INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Kazimierz Łapczyński      Kazimierz Łapczyński, pokolorowana rycina Józefa Łoskoczyńskiego z 1892 r.

Kazimierz Łapczyński  

 
 
1823-03-16 - 1892-12-14
Biogram został opublikowany w 1973 r. w XVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Łapczyński Kazimierz (1823–1892), botanik, etnograf, inżynier budowlany. Ur. 16 III we wsi Kupiszki w gub. wileńskiej, syn właściciela ziemskiego w Lubelskiem. Kształcił się w szkole pijarów w Opolu, a następnie uczęszczał do oddziału technicznego gimnazjum wydziałowego im. Zamoyskich w Szczebrzeszynie, które ukończył w r. 1840. W l. 1840–1 kontynuował naukę na oddziale matematyczno-przyrodniczym dwuletnich Kursów Dodatkowych istniejących przy gimnazjum wojewódzkim w Warszawie. Przez l. 1841–3 odbywał bezpłatną aplikację w Dyrekcji Komunikacji Lądowych i Wodnych w Warszawie, a w r. 1843 otrzymał nominację na inżyniera (elewa) w biurze rysunkowym i na tym etacie pozostawał do r. 1846, uczestnicząc m. in. w wykonywaniu robót pomocniczych związanych z budową mostu na Wiśle w r. 1844. W r. 1846 za udział w przygotowaniach do powstania został przymusowo wcielony do wojska w Dagestanie na Kaukazie. Początkowo odbywał służbę jako prosty żołnierz, ale w krótkim czasie został zatrudniony przy budowie twierdzy i objął kierownictwo nad całością prac. Po przeniesieniu do Tyflisu i zdaniu egzaminu otrzymał tytuł oficera inżynierii wojskowej. W okresie służby wielokrotnie zmieniał miejsce pobytu, m. in. przebywał w Ekaterynogrodzie, Stawropolu, Piotrowsku, co umożliwiło mu poznanie wybrzeża Morza Kaspijskiego i najwyższych szczytów Kaukazu. W r. 1857 z powodu choroby uzyskał pozwolenie powrotu do Warszawy.

W l. 1857–68 prawdopodobnie nie mógł podjąć stałej pracy, ponieważ w związku ze złym stanem zdrowia przez kilka miesięcy w roku przebywał na leczeniu w miejscowościach podgórskich, głównie w Szczawnicy i Zakopanem. Prowadził tam badania ludoznawcze dotyczące głównie gwary i demonologii ludności góralskiej i w tym okresie rozpoczął działalność pisarską. Zebrane materiały ogłaszał od r. 1862 w „Tygodniku Illustrowanym” i „Kłosach” (m. in. Obrazy tatrzańskie – Lato pod Pieninami i w Tatrach, „Tyg. Illustr.” T. 6: 1862, Karpaty, tamże T. 10: 1864, Kronika góralskiej chaty, tamże T. 12: 1865, ponadto legendę góralską Perłowicz, „Kłosy” T. 5: 1867, którą wydał ponownie pt. Baśń tatrzańska o królu wężów, „Pam. Tow. Tatrzańskiego” R. 26: 1905 i odb. Kr. 1905). Do tego typu prac należy również opis krajoznawczo-etnograficzny Z powiatu Trockiego do Szczawnicy (W. 1908). W latach sześćdziesiątych napisał także kilka prac krajoznawczych opartych na wspomnieniach z pobytu na Kaukazie: Z Tyflisu pod Ararat („Tyg. Illustr.” T. 14: 1866), Wataga (tamże T. 11: 1865). W r. 1863 opublikował tłumaczenie dwunastowiecznego poematu gruzińskiego Szouty Rustawelego „Skóra Tygrysia” („Bibl. Warsz.” t. 4 z. 1.). Pisał również opowiadania dla dzieci (Wiązania Józia, W. 1865) i planował założenie pisma dziecięcego, czego jednak nie udało mu się zrealizować. W l. 1868–81 był zatrudniony w Wydziale Kontroli Kolei Terespolskiej i dopiero po przejściu na emeryturę w r. 1881 mógł w pełni poświęcić się pracy naukowej.

Już po r. 1863, dzięki kontaktom z przyrodnikami A. Wałeckim, F. Berdauem, A. Wagą, T. Chałubińskim, zaczął interesować się botaniką. Odbywał liczne wycieczki botaniczne nie tylko w okolice Warszawy, lecz także w góry, nad Morze Bałtyckie, na Litwę i Podole, badając rozmieszczenie geograficzne i zasięgi roślin. W wyniku tych badań powstało przeszło 20 prac z zakresu florystyki i geografii roślin. Artykuły te, drukowane w większości w „Pamiętniku Fizjograficznym”, były różnej wartości ze względu na niedostateczną znajomość obcej literatury botanicznej i brak porównawczych materiałów zielnikowych. W warunkach polskich były to jednak prace zupełnie nowe i Ł. jest uznawany za prekursora badań z zakresu socjologii roślin (obok J. Paczoskiego) i kartografii botanicznej. W początkowym okresie ogłaszał drobiazgowe spisy roślin występujących na określonym terenie, omawiając równocześnie warunki geograficzne i hydrograficzne okolicy, np. O łukowskim płasko-wzgórzu i nieco o jego roślinności jawnokwiatowej („Pam. Fizjograficzny” T. 1: 1881). W późniejszych latach rozpoczął opracowywanie zasięgów pionowych roślin w górach i poziomych w terenie nizinnym i ogłosił kilka artykułów z tego zakresu, uzupełnionych wykresami oraz mapami rozmieszczenia poszczególnych gatunków. Pragnął w ten sposób opracować wszystkie rośliny w Król. Pol., lecz zrealizował jedynie niewielką część tego projektu, którą opublikował w pracy Zasięgi roślin dennokwiatowych w Królestwie Polskim i krajach sąsiednich („Pam. Fizjograficzny” T. 9: 1889, T. 12: 1892). W oparciu o wcześniejszą literaturę botaniczną, głównie J. Rostafińskiego „Florae polonicae prodromus” (1872) wyznaczył tereny nie zbadane pod względem florystycznym w Królestwie. W artykule Stosunek flory Królestwa Polskiego do roślinności kwiatowej całej powierzchni ziemi („Pam. Fizjograficzny” T. 7: 1887) opracował tablice statystyczne, w których podjął próbę ilościowego porównania roślinności na terenie Królestwa i na świecie. Ogłosił także Flora Litwy w Panu Tadeuszu (Kr.–W. 1894). Zgromadził bogaty zielnik, którego losy nie są znane. Ł. współpracował także z czasopismami „Wszechświat” i „Przyroda i Przemysł”. Był członkiem Komisji Fizjograficznej AU. Zmarł 14 XII 1892 w Warszawie.

 

Estreicher; Gawełek F., Bibliografia ludoznawstwa polskiego, Kr. 1914; W. Enc. Ilustr.; W. Ilustr. Enc. Gutenberga; – Hryniewiecki B., Précis de l’histoire de la botanique en Pologne, W. 1931 s. 19 (fot.); tenże, Rozwój botaniki w Polsce, Kr. 1948 s. 14; Radzikowski W. Eliasz, Przyczynek do wspomnienia o śp. K. Ł-m, Kr. 1905 (fot.); Ślósarski A., K. Ł. wspomnienie pośmiertne, „Wszechświat” T. 12: 1893 s. 1–4 (bibliogr.); Truszkowski J., Twórcy socjologii roślin, tamże 1969 s. 108; Zaleski A., K. Ł. kilka słów wspomnienia, „Pam. Tow. Tatrzańskiego” T. 14: 1893 s. LXXI–VII (bibliogr.); – Sprawozdanie Kom. Fizjograficznej, za r. 1892 s. XXV; – „Kosmos” R. 24: 1899 s. 108–9; „Tyg. Illustr.” T. 12: 1865 s. 15; tamże S. 5 T. 6: 1892 nr 157 s. 429; „Wisła” T. 6: 1892 s. 1004 (bibliogr.); „Wszechświat” T. 11: 1892 s. 816.

Ligia Hayto

 

 
 

Powiązane artykuły

 

Powstanie Kościuszkowskie

Insurekcja kościuszkowska rozpoczęta 24 marca 1794 roku, zakończona 16 listopada 1794 roku, to powstanie narodowe początkowo przeciwko Rosji, później także skierowane przeciwko Prusom. Jedno z najbardziej......
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.