INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Stanisław Rzewuski h. Krzywda      Stanisław Rzewuski, frag. obrazu olejnego sprzed 1831 r.

Stanisław Rzewuski h. Krzywda  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1992-1993 w XXXIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Rzewuski Stanisław (1806–1831), badacz literatury, historyk filozofii, oficer powstania 1830 r. Był synem Wacława Seweryna (zob.) i Rozalii z Lubomirskich (zob.), starszym bratem Leonsa (Leona) (zob.). Ur. 24 VI w Wiedniu. Odebrał staranne i wszechstronne wykształcenie domowe.
W l. 1822–4 R. wraz z bratem Leonem przebywał w Paryżu, gdzie studiował literaturę i filozofię na Sorbonie, uzyskując w r. 1824 stopień doktora filozofii. Owocem studiów były dwie rozprawy: De la poésie lyrique et en particulier de Jean Kochanowski… (Paris 1824, w języku polskim: Rys rozprawy […] o poezji lirycznej z uwagami Tytusa Potockiego, „Dzien. Warsz.” 1826 t. 3) oraz De Ionica philosophia commentatio (Paris 1824). W Rozprawie o poezji lirycznej R. poddawał poezję radykalnemu podziałowi na dawną (klasyczną) – «epiczną» i nową (romantyczną) – «liryczną». W tej ostatniej dostrzegał «poezję czującą i żyjącą», kontemplacyjną, zbudowaną na wewnętrznym konflikcie «głębokości myślenia i namiętności serca».
W Paryżu R. wszedł w środowisko chrześcijańskich tradycjonalistów (L. de Bonald, J. de Maistre, F. de Lamennais), stał się zwolennikiem ultramontanizmu i rzecznikiem doskonalenia moralnego w oparciu o katolicyzm. Przyczynę niewoli narodowej odnajdywał w społeczeństwie: «gdyby zaród tej śmierci nie był nurtowanym wewnątrz kraju, nigdy by nie został podbitym» (fragment Dziennika R-ego z r. 1824).
Po powrocie do kraju, we wrześniu 1824, R. wraz z bratem Leonem przyjęty został do Wojskowej Szkoły Aplikacyjnej. Po jej ukończeniu i złożonym 12 X 1826 egzaminie otrzymał nominację na stopień podporucznika do I kompanii lekkiej artylerii pieszej, stacjonującej w Grójcu. Ze względu na pierwsze poważne symptomy choroby płuc, R. złożył prośbę o dymisję, która została jednak odrzucona przez w. ks. Konstantego. W zamian otrzymał urlop w celu leczenia zdrowia u wód. Już w lecie 1827 przebywał na 2,5-miesięcznym urlopie w uzdrowiskach: Salzbrunn (Szczawno Zdrój) i Reinerz (Duszniki Zdrój). Od marca 1828 z kolei 15-miesięczny urlop spędzał na Śląsku. Możliwe, że w r. 1829, w trakcie kolejnego urlopu wyjeżdżał do Drezna, gdzie m. in., wraz z Antonim E. Odyńcem, odwiedził L. Tiecka.
Po powrocie z urlopu – 11 XII 1829 – R. otrzymał przeniesienie do Dyrekcji Materiałów Artylerii w Warszawie. W tym też czasie wraz z Tytusem Działyńskim i Władysławem Zamoyskim redagował dla prasy paryskiej wiadomości o bezprawiu panującym w Król. Pol. w związku z procesem członków Tow. Patriotycznego. Ogłosił rozprawy: Wiadomość o fabryce prochu w Nissie (W. 1828) oraz Myśli o zastosowaniu fizjologii do historii, mianowicie polskiej („Pam. Fiz., Mat. i Statystycznych Umiejętności” 1830).
R. obracał się w zróżnicowanych politycznie środowiskach (od liberalnego „Kuriera Polskiego” po salon literacki Kajetana Koźmiana). Na – przedwczesny jego zdaniem – wybuch powstania zapatrywał się krytycznie, usiłował skupić wpływowych polityków wokół ks. Adama Czartoryskiego, widząc w nim największy autorytet polityczny kraju. Frakcja, przez przeciwników zwana «hrabiowską» (bracia Rzewuscy, Tytus Działyński, Władysław Zamoyski, Bernard Potocki), miała stanowić przeciwwagę dla radykalnych poczynań «klubu patriotycznego». I tak, w styczniu 1831, R. brał udział w intrydze, która miała na celu «ostrzeżenie» gen. Józefa Chłopickiego przed rzekomymi knowaniami klubistów, czego rezultatem było krótkotrwałe aresztowanie Joachima Lelewela.
W lutym 1831, po złożeniu naczelnego dowództwa przez Michała Radziwiłła, R. układał projekt zarządu m. Warszawy przez gubernatora wojennego. Dn. 29 III 1831 awansował na stopień porucznika, a w kwietniu t. r., ze względu na gwałtownie pogarszający się stan zdrowia, opuścił Warszawę i zamieszkał w Grójcu. Dn. 3 V 1831 został członkiem przybranym Tow. Przyjaciół Nauk. Cieszył się szacunkiem różnych środowisk politycznych z racji swej intelektualnej dojrzałości i «właściwej miary» (W. Zamoyski).
Paryski „L’Avenir” zamieścił w tym czasie plotkę o rzekomym kandydowaniu R-ego na tron belgijski. Informacja ta, szeroko powtarzana w Warszawie, wywołała oburzenie jego matki, która uznała ją za niestosowną fantazję. R. zmarł w Krakowie 2 VII 1831, pochowany został na cmentarzu przy kościele św. Bronisławy (wedle życzenia – «w pobliżu mogiły Kościuszki»), w r. 1853, na życzenie brata Leona, zwłoki przeniesiono do kościoła Kapucynów.
R. był żonaty od maja 1831 (ślub w Małej Wsi, pow. czerski, paraf. Belsk) z Józefą z Walickich (1808–1880), córką Józefa, star. mszczonowskiego, i Klementyny Kozietulskiej, siostry płk. Jana Kozietulskiego, 2. v. Zdzisławową Zamoyską (od r. 1834). Małżeństwo było bezdzietne.

Portret – litografia współcz., nieznanego malarza, reprod. w: Skowronek J., Tessaro-Kosimowa J., Warszawa w powstaniu listopadowym, W. 1980 s. 121; – Nowy Korbut, VI (mylnie przypisany R-emu pseud. Rzewuskiego Stanisława <1864–1913>, dramaturga); Bibliogr. filozofii pol., I; Kossakowski, Monografie, II; Pułaski, Kronika; Żychliński, IX 163 (dotyczy żony R-ego), XI; – Kraushar A., Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk, Kr. 1906 VIII 29; Łojek J., Opinia publiczna a geneza powstania listopadowego, W. 1982; Łoś R., Artyleria Królestwa Polskiego, 1815–1831, W. 1969; Meloch M., Warszawa w pierwszych dniach powstania listopadowego, w: Studia z dziejów Warszawy 1830–1831, W. 1937; Michalski J., Z dziejów Towarzystwa Przyjaciół Nauk, W. 1953 s. 304; Oppman E., Warszawskie „Towarzystwo Patriotyczne” 1830–1831, W. 1937; Rostocki W., Władza wodzów naczelnych w powstaniu listopadowym, Wr. 1955 s. 53; Smoleński W., Szkoły historyczne w Polsce, Wr. 1952; Starnawski J., O Janie Kochanowskim na ziemi i w mowie Ronsarda, w: Jan Kochanowski. Twórczość i recepcja, Pod. red. Z. J. Nowaka, Kat. 1985 I; Śliwiński A., Joachim Lelewel, W. 1918; – Barzykowski, Hist. powstania, II; Dembowski L., Moje wspomnienia, Pet. 1898 II 125; Dębicki L., Portrety i sylwetki z XIX stulecia, S. I, Kr. 1905; Gawroński F. S., Pamiętnik r. 1830/31, Kr. 1916; Kicka N., Pamiętniki, W. 1972; [Kołaczkowski K.], Wspomnienia jen. K. Kołaczkowskiego, Kr. 1897 II 97; Koźmian A. E., Wspomnienia, P. 1867 I 327, II 106–7, 132, 324, 328, 331, 451–2; Koźmian K., Pamiętniki, Wr. 1972; Lelewel J., Listy emigracyjne, Kr. 1949 II; tenże, Pamiętnik z roku 1830–31, W. 1924; Mochnacki M., Powstanie narodu polskiego, W. 1984 II; Odyniec A. E., Listy z podróży, W. 1961 I 85–7; Popiel P., Pamiętniki, Kr. 1927; tenże, Pisma, Kr. 1893 II; Prek F. K., Czasy i ludzie, Wr. 1959, Roczniki Wojskowe Król. Pol. za l. 1827–1830 (W.); [Rolle J. A.] Dr Antoni J., Wybór pism, Kr. 1966 III; Rzewuska R., Mémoires, Roma 1939 II 191–5; Rzewuska z Jaczewskich J., Wielka rodzina w wielkim narodzie, Kr. 1879; [Zamoyski W.], Jenerał Zamoyski 1803–1868, P. 1913–18 I–II; – „Kur. Pol.” 1831 nr 560, 562 (nekrologi); – B. Kórn.: rkp. 7349 k. 358–374 (listy R-ego do T. Działyńskiego); B. Ossol.: rkp. 5738/I (listy R-ego do J. Buczyńskiego z l. 1826–8); – Kartoteka oficerów WP 1815–1830 r. Zbigniewa Zacharewicza z Kr.
Małgorzata Kamela

 

 
 

Powiązane artykuły

 

Obrona Warszawy w 1831 r.

Powstańcy i cywile opanowali miasto już 30 listopada 1830 r. Namiestnik carski i garnizon rosyjski ewakuował się. Warszawa stała się centrum polityczno-administracyjnym i wojskowym powstania listopadowego,......
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 
 
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Fryderyk Franciszek Chopin

1810-02-22 - 1849-10-17
pianista
 

Józef Ignacy Kraszewski

1812-07-28 - 1887-03-19
pisarz
 

Jerzy Bułharyn

1798-04-23 - 1885-10-29
generał węgierski
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Franciszek Ksawery Prek

1801-08-29 - 1863-09-12
malarz
 

Anna Bacciarelli

ok. 1770 - 1818
malarka
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.