INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Ryszard Józef Roman Maurycy Straszewski     

Ryszard Józef Roman Maurycy Straszewski  

 
 
1921-01-24 - 1996-06-19
Biogram został opublikowany w latach 2006-2007 w XLIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Straszewski Ryszard Józef Roman Maurycy (1921–1996), kierownik produkcji filmów, producent filmowy.

Ur. 24 I w Biórkowie Wielkim (pow. proszowicki), był wnukiem Maurycego (zob.), bratankiem Kazimierza (zob.) i Michała (zob.), synem Janiny z Woźniakowskich (1894–1963), wnuczki Henryka Rodakowskiego (zob.), i Henryka (1 II 1887 – 1944), doktora botaniki uniw. w Monachium (1914), który służył do r. 1917 w 2. Pułku Ułanów armii austro-węgierskiej, a następnie administrował m.in. majątkami swego teścia, Marcjana Woźniakowskiego. W l. trzydziestych pracował w Warszawie w Inst. Eksportowym Min. Przemysłu i Handlu. W czasie okupacji niemieckiej mieszkał u szwagrów w Biórkowie i działał w konspiracji pod pseud. Doktor. Aresztowany w kwietniu 1944, został 27 V rozstrzelany w Krakowie w egzekucji zbiorowej przy zbiegu ulic Lubicz i Botanicznej. Siostrami S-ego były: Maria (ur. 23 V 1918), reżyser i kierownik artystyczny teatrów wrocławskich, zamężna z Jerzym Przemysławem Antonim Potockim (1913–1983), a po rozwodzie (1949), od r. 1951 z Andrzejem Rettingerem (1924–2001), aktorem i reżyserem; Teresa (ur. 1919), zamężna z Janem Gawłem-Romaszkanem; Krystyna (1923–1983), druga żona Jerzego Przemysława Antoniego Potockiego; Elżbieta (1933–1996), żona publicysty Aleksandra Jerzego Wieczorkowskiego (ur. 1929), a następnie inżyniera leśnictwa Jerzego Dobroczyńskiego (1932–1997).

Od r. 1931 uczęszczał S. do I Państw. Gimnazjum w Krakowie. Po przeniesieniu się rodziny w r. 1933 do Lwowa był uczniem XI Państw. Liceum i Gimnazjum im. Jędrzeja i Jana Śniadeckich, gdzie w r. 1939 zdał maturę. We wrześniu 1939 zgłosił się na ochotnika do obrony Lwowa. W listopadzie t.r. przedostał się do Francji i został przyjęty do Szkoły Podchorążych Artylerii w Coëtquidan w Bretanii; po ukończeniu szkolenia przydzielono go 13 I 1940 do 3. DP WP. W następstwie klęski Francji ewakuowany do Wielkiej Brytanii, służył w 2. Pułku Artylerii Zmotoryzowanej 1. Dyw. Pancernej gen. Stanisława Maczka. Jako kapral podchorąży uczestniczył w inwazji na Normandię w lipcu – sierpniu 1944; walczył pod Falaise (w sierpniu t.r.) oraz w Belgii (we wrześniu) i Holandii (w październiku i listopadzie). Dn. 30 X, nazajutrz po zdobyciu Bredy, prowadził defiladę zwycięstwa, a 11 XI otrzymał wraz z całą 1. Dyw. Pancerną od burmistrza Bredy B. W. T. van Slobbego obywatelstwo honorowe miasta. W kwietniu 1945 walczył w Niemczech, po czym zakończył służbę w wojsku w stopniu podporucznika. Po demobilizacji wrócił w maju 1946 do Polski.

Z powodu pochodzenia ziemiańskiego i udziału w walkach na Zachodzie był S. (do r. 1956) szykanowany, zatrzymywany na wielogodzinne przesłuchania przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego oraz miał trudności ze znalezieniem stałej pracy (był m.in. szewcem i sprzedawcą). W r. 1946 zatrudnił się w Katowicach, najpierw jako referent w Spółdzielni Wydawniczej «Meta», a od r. 1948 recenzent w Wydawnictwie «Dobra Książka». Był kierownikiem pawilonu na Wystawie Ziem Odzyskanych, odbywającej się w r. 1948 we Wrocławiu i osiedlił się w tym mieście. W l. 1948–56 pracował tamże na stanowisku administracyjnym w Państw. Zjednoczeniu Przemysłu Jajczarsko-Drobiarskiego oraz jako kierownik działu skupu, kierownik ds. handlowych i zastępca dyrektora ds. handlowych w Zjednoczeniu Przemysłu Mleczarskiego; przez pewien czas (w l. 1949–50) był także referentem księgarskim w Państw. Zakładach Wydawnictw Szkolnych.

Dn. 1 III 1956 został S. zatrudniony w Wytwórni Filmów Fabularnych we Wrocławiu jako kierownik zdjęć przy filmach: „Zimowy zmierzch” (reż. Stanisław Lenartowicz) i „Dwoje z wielkiej rzeki” wg noweli Kazimierza Błahija (reż. Konrad Nałęcki). W r. 1957 podjął pracę w Przedsiębiorstwie Realizacji Filmów «Zespoły Filmowe» w Warszawie i został administracyjnie włączony do Zespołu «Studio», kierowanego przez Aleksandra Forda. Samodzielne funkcje organizacyjne pełnił przy polsko-zachodnioniemieckim filmie „Ósmy dzień tygodnia” wg opowiadania Marka Hłaski (1958, reż. Ford). Od r. 1959 współpracował z Wojciechem Jerzym Hasem przy realizacji „Wspólnego pokoju” wg powieści Zbigniewa Uniłowskiego oraz „Rozstania” wg noweli Jadwigi Żylińskiej (1960). W r. 1961 objął samodzielne stanowisko kierownika produkcji przy filmie Hasa „Złoto”. W l. sześćdziesiątych pracował jako kierownik produkcji filmów realizowanych w Zespole «Kamera», kierowanym przez Jerzego Bossaka, oraz w Zespole «Kadr», kierowanym przez Jerzego Kawalerowicza. Pracy na planie filmu „Naganiacz” wg opowiadania Romana Bratnego, (1963, reż. E. i Cz. Petelscy) poświęcił artykuł Jak kręcono w temperaturze 30 poniżej zera („Film” 1963 nr 33). Sukcesem S-ego był kosztowny film kostiumowy „Rękopis znaleziony w Saragossie” wg powieści Jana Potockiego (1964, reż. Has), który zdobył szereg nagród festiwalowych i wpisał się do kanonu klasyki kina, również światowego. Okazał się sprawnym, umiejętnie zarządzającym dużymi budżetami kierownikiem produkcji w filmach: „Lalka” wg powieści Bolesława Prusa (1968, reż. Has) oraz „Lokis” wg opowiadania P. Meriméego (1970, reż. Janusz Majewski). W r. 1972 został kierownikiem produkcji Zespołu «Iluzjon» kierowanego przez Czesława Petelskiego. Zawodową specjalnością S-ego stał się udział w koprodukcjach międzynarodowych; dzięki znajomości języków (francuskiego, angielskiego, a także niemieckiego) mógł podjąć się na zlecenie telewizji kanadyjskiej organizacji produkcji dwóch odcinków z serii ekranizacji nowel pisarzy świata: „Pierwsza miłość” wg I. Turgieniewa oraz „Diament radży” wg R. L. Stevensona (oba w r. 1971, reż. Sylwester Chęciński). W r. 1972 współpracował z kinematografią francuską przy realizacji kostiumowego serialu telewizyjnego „Wielka miłość Balzaka” (reż. Wojciech Solarz). Angażował się także w realizację filmów, których sam nie produkował, organizując m.in. plenery w Sudanie dla filmu „W pustyni i w puszczy” wg Henryka Sienkiewicza (1973, reż. Władysław Ślesicki) czy też koordynując zdjęcia w USA w ostatniej części trylogii o Pawlakach i Kargulach „Kochaj albo rzuć” (1977, reż. Chęciński).

W r. 1980 przeprowadził się S. z Wrocławia do Warszawy i objął kierownictwo produkcji przy filmie „Bez miłości”, pełnometrażowym debiucie reżyserskim Barbary Sass, z którą współpracował też przy kilku następnych filmach; zagrał w „Bez miłości” epizodyczną rolę dyrektora przedsiębiorstwa. Kierował produkcją filmów: „Miłość ci wszystko wybaczy” (1981, wystąpił w epizodzie jako oficer angielski w Palestynie) oraz „Lata dwudzieste... lata trzydzieste...” (1983), obydwa w reżyserii Janusza Rzeszewskiego. Pracował przy „Czterech porach roku” (1984), autorskim projekcie Andrzeja Kondratiuka, jednym z pierwszych w Polsce filmów realizowanych za środki prywatne. Dalsza współpraca z Sass zaowocowała w r. 1985 dwuczęściowym filmem „Dziewczęta z Nowolipek” i „Rajska jabłoń” wg powieści Poli Gojawiczyńskiej. Wielokrotnie występował w rolach epizodycznych, m.in. w r. 1986 jako dyrektor teatru w „Bohaterze roku” (reż. Feliks Falk), a w r. 1990 jako pan Rysio – kierownik produkcji filmu w „Historii niemoralnej” (reż. Sass).

W r. 1988 objął S. stanowisko kierownika produkcji w Zespole Filmowym «Tor», kierowanym przez Krzysztofa Zanussiego. W sytuacji załamania się rynku kinowego u schyłku l. osiemdziesiątych i odpływu publiczności z kin zainicjował świadczenie usług producenckich na rzecz kooperantów z krajów zachodnich. W r. 1990 pełnił nadzór produkcyjny przy serialu M. Boisronda „Marie Curie. Une femme honorable” oraz był producentem wykonawczym przy realizacji pięciu odcinków serialu „Napoleon”; jego działania pozwoliły zespołowi przetrwać lata kryzysu. Światowy rozgłos uzyskał wyprodukowany przez S-ego we współpracy polsko-francuskiej film Krzysztofa Kieślowskiego „Podwójne życie Weroniki” (1991); odtąd S. był zapraszany na międzynarodowe festiwale filmowe oraz do jury konkursów filmowych. W r. 1993 z ramienia przewodniczącego Komitetu Kinematografii Waldemara Dąbrowskiego był członkiem komisji, powołanej do rozpatrzenia kwestii dalszej działalności zadłużonych studiów filmowych; artykułem Długi i zasługi („Film” 1993 nr 8) włączył się na ten temat do dyskusji, m.in. z Jerzym Płażewskim, Wandą Wertenstein i kilkoma innymi reżyserami. S. zmarł 19 VI 1996 w Warszawie; został pochowany 25 VI na cmentarzu parafialnym we Wrocławiu-Ołtaszynie. Był odznaczony Krzyżem Virtuti Militari V kl. (1944), Medalem Wojska, 1939–45 Star, France and Germany Star, Defense Medal, Orderem Oswobodzenia Normandii oraz Złotym Krzyżem Zasługi (1975). Należał do ZBoWiD oraz Stow. Filmowców Polskich.

W małżeństwie (ślub w r. 1948) z Anną z Romanowskich (1923–1995), pielęgniarką, miał S. córki: Marię Joannę Magdalenę (ur. 7 XII 1948), zamężną za Fritzem Rendemannem, a następnie Gunnerem Larsenem, i Teresę Marię (ur. 5 V 1950), żonę Tadeusza Łanowy, oraz syna Andrzeja Aleksandra (ur. 15 VI 1951), męża Antoniny z Ciechanowskich. Siostrzeńcem S-a, synem Elżbiety i Aleksandra Jerzego Wieczorkowskich, wychowywanym przez Marię i Andrzeja Rettingerów, jest Dominik Wieczorkowski-Rettinger (ur. 1953), reżyser filmowy.

 

Czerpak S., Wroński T., Upamiętnione miejsca walk i męczeństwa w Krakowie i województwie krakowskim 1939–1945, Kr. 1972 s. 26–7; Encyklopedia kina, Kr. 2003; Historia filmu polskiego, W. 1974 III 1980 IV, 1985 V, 1994 VI; Kawalerowie Virtuti Militari, IV cz. 1; – Bolesław Michałek ambasador polskiego kina, Red. A. Helman, Kr. 2002; Hollender B., Turowska Z., Zespół TOR, W. 2000; Maczek S., Od podwody do czołga, Londyn 1961; Płażewski J., Wertenstein W., Współprodukcje. Hydra, czy szansa?, „Kino” 1993, nr 6; Słodowski J., Rupieciarnia marzeń, W. 1994 s. 77, 81, 83, 85; Zajiček E., Poza ekranem. Kinematografia polska 1918–1991, W. 1992; Zawiślański S., Księga Kadru. O zespole filmowym Jerzego Kawalerowicza, W. 2002; – Nekrologi: „Kino” 1996 nr 7–8, „Kwart. Filmowy” 1997 nr 17, „Słowo Pol.” 1996 nr 145, „Tyg. Powsz.” 1996 nr 26, „Życie Warszawy” 1996 nr 144; – USC w Koniuszy: Akt ur. S-ego; – Kron. rodzinna i informacje córki S-ego, Teresy Łanowy z Wr.

Marek Kosma Cieśliński

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Maurycy Straszewski

1848-09-22 - 1921-02-27 filozof
 

Kazimierz Straszewski

1897-01-30 - 1959-12-20 inżynier mechanik
 

Henryk Hipolit Rodakowski

1823-07-09 - 1894-12-28 malarz
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 

Stefan Filipkiewicz

1879-07-28 - 1944-08-23
malarz
 

Andrzej Kuśniewicz

1904-11-30 - 1993-05-14
poeta
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Seweryn Samulski

1866-11-14 - 1935-10-29
działacz gospodarczy
 

Roman Michał Poplewski

1894-08-06 - 1948-11-14
lekarz
 

Jerzy Jan Stroba

1919-12-17 - 1999-05-12
arcybiskup poznański
 

Waleria Szalay-Groele

1877-03-12 - 1957-03-04
nauczycielka
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.