INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Kazimierz Straszewski     

Kazimierz Straszewski  

 
 
1897-01-30 - 1959-12-20
Biogram został opublikowany w latach 2006-2007 w XLIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Straszewski Kazimierz (1879–1959), inżynier mechanik, elektroenergetyk.

Ur. 30 I w Krakowie, był synem Maurycego (zob.) i Marii z Sadowskich, bratem Michała (zob.) i Henryka.

Po zdaniu celująco matury w r. 1897 w Gimnazjum im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie studiował S. na Wydz. Budowy Maszyn Szkoły Politechnicznej we Lwowie, gdzie w r. 1902 uzyskał dyplom inżyniera mechanika. Potem wyjechał na roczne studia uzupełniające w Inst. Elektrotechnicznym im. Montefiore w Leodium (Liège) w Belgii i w r. 1902 otrzymał dyplom inżyniera elektrotechnika. Staż odbył w czeskiej w fabryce liczników elektrycznych «Křižik» w Pradze; zaprzyjaźnił się tam z Vladimirem Listem. Następnie przebywał w USA, gdzie w l. 1904–7 pracował przy projektowaniu i budowie aparatów wysokiego napięcia w firmach «Western Electric Co.» (Chicago), «Allis Chalmers» (Milwaukee) i «Westinghouse Electric Co.» (Pittsburgh). Po powrocie do kraju w r. 1908 został kierownikiem przedstawicielstwa firmy «Siemens-Schuckert» na Galicję z siedzibą w Krakowie. Brał udział w zjazdach techników polskich we Lwowie (1910) i Krakowie (1912). Od r. 1913 był dyrektorem Elektrowni Okręgowej Zagłębia Krakowskiego w Sierszy Wodnej koło Trzebini o mocy 2,5 MW, którą rozbudował o drugi turbozespół (2,5 MW). Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości uczestniczył w styczniu 1919 w zebraniu kierowników kilkunastu elektrowni, na którym postanowiono o powołaniu do życia stowarzyszeń elektrowni polskich oraz elektrotechników polskich. Następnie brał udział w pracach komitetu organizacyjnego, założonego 24 IV t.r. Związku Elektrowni Polskich (ZEP), a także w obradach I Zjazdu Elektrotechników Polskich w Warszawie w czerwcu, na którym założono Stow. Elektrotechników Polskich (został członkiem jego zarządu głównego). W r. 1921 przeszedł na stanowisko dyrektora budowanej przez koncern «Siła i Światło» Elektrowni Okręgowej w Pruszkowie; w związku z tym przeprowadził się do Warszawy. Elektrownię (z dwoma turbozespołami o mocy 3,5 i 5 MW) uruchomił w r. 1924, a następnie rozbudował (wkrótce osiągnęła moc 32,75 MW); w r. 1931 została przemianowana na Elektrownię Okręgu Warszawskiego. S. doprowadził w r. 1935 do połączenia jej z elektrownią miejską w Warszawie; dzięki możliwości wymiany energii między nimi, elektrownia pruszkowska zasilała zarówno duży obszar zachodnich okolic stolicy, jak i węzeł kolejowy warszawski.

Oprócz pracy zawodowej S. angażował się w działalność branżową organizacji. Jako przedstawiciel Stow. Elektrotechników Polskich został w r. 1923 członkiem Centralnej Komisji Przepisowej. Dn. 1 VI 1928 na toruńskim Zjeździe Stowarzyszenia, przemianowanego wtedy na Stow. Elektryków Polskich (SEP), został wybrany na prezesa SEP (na roczną kadencję, ponownie pełnił tę funkcję w l. 1930–1). Przyczynił się do połączenia z SEP Polskiego Komitetu Elektrotechnicznego i Stow. Radiotechników oraz do zakończenia prac nad statutem SEP (zatwierdzonym 5 I 1929). Był wiceprezesem zarządu, działającego w l. 1929–34 Stow. «Organizacja Gospodarki Świetlnej». Pod koniec r. 1929 został przewodniczącym komisji organizacyjnej Znaku Przepisowego SEP, a w lipcu 1933 – przewodniczącym zarządu powołanego wtedy Biura Znaku Przepisowego SEP (jego zadaniem było przyznawanie znaku jakości wyrobom polskiego przemysłu elektrotechnicznego); funkcję tę pełnił do r. 1939. Był współzałożycielem Union Internationale des Producteurs et Distributeurs d’Energie Electrique (UNIPEDE, rozpowszechniona polska nazwa: Międzynarodowy Związek Elektrowni); od r. 1930 kierował sekretariatem jego Komitetu Propagandy i Zastosowań Elektryczności, a od r. 1933 wchodził w skład zarządu UNIPEDE. Kiedy w r. 1932 SEP utworzyło Centralną Komisję Normalizacji Elektrycznej z zadaniem opracowywania norm, przepisów, wskazówek i instrukcji elektrycznych, S. pełnił w niej funkcję zastępcy przewodniczącego. Był zwolennikiem ścisłej współpracy elektryków polskich i czechosłowackich; w r. 1933 SEP i Elektrotechnicky Svaz Československy (ESČ) zorganizowały wspólny zjazd w Warszawie, który wybrał S-ego na członka korespondenta ESČ. Dwukrotnie był S. prezesem ZEP (1934, 1938–45); na jego Zjeździe w Krakowie wygłosił 4 I 1939 referat 20 lat pracy elektryfikacyjnej w Polsce i potrzeby chwili bieżącej. Na Walnym Zgromadzeniu SEP w r. 1939 w Katowicach (z okazji dwudziestolecia organizacji) otrzymał S. godność członka honorowego SEP. W l. trzydziestych wchodził w skład zarządu wydawnictwa „Przegląd Elektrotechniczny” oraz należał do komitetu redakcyjnego wydawanego pod egidą UNIPEDE w Zurychu międzynarodowego czasopisma „Elektrizitätsverwertung”.

Podczas okupacji niemieckiej S. nadal kierował elektrownią w Pruszkowie (pod niemieckim nadzorem) oraz pracował społecznie w dziale handlowym ZEP, który jako organizacja przemysłowców działał oficjalnie. Wchodził też w skład konspiracyjnego zespołu, który na potrzeby Delegatury Rządu na Kraj przygotował pod krypt. „Projekt Z i sprawy organizacyjne” plan elektryfikacji Polski na okres do r. 1956 (prace ukończono na przełomie l. 1943 i 1944). Podczas powstania warszawskiego 1944 r. S. pod pseud. Nałęcz walczył w AK; znając języki angielski, francuski, niemiecki, rosyjski i włoski, prowadził w piwnicy podstacji przy ul. Tynieckiej nasłuch zagranicznych stacji radiowych, na podstawie których redagowano komunikaty do powstańczego pisma „Baszta”. Z 16 na 17 I 1945 wycofujący się Niemcy wysadzili w powietrze elektrownię w Pruszkowie; mimo 75% zniszczeń S. przystąpił do jej odbudowy i już latem t.r. uruchomiono pierwszy turbozespół.

Po utworzeniu 3 I 1946 Centralnego Zarządu Energetyki (CZE) został S. powołany 14 V t.r. na jego dyrektora naczelnego. Był jednym z twórców planu budowy ogólnokrajowego systemu energetycznego i kierował opracowaniem zarysu trzyletniego Planu Elektryfikacji Kraju. W styczniu 1950 został odwołany (prawdopodobnie z przyczyn politycznych jako dyrektor przedwojenny) z funkcji dyrektora naczelnego i przeniesiony na stanowisko doradcy techniczno-ekonomicznego oraz kierownika Biura Współpracy Gospodarczej CZE. Od 23 X 1951 do przejścia na emeryturę był wiceprzewodniczącym Rady Technicznej CZE, a także kierował sekretariatem Rady Naukowo-Technicznej w Min. Górnictwa i Energetyki oraz sekretariatem Polskiego Komitetu Światowej Konferencji Energetycznej (World Power Conference). Kontynuował działalność stowarzyszeniową; wprawdzie ZEP nie wznowił działalności po wojnie, ale 28 VIII 1945 reaktywowano SEP i S. został dokooptowany do jego zarządu głównego. Po ustąpieniu Kazimierza Szpotańskiego pełnił od marca 1946 do 5 XII 1947 po raz trzeci funkcję prezesa SEP. Na Zjeździe SEP (Warszawa 17–18 V 1946) wygłosił główny referat o losach organizacji i jej programie na przyszłość. Na I (XII) Zjeździe SEP (Łódź 22–24 IX 1946) był autorem referatu Postępy energetyki w ostatnich latach („Przegl. Elektrotechn.” 1946 nr 4), a na II (XIII) Zjeździe SEP (Wrocław 6–7 VII 1947) przedstawił kolejny referat Synteza odbudowy i osiągnięć w elektrotechnice polskiej w latach 1945–1947 (tamże 1947 nr 9–10). Na I Zjeździe Delegatów SEP (Warszawa 4–5 XII 1947) przekazał przewodnictwo Stowarzyszenia Włodzimierzowi Szumilinowi i został wybrany na I wiceprezesa SEP, którym był do 27 IV 1949. W kolejnej kadencji (27 IV 1949 – 5 V 1950) był przewodniczącym Głównej Komisji Rewizyjnej SEP. Propagował elektryfikację wsi i był autorem przedmowy do książki Jana Wacława Czarnowskiego „Elektryfikacja wsi w Polsce” (W. 1947). Na łamach „Przeglądu Elektrotechnicznego” publikował fachowe artykuły z dziedziny elektryfikacji. Często reprezentował SEP za granicą, m.in. na Zjeździe ESČ w Bratysławie (1947), V Sesji Światowej Konferencji Energetycznej w Wiedniu (1956), a także na posiedzeniach Conférence Internationale des Grandes Réseaux Électriques à Haute Tension oraz Commission Electrotechnique Internationale. Brał udział w pracach Komitetu Elektryfikacji Polski PAN. W sierpniu 1958 przeszedł na emeryturę. Napisał rozdział SEP w latach 1945–1956 do pracy zbiorowej „Historii Stowarzyszenia Elektryków Polskich 1919–1959” (W. 1959). Zmarł 20 XII 1959 w Warszawie, został pochowany 22 XII na cmentarzu Powązkowskim (kw. 302–2–5). Był odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1947), Krzyżami Oficerskim (1948) i Komandorskim (1958) Orderu Odrodzenia Polski, Medalem X-lecia Polski Ludowej (1954) oraz Złotymi Odznakami Honorowymi SEP i NOT.

W małżeństwie zawartym 13 VII 1913 z Kazimierą Julią z Turskich, dr historii, autorką (pod nazwiskiem Turska-Straszewska) książki dla młodzieży „Pomniki Piastów Śląskich mówią…” (W. 1947), miał S. troje dzieci: syna Andrzeja, porucznika AK, rozstrzelanego przez Niemców podczas powstania warszawskiego, oraz córki: Zofię (1922–1994), podporucznika AK, inżyniera rolnictwa, pracownika informacji naukowej na uniw. w Paryżu, i Małgorzatę (zm. 2006), po mężu Janowską, architekta w Londynie. Bratankiem S-ego był Ryszard Straszewski (zob.).

 

Słown. pionierów techn.; Słown. pol. tow. nauk., I, II cz. 1–2; Słown. techników, z. 14; – Białkiewicz Z., Sylwetki prezesów SEP. Kazimierz Straszewski, „Spektrum” 2002 nr 1–2 s. 18 (fot.); Historia elektryki polskiej. T. 1: Nauka, piśmiennictwo i zrzeszenia, W. 1976 (fot.); toż, T. 2: Elektroenergetyka, W. 1977; Historia Stowarzyszenia Elektryków Polskich 1919–1959, W. 1959 (fot.); Lubiatowski J., Mgr. inż. Kazimierz Straszewski (1879–1959), „Energetyka” R. 23: 1969 nr 12 s. 429 (fot.); Malinowski K., Żołnierze łączności walczącej Warszawy, W. 1983; Piłatowicz J., Elektrownia pruszkowska w latach 1913–1939, w: Dzieje Pruszkowa, Red. A. Żarnowska, W. 1983; 75 lat Stowarzyszenia Elektryków Polskich 1919–1994, Red. T. Skarżyński, W. 1994; Sylwetki członków honorowych SEP. Mgr inż. Kazimierz Straszewski (1879–1959), „Biul. Inform. SEP” R. 15: 1976 nr 3 s. 32 (fot.); – Gospodarka elektryczna w Polsce 1922, 1923, 1926, 1930, 1935, 1936, 1939, W.; Informator o władzach i organach Stowarzyszenia Elektryków Polskich 1936/37, 1937/38, W.; – Nekrologi i wspomnienie pośmiertne: „Energetyka” R. 14: 1960 nr 2 s. 55–6 (H. Tarnawski), „Życie Warszawy” 1959 nr 306; – Informacje Romana Włodka z Kr.

Stanisław Tadeusz Sroka

 

 
 

Powiązane zdjęcia

   
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
Ten biogram został opublikowany dzięki PGE - Mecenasowi projektu iPSB. pge-logo-pion-size2.png

Postaci powiązane

 

Maurycy Straszewski

1848-09-22 - 1921-02-27 filozof
 
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 

Zygmunt Gloger

1845-11-03 - 1910-08-16
etnograf
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Jan Schmiedhausen

1858-08-13 - brak danych
fotografik
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.