieci, ale ukazała się ona dopiero w r. 1848, po zniesieniu cenzury. W r. 1847 dostał posadę u adwokata Śmiałowskiego we Lwowie, jako mundant, a zarazem nauczyciel domowy. Od stycznia 1848 zaczął pracować jako sekretarz osobisty Leona Sapiehy; na posadzie tej pozostał przez 20 lat.

H. był świadkiem wypadków rewolucyjnych 1848 r. we Lwowie, ale wybitniejszego udziału w nich nie wziął, służąc w gwardii narodowej. Jedynie jakiś czas działał razem z K. Cięglewiczem w Zborze Ruskim, propagującym nacjonalistyczne koncepcje, iż Rusini są tylko szczepem polskim, a nie odrębnym narodem. Ponownie zabrał głos w tej sprawie, która mu zawsze bardzo leżała na sercu, dopiero w r. 1871, kiedy pod kryptonimem Gente Ruthenus natione Polonus ogłosił broszurę pt. Podstawa do zgody w narodzie, gdzie znowu głosił pogląd, że Ruś Czerwona jest częścią Polski i należy dążyć do spolonizowania ludu ukraińskiego.

Po rewolucji 1848 r., jako zaufany Sapiehów, należał do ich kółka domowego, gdzie gromadzili się ludzie pióra, jak W. Pol, i działacze klerykalno-społeczni, jak ks. Karol Antoniewicz. Z tego to grona wyszła inicjatywa do wydania, w duchu solidaryzmu klasowego, czasopisma dla ludu pt. „Dzwonek”, w którym H. ogłaszał anonimowo swoje utwory. Obok tego kontynuował działalność pisarską popularnooświatową i dydaktyczną. W okresie powstania styczniowego wydał dwie broszury politycznoprogramowe (Rada Familijna, Paryż 1861 i Austria i Polska, Paryż 1863), bliskie poglądom działaczy arystokratycznych z kręgu Sapiehy i Czartoryskiego. W powstaniu styczniowym nie wziął udziału. Po powstaniu wydał we Lwowie w dwóch tomach Listy o rzeczach publicznych dla ludu (cz. 1 1865, cz. 2 1868), w których propagował zasady solidaryzmu społecznego i apoteozowal przeszłość Polski. W latach późniejszych, zgodnie ze swymi stałymi zamiłowaniami muzycznymi, publikował pieśni patriotyczne z okresu walk o wolność. Pod koniec życia napisał książeczkę pt. Strój narodowy w Polsce (Kr. 1900). Sam chodził zawsze w czamarze i był przywiązany do staropolskich tradycji.

W ostatnich latach życia pisał H. pamiętnik zatytułowany Notatki z życia, gdzie w pierwszej części opisał swoją młodość, udział w działalności spiskowej oraz pobyt w Kufsteinie, a drugą część poświęcił Sapiehom, dając wyraz pewnej niechęci do nich, zwróconej w szczególności przeciw ks. Adamowi.

H. ożenił się w r. 1851 z Walentyną Trojanowską, poetką i literatką, pochodzącą z Warszawy, która była nauczycielką córek L. Sapiehy, a później właścicielką pensji żeńskiej we Lwowie. W r. 1868 H. objął posadę w Wydziale Krajowym, a w l. 1888–98 pracował jako dyrektor kasy Banku Krajowego we Lwowie. Potem przeszedł na emeryturę. Zmarł 15 VI 1900 r., pozostawiając syna Stanisława, inżyniera budowy maszyn, zmarłego w r. 1905 w Krakowie, oraz 2 córki.

 

Notatki z życia, Wstęp i oprac. H. Wereszycki, Wr.–Kr. 1957 (pełna bibliogr. prac H-a oraz bibliogr. do jego życiorysu).

Henryk Wereszycki

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.