Marchocki Paweł z Marchocic h. Ostoja (1564–1631), starosta czchowski, poseł sejmowy. Pochodził z szeroko rozgałęzionej rodziny średnioszlacheckiej. Był synem Jana, dziedzica Januszowic i Woli Januszowskiej w pow. wiślickim oraz Paśmiechów w pow. proszowskim, i Anny z Pleszowic Fredrówny, bratem Mikołaja Ścibora (zob.). Ojciec M-ego był kalwinem, on sam przeszedł na katolicyzm. Urząd starosty czchowskiego otrzymał, jak się wydaje, w latach dziewięćdziesiątych XVI w. Należał do uczestników rokoszu sandomierskiego. Dn 15 VI 1606 wnosił do akt grodzkich lubelskich uchwały podjęte przez szlachtę zgromadzoną na zjeździe w Lublinie. M. był popularnym praktykiem sejmikowym i sejmowym o wyraźnym profilu zainteresowań skupiających się wokół spraw podatkowych i monetarnych. Przekazy źródłowe poświadczają jego uczestnictwo w 20 sejmikach ziemi krakowskiej, na których zajmował się stroną organizacyjną działalności sejmiku, jak np. redagowaniem laudów, ich oblatowaniem oraz sprawami podatkowymi tak od strony prawnej – pośrednicząc między sejmikiem a królem (1618) i sejmem – jak i sprawą poboru podatków. Jako poborca z ramienia sejmiku proszowskiego działał w r. 1626 w pow. krakowskim i ksiąskim, w r. 1627 w pow. krakowskim i proszowskim, a w r. 1628 w pow. krakowskim, czchowskim i bieckim.
Według tekstu nagrobkowego M. był 26 razy posłem na sejm. Inne źródła poświadczają jego udział na sejmach, z ramienia sejmiku proszowskiego, dla lat: 1619, 1624, 1625, 1626, 1627, 1628, 1629, 1630, 1631. Tak jak na sejmikach, działalność M-ego na forum sejmowym dotyczyła głównie spraw ekonomicznych. W r. 1627 był on jednym z głównych rzeczników zamknięcia wszystkich mennic i portów Rzeczypospolitej. Piętnował negatywną postawę Litwinów jako, jego zdaniem, niezgodną z żywotnymi interesami państwa. Równocześnie jednak sam groził otwarcie zerwaniem sejmu przez posłów krakowskich w przypadku dalszego oporu Wielkiego Księstwa Litewskiego wobec powyższych postulatów. W r. 1628 działał aktywnie w komisji sejmowej zwołanej do Torunia z zadaniem uregulowania zapłaty zaległego żołdu dla wojsk w Prusach i Inflantach. W r. 1629 uczestniczył w komisji lwowskiej wyznaczonej dla spraw granicznych między Małopolską a Węgrami, a w r. 1631 miał uczestniczyć w komisji bydgoskiej powołanej do spraw związanych z urządzeniem mennicy i pieniądza w Polsce. Choć znacznie rzadziej, zabierał M. głos na sejmach i w innych sprawach. Np. w r. 1627 żądał, w imieniu całego woj. krakowskiego, anulowania dekretów trybunalskich skierowanych przeciwko dysydentom (m. in. S. Bolestraszyckiemu). Równocześnie domagał się reformy systemu sądzenia tego rodzaju spraw przez Trybunał Kor., wskazując na wzory litewskie, gdzie deputaci duchowni mają jedynie 1/3 głosów. Przy tej okazji głosił pochwałę tolerancji religijnej, twierdząc nawet m. in., że w w czasach, gdy w senacie i izbie poselskiej było więcej innowierców niż katolików, szczęśliwiej rządzono Rzecząpospolitą niż obecnie.
Z ramienia sejmu M. mianowany był w l. 1624–9 pięciokrotnie poborcą generalnym woj. krakowskiego. Fakty te zbiegły się z okresem pełnienia przez powinowatego M-ego Hermolausa Ligęzy funkcji podskarbiego w. kor. Zatrudnienia M-ego wokół poboru podatków przynosiły mu z jednej strony popularność, a z drugiej kłopoty finansowe. Zaległości skarbu państwa wobec M-ego wynosiły 10 000 zł założone przez niego za opieszałych podatników, m. in. za miasto Kraków. Sumę tę zwrócono rodzinie M-ego na interwencję sejmiku w postaci dworku położonego pod Wawelem, który Marchoccy mieli odtąd prawo zamieszkiwać przez określony okres czasu. Majątek M-ego stanowiła wieś Januszowice pod Szydłowcem w pow. wiślickim, którą następnie sprzedał, oraz prawdopodobnie wieś Drohecz w pow. pilzeńskim. Jako starosta czchowski M. użytkował wsie królewskie: Stróże, Strowską Wolę, Borową oraz Dzierzeniny. Procesy z gdańszczaninem Bartelem Szulcem, jak i z krakowskimi rzemieślnikami, toczone przez M-ego w sądach sejmowych, świadczą o jego żywej działalności gospodarczej. M. zmarł po krótkiej chorobie w Krakowie 26 XI 1631 w trakcie pełnienia obowiązków poselskich. Pochowany został w kościele Św. Marcina u Bernardynów na Stradomiu, gdzie wystawiono mu tablicę nagrobną o panegirycznej treści (nie zachowana). Żoną jego była Elżbieta z Modrzejewskich h. Ostoja. Miał dzieci: Elżbietę (zm. 1692), klaryskę w Starym Sączu, znaną pod imieniem Matki Anny Kunegundy, Annę Marię, karmelitankę, w zakonie Teresę od Jezusa (zob.), oraz syna Mikołaja, w r. 1627 studenta Uniw. Krak.
Liber chamorum, nr 1959, 2440, 350, 1691; Czarniecki K. Łodzia, Herbarz Polski…, Gniezno 1872–4 II 115; Niesiecki, VI, 343; Paprocki, s. 372; Uruski, X 208; – Akta sejmikowe woj. krak., I–II; Arch. Zamoyskiego, II 414, III 101; Cerchowie M. i S., Pomniki Krakowa, Wyd. F. Kopera, Kr.–W. 1904; Cichocki K., Alloquiorum Osiecensium… libri quinque, Crac. 1615; Listy księcia Jerzego Zbaraskiego…, Wyd. A. Sokołowski, Kr. 1880 s. 145–7, Script. Rer. Pol., V; Prawa, przywileje i statuta m. Krakowa, I 246; Rejestr poborowy woj. krakowskiego z r. 1629, Oprac. W. Domin i in., Wr. 1956 s. 211, 224; Rokosz Zebrzydowskiego…, Wyd. A. Rembowski, W. 1893; Starowolski, Monumenta Sarmatarum, s. 60; Vol. leg., III 577, 614, 641, 657, 670; Wielewicki, Dziennik, II 166; Zbiór pamiętników do dziejów polskich, Wyd. W. S. d. Broel-Plater, W. 1859 IV 130–2; Źródła Dziej., XIV 227, 235; – AGAD: rkp. 288 k. 86; B. Jag.: rkp. 102 s. 930–931, 951, 965, 1056; B. PAN w Kr.: rkp. 2255, t. 5 k. 21–23; WAP w Kr.: Terr. Crac. 84 s. 101, Castr. Crac. 55 s. 908, 1590.
Jerzy Michalewicz