Podoliński Michał (1783–1856), sztycharz, nauczyciel rysunków. Ur. w parafii orszańskiej, był synem Dominika. Do r. 1801 uczył się w szkole powiatowej w Krożach, w l. 1802–8 studiował w akademii petersburskiej malarstwo, najpierw w klasie kompozycji historycznej, następnie portretowej. W r. 1806 uzyskał mały medal srebrny za rysunek z natury, w r. 1808 mały złoty medal w konkursie na obraz olejny Rzeźbiarz przy pracy oraz wielki medal srebrny za rysunek z natury (jeden z aktów akademickich w Muz. Sztuki w Wilnie). W t. r. zwolnił się z IV kursu, otrzymawszy patent I stopnia «ze szpagą». Dn. 9 X 1808 był już w Wilnie, dokąd się przeniósł «dla doskonalenia się w sztycharstwie». Dn. 21 XI 1810 przyjęty został do Szkoły Sztuk Pięknych tamtejszego Uniwersytetu; uczył się tam pod kierunkiem Józefa Saundersa, przygotowując się do pracy «w rodzaju historycznym». Przez cały czas studiów pobierał stypendium po 50 rb. rocznie. Wg świadectw Saundersa wykazywał «niezwykłe uzdolnienie» i rokował «najwyższe nadzieje» przy niespotykanej pracowitości i oddaniu sztuce. Saunders miał go całkowicie utrzymywać na własny koszt. W r. 1816 wyróżniono P-ego nagrodą za miedzioryt Śmierć Abla wg Lanfranka (odbitka avant la lettre w B. Pol. w Paryżu). Jako kandydat nauk wyzwolonych objął w r. 1815 opuszczoną przez Jana Damela posadę nauczyciela rysunków w Gimnazjum Wileńskim (P-emu zawdzięczał swe umiejętności rysownicze Juliusz Słowacki). Gdy jesienią 1818 Saunders wyjechał do Włoch, dozór zbiorów i szkoły sztycharskiej Uniwersytetu powierzono P-emu. Otrzymywał w dalszym ciągu pensję profesora gimnazjum (240 rb.), szkołą sztycharstwa kierował bezpłatnie. Do jego uczniów należeli tu m. in. Gottlieb Kisling i Józef Chrzczonowicz, ale sam P. wyróżniał szczególnie swych uczniów-malarzy; napisał: «było dwóch przy mnie, co znaczny uczynili postęp, to jest Kanuty Rusiecki i Jan Trojanowicz» (recte Trojanowski). W r. 1821 P. ubiegał się o etat nauczyciela sztycharstwa, ale przyznano go Fryderykowi Lehmannowi. Urażony P., otrzymawszy skromną odprawę, opuścił Uniwersytet; w r. 1826 objął posadę nauczyciela rysunków w gimnazjum w Mińsku, następnie w Mohylewie (?), w r. 1841 po «wysłudze 25 lat, zostawiony na lat 5 nauczycielem rysunków w szkole powiatowej w Mołodecznie». W r. 1839 okazano mu «monarsze ukontentowanie za gorliwość w rozpowszechnianiu języka rosyjskiego».
P. doskonale opanował technikę graficzną w Petersburgu i Wilnie. Pewnie prowadził rylce, uzyskując zarówno efekty gęstego mroku, jak i subtelnie, miękko modelując kształty. Dla drugiego tomu „Galerie de l’Hermitage” Franciszka Ksawerego Łabęckiego (Sankt Petersburg 1809) wysztychował tablice wedle arcydzieł malarstwa. W okresie wileńskim rytował w miedzi portrety (niektóre wg Jana Rustema), widoki miast i budowli, apoteozę kongresu wiedeńskiego, winiety itp. Ilustrował m. in. Sebastiana Żukowskiego „Wypisy hebrajskie” (Wil. 1811), Andrzeja Maczuskiego „O przyjaźni i przyjaciołach” (Wil. 1817), „Geometrię” Euklidesa (Wil. 1817), „O elekcji Henryka Walezjusza” (Wil. 1818), Juliana Ursyna Niemcewicza „Dzieje panowania Zygmunta III” (W. 1819), Wawrzyńca Marczyńskiego „Statystyczne, topograficzne i historyczne opisanie guberni podolskiej” (Wil. 1820), Jana Chrzciciela Albertrandiego „Panowanie Henryka Walezjusza i Stefana Batorego” (W. 1823). Kilka rycin P-ego odbito w „Pomnikach rytownictwa krajowego” Konstantego Tyszkiewicza (Wil. 1858), kilka dołączono do czasopism. Arcydzieło P-ego, Widoki Kamieńca Podolskiego, powtórzyli litografowie francuscy; Portret Lwa Sapiehy, retuszowany przez Antoniego Oleszczyńskiego, wszedł do „Albumu Wileńskiego” Jana Kazimierza Wilczyńskiego. P. zmarł w Mińsku w r. 1856.
Od r. 1817 żonaty z Konstancją z Cybulskich, pozostawił P. liczne potomstwo.
Grajewski, Bibliografia ilustracji; Janowski, Słownik bio-bibliogr. Uniw. Wil.; Rastawiecki, Słown. rytowników; Rovinskij D. A., Podrobnyj slovar’ russkich graverov, S. -Pet. 1895; tenże, Podrobnyj slovar’ russkich grav. portretov, S.-Pet. 1889; Russ. biogr. slovar’, 1905 (A. Nowickij); Sobko N. P., Slovar’ russkich chudožnikov, Pet. 1899 III; Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler, XXVII; Fiszer E., Wrotnowska D., Catalogue des estampes, Paris 1948–9, Bibl. Polon.; Kraszewski, Catalogue d’une collection; Pamiętnik wystawy starych rycin polskich ze zbioru D. Witke-Jeżewskiego, W. 1914; Spis rycin przedstawiających portrety… w zbiorze E. hr. Hutten-Czapskiego, Kr. 1901; – Banach A., Polska książka ilustrowana 1800–1900, Kr. 1959; Bartnicka K., Polskie szkolnictwo artystyczne na przełomie XVIII i XIX w., Wr. 1971; Bieliński, Uniw. Wil.; Jaworska J., Album Wileńskie, „Roczn. Muz. Narod. w W.” R. 20: 1976 s. 336–7; Kondakov, Imperatorskaja sanktpetersburgskaja Akademija Chudožestv; Lipski J., Archiwum Kuratorii Wileńskiej x. A. Czartoryskiego, Kr. 1926; Méyet L., Z nieznanych pamiątek. Rysunki Juliusza Słowackiego, „Tyg. Ilustr.” 1900 półr. 2 s. 831–2; Petrov P. N., Sbornik materialov dla istorii Imp. Akademii Chudožestv, S.-Pet. 1864; Romer A., Do dziejów wil. szkoły sztuk pięknych, „Spraw. Kom. do Badania Hist. Sztuki w Pol.” R. 5: 1896 s. XIV–XV; Turkowski T., Materiały do dziejów literatury i oświaty na Litwie i Rusi, Wil. 1935 I; Wyjątki z korespondencji Karola Beyera, „Wiad. Numizm.-Archeol.” R. 4: 1899 kol. 87; – „Kur. Lit.” 1816 nr 54; – B. Uniw. Wil.: rkp. F 4a KC 378 (własnoręczny spis prac P-ego); – Informacje Vladasa Dřèmy z Wilna.
Andrzej Ryszkiewicz