INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Mateusz Ignacy Kuligowski      Mateusz Kuligowski na karcie swego "Demokryta Śmiesznego" - w zbiorach IBL PAN - plik z POLONA.pl

Mateusz Ignacy Kuligowski  

 
 
Biogram został opublikowany w 1971 r. w XVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.

  

 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Kuligowski Mateusz Ignacy (2. poł. XVII w.), ksiądz, wierszopis i tłumacz. Data, miejsce urodzenia i śmierci oraz bliższe okoliczności życia K-ego nie są znane. Pochodził, być może, z średnio zamożnej rodziny Kuligowskich (Kulikowskich) h. Dragomir. Uczęszczał do szkół jezuickich prawdopodobnie w Wilnie, m. in. jego profesorem retoryki był Michał Bujnowski (rektor w Nieświeżu i Połocku), a gramatyki Paweł Bochen. Był księdzem oraz magistrem sztuk wyzwolonych i filozofii. Być może studiował w r. 1682 w Padwie (zapisany tam został Michał Kulikowski, protonotariusz apostolski). W r. 1675 występował jako pleban brzozowski. W r. 1688 był dziekanem wołkowyskim i plebanem wołpińskim, w r. 1694 protonotariuszem Stolicy Apostolskiej i archidiakonem bakkowieńskim. Przebywał głównie na Litwie. Pozostawał w bliskich stosunkach z Sapiehami, kilkakrotnie nazwał siebie ich sługą. Wszystkie swe dzieła dedykował Sapiehom. Zmarł po r. 1699.

Pierwszym znanym drukowanym utworem K-ego jest Dźwięk Marsa walecznego z walnej expedycyjej chocimskiej… 1673… wygłoszony (druk. Wil. 1675), poemat dość słaby, pisany strofą saficką. W Krakowie w r. 1688 ukazał się Królewic indyjski w polski strój przybrany albo historyje o świętym Jozaphacie królewicu indyjskim i o świętym Barlaamie pustelniku… Autorstwo pierwowzoru przypisywano niesłusznie św. Janowi Damascenowi. K. korzystał z wersji łacińskiej Jakuba Billiusza Pruneusza Cenobiarchy z r. 1593, wzbogaciwszy ją własnymi dodatkami, wyróżnionymi w druku antykwą. Tłumaczenie to dedykował Kazimierzowi Janowi Sapieże, którego uwieczniono również na rycinie na odwrocie karty tytułowej. Istnieją też egzemplarze wariantowe z ryciną – rebusem. Więcej jeszcze zmian i uzupełnień wprowadził K. do tłumaczonego wierszem z prozy utworu Piotra Besseusza pt. Heraklit chrześciański… to jest Lament grzesznika pokutującego… Prawie połowa tekstu nie ma odpowiednika w prozie Besseusza, ostatni ustęp, pt. Lamentu noc ostatnia, jest oryginalnym dziełem K-ego. I tu wyróżniono graficznie dodatki K-ego, jak i dłuższe cytaty (sporo z Jana Kochanowskiego). Na wybór tytułu i koncepcji ostatniego znanego i najciekawszego zarazem dzieła K-ego, pt. Demokryt śmieszny… wpłynął zarówno Besseusz ze swoim „Demokrytem chrześcijańskim” („Democritus christianus de contemptu vanitatum mundi”), dołączanym do tłumaczonego poprzednio Heraklita… jak i „Democritus ridens” J. P. Langa, skąd K. zaczerpnął wiele anegdot. Demokryt śmieszny stanowi dość dziwaczną mieszaninę refleksji nad marnością świata z rozrywkowymi raczej anegdotami i dość obszernym zbiorem wierszy na herby. Na marginesach ich autor wynotował przede wszystkim słynniejsze rody Litwy i sobie współczesnych ich przedstawicieli. Ze względu na bogactwo opowiadań posiada Demokryt duże znaczenie dla badań nad dziejami i tematyką facecji i bajki staropolskiej. Wg Franciszka Maksymiliana Sobieszczańskiego K. miał zostawić w rękopisie przysłowia chronologiczne polskie, miał też zbierać przysłowia historyczne.

 

Estreicher; Nowy Korbut (Piśm. staropol.); Bentkowski F., Historia literatury polskiej, W. 1814 I 375, 396; Juszyński, Dykcjonarz; Załuski J. A., Bibliotheca poetarum, W. 1754 s. 2, 54; Enc. Org.; Gloger, Enc. staropol., IV 149; W. Enc. Ilustr.; Boniecki; – Janów J., Wstęp do: Piskorski S., Żywot Barlaama i Jozafata, Lw. 1935 CXIII–CXVI, CLXXXV; Krzyżanowski J., Paralele, W. 1961; tenże, Romans polski wieku XVI, W. 1962; Słowacki J., Dzieła, Wil. 1826 III 163–6.

Paulina Buchwald Pelcowa

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.