INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Sebastian Sobieski h. Janina      Sebastian Sobieski, frag. portretu olejnego z 1593 roku pędzla Leandro Bassano.

Sebastian Sobieski h. Janina  

 
 
ok. 1552 - 1615 (przed 26 III)
Biogram został opublikowany w latach 1999-2000 w XXXIX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.


 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sobieski Sebastian h. Janina (ok. 1552–1615), chorąży nadworny kor., poseł na sejmy. Był synem Jana (zob.) i Katarzyny z Gdeszyńskich, młodszym bratem woj. lubelskiego Marka (zob.).

S. uczył się, być może, w szkole kalwinów lubelskich w Bychawie (później przeszedł na katolicyzm). Zapewne za wstawiennictwem Jana Zamoyskiego 17 XII 1576 został przyjęty na dwór Stefana Batorego do grupy pacholąt, 1 V 1584 przeniesiono go do grupy jurgieltników (salatariati saeculares), w której był do śmierci króla. Po śmierci Batorego należał do obozu popularystów kanclerza J. Zamoyskiego i zapewne uczestniczył w obronie Krakowa przed arcyks. Maksymilianem (1587) i w bitwie pod Byczyną (1588). Za Zygmunta III był dworzaninem służącym w 6 koni. W r. 1593, «ulegajac woli i rozkazaniu» Zamoyskiego, zgodził się wyjechać w świcie Zygmunta III do Szwecji, skąd dostarczał kanclerzowi informacji. Z wyprawy tej powrócił w sierpniu 1594. Większość czasu nadal spędzał w najbliższym otoczeniu królewskim. W maju 1596 awansował na zwolniony przez brata Marka urząd chorążego nadw., zaś kolejnym wyrazem łaski królewskiej było nadanie mu w grudniu t.r. kamienicy we Lwowie zw. Kieglarówką albo Szembekówką. Od sierpnia do listopada 1598 uczestniczył w trudnej i niebezpiecznej drugiej podróży Zygmunta III do Szwecji. Po powrocie w liście do Zamoyskiego z Gdańska (4 XI) pisał o burzy na morzu, z której ledwo uszedł z życiem.

Najbliższych kilka lat spędził S., jak się zdaje, w dziedzicznych Pilaszkowicach (w r. 1583 przeprowadził dział dóbr pilaszkowickich z bratem Markiem i stryjem Stanisławem), włączając się aktywniej w nurt życia szlachty lubelskiej. Bywał na sejmikach i innych zjazdach szlacheckich. W r. 1600 prowadził jakieś procesy ze star. łukowskim Pawłem Mniszchem o użytkowanie wsi Jagodne i Brody. Na sejmiku lubelskim 30 II 1602 wybrany został na posła na sejm. Nadal też był korespondentem J. Zamoyskiego, przekazując mu najświeższe wieści z Lublina i województwa. W konflikcie kanclerza z królem stał raczej na uboczu, dopiero po śmierci Zamoyskiego jednoznacznie opowiedział się za Zygmuntem III. W czasie rokoszu sandomierskiego pozostał w obozie regalistycznym; w czerwcu 1607 wraz z woj. lubelskim Gabrielem Tęczyńskim był inicjatorem zjazdu w Lublinie nastawionej prokrólewsko szlachty lubelskiej. Podpisał wówczas pełną zapewnień o oddaniu i wierności instrukcję wręczoną posłom wysłanym do króla. Dn. 5 VII t.r. walczył po stronie Zygmunta III w bitwie pod Guzowem. W r. 1609 posłował na sejm z Lubelskiego.

Od sierpnia 1609 S. uczestniczył w wyprawie Zygmunta III pod Smoleńsk i do czerwca 1611 brał udział w obleganiu miasta. We wrześniu 1610 był jednym z parlamentariuszy pertraktujących o poddaniu twierdzy z jej komendantem M. Szeinem. Na sejm zwycz. w r. 1613 posłował S. z Lubelskiego. O jego na nim aktywności niewiele wiadomo, jednak za kulisami z pewnością odgrywał niepoślednią rolę. Dn. 11 IV t.r., już po zakończeniu sejmu, uczestniczył np. w bankiecie wydanym przez kanclerza lit. Lwa Sapiehę, gdzie spotkał się m.in. z posłem cesarskim E. Heideliusem i posłami elektora brandenburskiego. Od tych ostatnich otrzymał «w upominku» 150 dukatów za pomoc w załatwianiu na sejmie sprawy pruskiej. Na drugi sejm t. r. obrano go posłem na sejmiku wiszeńskim.

Służba dworska przyniosła S-emu korzyści majątkowe. W czerwcu 1594 został w Sztokholmie obdarowany przez Zygmunta III wójtostwem w Szczercu na Rusi, w maju 1598 dostał dodatkowo pobliskie wsie Ostrów Siemianowska i Krosno, w grudniu t.r. nadał mu król star. rosickie w Inflantach, a w r. 1599 wydzieloną ze star. łukowskiego tenutę Wiśniów. W grudniu 1605 dostał S. w dożywocie wieś Żurowice na Podlasiu. Udział w wojnie o Smoleńsk przyniósł mu star. bolesławskie (w woj. sieradzkim). Zmarł w r. 1615 przed 26 III. Być może, został pochowany w kościele Bernardynów w Tykocinie, gdzie umieszczono poświęcone mu i jego żonie epitafium (nie istnieje).

Z małżeństwa (zawartego przed 15 V 1598) z Anną z Więcborka Zebrzydowską (zm. 1640), córką Mikołaja, miał S. synów: Tomasza i Stefana oraz córkę Zofię Konstancję. W chwili śmierci ojca dzieci były jeszcze małoletnie, skoro w marcu 1616 sejmik proszowski prosił króla, by «względem zasług nieboszczyka […] miłościwe na nich baczenie mieć raczył». Zofia Konstancja wyszła potem za star. mirachowskiego Zygmunta Ferdynanda Szczepańskiego, Tomasz gospodarował na Rusi, miał też część w królewskiej wsi Domanicze w Lubelskiem (1626), Stefan (zm. 1660 we Lwowie), był jezuitą.

 

Dworzaczek; Kossakowski, Monografie, III; Niesiecki; Żychliński, XXVIII; Urzędnicy, X; – Byliński J., Dwa sejmy z roku 1613, Wr. 1984; Chłapowski K., Elita senatorsko-dygnitarska Korony za czasów Zygmunta III i Władysława IV, W. 1996; tenże, Realizacja egzekucji dóbr 1563–1665, W. 1984; Klasztory bernardyńskie w Polsce, Pod red. H. E. Wyczawskiego, Kalwaria Zebrzydowska 1985; Prochaska A., Wyprawa na Smoleńsk, „Kwart. Lit.” R. 2: 1911 s. 72; Podhorodecki L., Sobiescy h. Janina, W. 1981 s. 13; – Akta grodz. i ziem., X, XX; Akta sejmikowe woj. krak., I; Rejestr poborowy województwa lubelskiego z r. 1626, Wyd. J. Kolasa, K. Szuster, Wr. 1957; Źródła Dziej., IX A (Księgi podskarbińskie), s. 201; – AGAD: Arch. Zamoyskich, rkp. 245 s. 4 (autograf), 695 s. 30–32, Metryka Kor., t. 142 k. 79–80, 218–219, t. 143 k. 231 v.–232v., t. 150 k. 178, t. 153 k. 243v.; AP w Kr.: Castr. Crac. Rel. 32 s. 1737 i n.; AP w L.: Księgi grodzkie lubelskie, Rel., manifestacje, oblaty t. 32 k. 645, t. 33 k. 403v., t. 35 k. 8, Księgi ziemskie lubelskie, Zapisy t. 45 k. 443v.–444; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 8323 k. 71v., 91, 101v., 129v.; B. Raczyńskich: rkp. 51 k. 30; – Informacje Krzysztofa Chłapowskiego z W. na podstawie AGAD: ASK dz. I Rach. Król., nr 253 k. 106v., 128v., 279 k. 6v., 288 k. 162v., 334 k. 23.

Henryk Gmiterek

 

 
 

Powiązane artykuły

 

Druga połowa XVI wieku

Druga połowa XVI wieku, a przede wszystkim interesujący nas okres panowania ostatniego Jagiellona – Zygmunta Augusta – to okres dominacji wojsk zaciężnych, co przekładało się na konieczność......
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.