Pieńkowski Wincenty (1786–1863), biskup lubelski. Ur. 19 VII w Woli Modliborskiej (?) w woj. lubelskim, był synem Jana, właściciela majątku Woronne, i jego żony z domu Bystrzyckiej. Uczęszczał do szkół w Zamościu, a następnie do liceum we Lwowie, które ukończył w r. 1804. W r.n. wstąpił do Seminarium Duchownego w Lublinie, gdzie 30 VII 1809 uzyskał święcenia kapłańskie. W t.r. był krótko wikariuszem u swego wuja Jowina Fryderyka Bystrzyckiego (zob.) w Stężycy, jego też poparciu zawdzięczał dalszą swą karierę. Jeszcze w r. 1809 został w Lublinie wikariuszem w kolegiacie, promotorem Bractwa Trójcy Św. przy kaplicy na Zamku oraz nauczycielem religii i języka niemieckiego w szkole wojewódzkiej. W r. 1815 objął probostwo w Kurowie w pow. puławskim. W l. 1821 i 1826 brał udział w organizowaniu szkół w województwie lubelskim; w r. 1825 był sędzią pokoju powiatu kazimierskiego; przewodniczył jako marszałek na zgromadzeniu gminnym obwodu lubelskiego. W r. 1829 został kanonikiem honorowym katedry lubelskiej, w r. 1837 gremialnym, następnie prałatem dziekanem kapituły. Funkcję w konsystorzu lubelskim pełnił od r. 1830 najpierw jako surogat, następnie oficjał generalny.

Po śmierci w r. 1845 administratora diecezji bpa sufragana Mateusza Wojakowskiego P. został wikariuszem kapitulnym, a w r. 1846 administratorem diecezji. Na konsystorzu 27 IX 1852, mianowany przez Piusa IX biskupem lubelskim, otrzymał sakrę w Petersburgu i 8 X 1853 odbył ingres do katedry lubelskiej. W r. 1862 został delegatem apostolskim w drugiej instancji. Kierował diecezją w trudnych warunkach okresu międzypowstaniowego. Dokonał remontu katedry lubelskiej, urządził też rezydencję biskupią i pomieszczenia dla konsystorza. Jako biskup unikał działalności politycznej; do r. 1830 podtrzymywał przyjaźń z rodziną Czartoryskich, był częstym gościem w Puławach i długoletnim spowiednikiem. Wiele uwagi poświęcał pracy duszpasterskiej. Wobec manifestacji religijno-patriotycznych 1861 r. zachował pewien dystans, choć akcentował swą solidarność ze sprawą narodową i celebrował 6 III 1861, w katedrze lubelskiej, nabożeństwo żałobne za poległych w Warszawie. Wraz z bpem sandomierskim Józefem Juszyńskim wręczył 25 IX K. Lambertowi, p.o. namiestnika, memoriał biskupów z postulatami w sprawie sytuacji Kościoła w Królestwie. Nie dopuścił do zamknięcia kościołów w Lublinie, mimo że wywierano nań silny nacisk, grożąc w podrzucanych pismach «sądem boskim i ludzkim». Sprzeciwiał się nadużywaniu religii dla celów politycznych, namiestnikowi tłumaczył, iż wrzenie rewolucyjne jest przede wszystkim wynikiem tłumienia przez władze życia kościelnego i podrywania autorytetu kleru. Wybuch powstania uważał, jak wielu ludzi konserwatywnych przekonań, za nieszczęście narodowe.

P. zmarł 22 XI 1863 w Lublinie i pochowany został na tamtejszym cmentarzu parafialnym przy ul. Lipowej.

Portret (olej.) w rezydencji biskupiej w L.; Epitafium marmurowe, ufundowane przez bpa Walentego Baranowskiego w r. 1876, z portretem P-ego, olej, tondo na blasze, malowanym przez Jana Strzałeckiego, w prawej nawie katedry lubelskiej; – Enc. Kośc., XII 349; Podr. Enc. Kośc.; – Bender R., Chrześcijanie w polskich ruchach demokratycznych XIX stulecia, W. 1975; tenże, Ludność miejska Lubelskiego w akcji przedpowstaniowej w latach 1861–1862, L. 1961 s. 14, 48, 61; tenże, Manifestacje religijno-patriotyczne w Lublinie w r. 1861, „Roczniki Human.” T. 7: 1958 z. 2 s. 303–26; Komar J., Warszawskie manifestacje patriotyczne 1860–1861, W. 1970 s. 202; Ramotowska F., Rząd carski wobec manifestacji patriotycznych w Królestwie Polskim w latach 1860–1862, Wr. 1971 s. 205; Stopniak F., Ingres biskupa lubelskiego Wincentego Pieńkowskiego, „Wiad. Diec. Lub.” R. 33: 1959 s. 202–5; Tomczyk J., Lublin w okresie powstania styczniowego, „Roczn. Lub.” T. 4: 1961 (1962) s. 138–9; – Powstanie styczniowe. Materiały i dokumenty. Ruch rewolucyjny 1861 roku w Królestwie Polskim, Wr. 1968; Żmichowska N., Listy, Wr. 1966 II; – „Kur. Warsz.” 1863 nr 272–3; „Przegl. Katol.” 1863 nr 47 s. 747, nr 50; „Tyg. Katol.” 1864 nr 3 s. 31–2; – Informacja Michała Domańskiego z L.

Zygmunt Zieliński