Praniewicz Tomasz (1793–1869), ksiądz, wierszopis. Ur. 11 XII we wsi Sutkuny (pow. szawelski), był synem Jozafata i Judyty z Kropiów.
Święcenia kapłańskie otrzymał P. w Wilnie w r. 1815. Do r. 1822 był administratorem probostwa w Schonbergu (między Birżami a Rygą). Ponieważ znał języki, kapituła wileńska wysłała go jako misjonarza do Ameryki. Prawdopodobnie dojechał tylko do Francji i od r. 1822 mieszkał w Paryżu. Do r. 1828 pracował w parafii St. Valéry, gdzie prowadził katechizację dzieci. Potem związany był z kościołem Św. Pawła na wyspie St. Louis. Od r. 1832 działał wśród emigracji polskiej przybyłej do Paryża po powstaniu listopadowym. Był «nadwornym kapelanem Czartoryskich». Należał do współorganizatorów utworzonego w r. 1834 Tow. Dobroczynności Dam Polskich (wg J. Bałaszewicza był dozorcą magazynu tego Towarzystwa). W l. 1842–58 był dziekanem w paryskim klasztorze Abbaye aux Bois. W r. 1858 (13 I) przyznano mu tylko prawo stałego zamieszkania we Francji. Prośbę swą o otrzymanie naturalizacji motywował staraniem się o pracę przy kościele Św. Klotyldy, co miało polepszyć jego warunki materialne. Po krótkim okresie pracy w katedrze Notre Dame przydzielono go do kościoła Św. Klotyldy.
P. znany był wśród emigrantów polskich z licznych panegiryków pisanych na cześć różnych osobistości polskich oraz z okazji odbywających się zebrań. M. in. napisał: Uwagi nad polską mową potoczną i wierszem, muzyka do fortepianu (Paryż 1833 I–III, tekst polski i francuski, następne wyd. w l. 1835, 1839, 1840, 1848), Obchód miesiąca Marii lub miesiąca maja poświęcony na chwałę Matki Bożej. Wierszem z rycinami i muzyką na fortepian (Paryż 1838), Posiedzenie nadzwyczajne Towarzystwa Polsko-Literackiego w przytomności Lorda Dudley Stuart. Wierszem, z rycinami i muzyką … (Paryż 1838 – toż w języku francuskim), Towarzystwo Dobroczynności Dam Polskich. Z mową potoczną i wierszem, z rycinami i muzyką do fortepianu (Paryż 1839 – toż po francusku), Przyjęcie jaśnie wielebnego księdza Affre na arcybiskupa paryskiego. Wierszem, z rycinami i muzyką … (Paryż 1840), Conférence ou traité de la confirmation, tenue en présence du clergé réuni dans la paroisse de St. Thomas d’Aquin. En prose et en vers avec vignettes, musique et accompagnement de piano … (Paris 1843). Utwory te wydawał własnym nakładem w ozdobnej formie. Na imieninach Adama Czartoryskiego widywano go w paradnym ubiorze wchodzącego do salonu Hotelu Lambert, gdzie nowo napisane wiersze oddawał księciu. «Uprawiał działalność wierszopisarską na pograniczu grafomanii» (Paweł Hertz). Był przedmiotem żartobliwych uwag m. in. Juliusza Słowackiego w jego listach do matki. Ponadto skomponował Catéchisme polémique (Paris 1837) na trzy głosy, Dialoque sur la tombe du prince Joseph Poniatowski (Paris 1837) na dwa głosy oraz Elegię na dwa głosy i in.
We wspomnieniu o P-u tak pisał L. Rettel «Sypał on bowiem ludziom kadzidła z artyzmu samego, bez śladu nawet interesowności najmniejszej, nie znał i nie pragnął znać nawet tych, których bohaterskie czyny skomponowanym przez siebie nie tylko wierszem ale i muzyką opiewał …». P. zmarł 15 IX 1869 w Paryżu.
Estreicher w. XIX, i dopełnienia; Bibliogr. historii Pol. XIX w., I, II cz. 1, 3 vol. 1, 4; Słown. Muzyków Pol., II; Sowiński, Słown. muzyków, s. 314; Ciepłowski S., Katalog zbiorów Ludwika Gocla, Powstanie Listopadowe i Wielka Emigracja, W. 1975; – Gadon, Emigracja pol., II; Straszewska M., Życie literackie Wielkiej Emigracji we Francji 1831–1840, W. 1970; Szostakowski S., Z kart Wielkiej Emigracji, Olsztyn 1974; – [Bałaszewicz J. A.], Raporty szpiega. T. 1: [1861–1863], T. 2: [1865–1876], Oprac. R. Gerber, W. 1973; Budzyński M., Wspomnienia z mojego życia, P. 1880 I 341–3; Hertz P., Zbiór poetów polskich, W. 1975 ks. 6; Kraszewski J. I., Z roku 1869. Rachunki, P. 1870 s. 645; Rettel L., Praniewicz ksiądz Tomasz, „Roczn. Tow. Hist.-Liter. w Paryżu” 1869 s. 289–90; – Archives Nationales w Paryżu: sygn. BB11 670.
Barbara Konarska