Skrzyński-Kmicic (Kmicic-Skrzyński) Ludwik (1893–1972), generał brygady WP. Ur. 26 VIII w Odessie, w rodzinie ziemiańskiej pochodzącej z Wołynia, był synem Stanisława Modesta Skrzyńskiego i Józefy Elżbiety z Arciszewskich.
Jego rodzice przenieśli się z Polski do Tyflisu na Kaukazie, gdzie S. ukończył 7-klasowe gimnazjum. W Tyflisie wstąpił do rosyjskiej Partii Socjal-Rewolucyjnej. Po dwukrotnej rewizji policyjnej, w listopadzie 1911 wyjechał do Liège. Tu studiował na politechnice na wydz. chemicznym. W r. 1912 nawiązał kontakt z «Filaretami», a następnie wstąpił do Związku Strzeleckiego (ZS), w którym ukończył kurs podoficerski Szkoły Podchorążych. Na przełomie 1913 i 1914 r. przeniósł się na politechnikę w Nancy we Francji, gdzie zaliczył dwa semestry. Jednocześnie zorganizował tu tzw. V pluton kompanii belgijskiej ZS; do wybuchu pierwszej wojny światowej był komendantem i instruktorem plutonu. Latem 1914 S. przyjechał do Krakowa; 29 VII t. r. stawił się w Oleandrach na kurs oficerski ZS. W nocy z 2 na 3 VIII t. r. wyruszył w składzie pierwszego patrolu konnego Władysława Beliny-Prażmowskiego, tzw. siódemki na zwiad do Król. Pol. W walkach oddziału kawalerii, awansowany z czasem na kaprala, brał udział do maja 1915, kiedy to na własną prośbę został przeniesiony z 1. p. ułanów do 7. kompanii II batalionu 5. pp Legionów. Odbył z nim szlak bojowy aż do Leśniówki włącznie. W bitwie pod Ujazdowem został kontuzjowany w głowę i częściowo stracił wzrok. Po rekonwalescencji, w lutym 1916, już jako sierżant, wrócił do 1. p. ułanów Legionów. Dn. 1 XI 1916 awansował na chorążego, a 1 IV 1917 na podporucznika. W Legionach przybrał pseud. Kmicic i następnie używał go jako drugi człon nazwiska (oficjalne zezwolenie woj. poleskiego uzyskał w listopadzie 1928 na zmianę rodowego nazwiska Skrzyński na Skrzyński-Kmicic, ale już w lutym 1929 za zgodą woj. poleskiego zmienił brzmienie nazwiska na Kmicic-Skrzyński).
W związku z kryzysem przysięgowym w Legionach Polskich, S.-K. był od 26 VII 1917 internowany w obozie w Beniaminowie; stąd, jako jeden z ostatnich, został zwolniony 5 IX 1918. Nawiązał wówczas kontakt z Polską Organizacją Wojskową. Od 1 XI t. r. jako adiutant rtm. Gustawa Orlicz-Dreszera brał udział w rozbrajaniu załogi austriackiej w Chełmie. Dn. 15 XI awansował na porucznika. Wysłany do Włodawy, objął tam funkcję komendanta powiatowego, przeprowadził wybory do rady miejskiej i powołał burmistrza miasta (przez pewien czas sam sprawował ten urząd). Jednocześnie organizował 1. szwadron 1. p. ułanów (późniejszy 1 p. szwoleżerów). Zimą 1918/19 brał udział w walkach z Ukraińcami na Wołyniu. Od kwietnia 1919 jako II zastępca dowódcy 1. p. szwoleżerów uczestniczył w wyprawie wileńskiej. W nocy z 6 na 7 VII t. r. został ciężko ranny w pierś pod wsią Worobje, niedaleko Wilejki. Przeszedł długą rekonwalescencję. W grudniu 1919 został mianowany rotmistrzem, a w kwietniu 1920 majorem, i powrócił na front.
Podczas wyprawy kijowskiej dowodzony przez S-ego-K-a szwadron zdobył miejscowość i stację kolejową Teterew (26 IV 1920). Po śmierci rtm. Stanisława Radziwiłła (28 IV) przez miesiąc był szefem sztabu 7. brygady kawalerii, której podlegał 1. p. szwoleżerów. Z tego stanowiska odszedł na własną prośbę ponownie na stanowisko zastępcy dowódcy 1. p. szwoleżerów. Dn. 16 VII 1920 S.-K., po przebiciu się z Równego do Łucka 1. p. szwoleżerów, którym w zastępstwie dowodził, otrzymał nominację na stanowisko dowódcy 16. P. Ułanów Wielkopolskich. Po przeprowadzeniu reorganizacji i uzupełnieniu pułku pod Zamościem S.-K. został skierowany na front w składzie 4. brygady jazdy płk. Orlicz-Dreszera. Już w dn. 25–28 VII t.r. pułk toczył ciężkie boje najpierw pod Smarzewem i Szczurowicami, a następnie na linii Cyców-Białystok w ramach Grupy Operacyjnej Jazdy płk. Adama Nieniewskiego i Brygady «4–B» mjr. Zygmunta Piaseckiego. W sierpniu t. r., S. dowodził pułkiem w czasie operacji zajęcia Suwalszczyzny oraz w walkach pościgowych od Niemna po Głębokie.
Po zakończeniu działań wojennych S.-K. wraz z pułkiem stacjonował w Bydgoszczy. W marcu 1921, na własną prośbę, odszedł na sześciomiesięczny kurs wyszkolenia w Obozie Szkolnym Jazdy (późniejsze Centrum Wyszkolenia Kawalerii) w Grudziądzu. Od 22 X 1921 do 24 X 1924 był dowódcą 11. p. ułanów w Ciechanowie. W kwietniu 1924 awansował na podpułkownika ze starszeństwem z dn. 1 VII 1923. Przez rok (1924–5) był słuchaczem IV kursu doszkolenia w Wyższej Szkole Wojennej. Od 16 X 1925 do 16 IX 1926 był szefem sztabu 2. Dyw. Kawalerii, dowodzonej przez gen. Orlicz-Dreszera. W czasie przewrotu majowego 1926 r. S.-K. brał udział w walkach po stronie Józefa Piłsudskiego. M. in. dowodził na polecenie gen. Orlicz-Dreszera 1. p. strzelców konnych (w zastępstwie niedysponowanego dowódcy pułku). Z kolei S.-K. był szefem Wydz. Ogólnego Dep. Kawalerii Min. Spraw Wojskowych (do 27 VI 1927), a następnie do 1 III 1929 tzw. oficerem instrukcyjnym w Korpusie Ochrony Pogranicza. Z dn. 1 I 1928 S.-K. awansował na pułkownika Sztabu Generalnego (dyplomowego). Dn. 1 III 1929 został dowódcą XVIII Brygady Kawalerii (BK) «Białystok», przemianowanej w r. 1937 na Podlaską BK. Na przełomie l. 1931 i 1932 odbył kurs w Centrum Wyższych Studiów Wojskowych z zachowaniem stanowiska dowódcy brygady. Dn. 1 III 1938 awansował na stopień generała brygady. W okresie dwudziestolecia niepodległości S.-K. uzyskiwał w czasie służby rozbieżne oceny: w r. 1924 gen. Tadeusz Rozwadowski napisał: «Bardzo inteligentny i czynny oficer jazdy z dużą inicjatywą i talentem taktycznym. Choć jeszcze mało doświadczony». Natomiast płk Stefan Rowecki w r. 1939, sporządzając oceny generałów na użytek prywatny («pro memoria»), zaliczył go do grupy trzech generałów, o której napisał: «To dowódca brygady kawalerii, bez ducha i temperamentu kawaleryjskiego, to rzemieślnik, detalista kawaleryjski…».
Wybuch wojny polsko-niemieckiej we wrześniu 1939 zastał Podlaską BK zmobilizowaną (24 VIII t. r.) w rejonie Stawiski–Korzeniste na północ od Łomży. W nocy z 3 na 4 IX oddziały brygady wdarły się na teren Prus Wschodnich, w rejon Belcząc pod Białą. Wskutek silnego ognia artylerii niemieckiej i poniesionych strat (kilkudziesięciu zabitych i rannych żołnierzy) S.-K. zarządził przerwanie akcji; 5 IX brygada została wycofana do odwodu Samodzielnej Grupy Operacyjnej (SGO) «Narew» i skoncentrowana na wschód od Ostrowi Mazowieckiej. Dn. 10 IX część BK dowodzonej przez S-ego-K-a wykonała wypad na Brok w celu opanowania mostu na Bugu, ale gdy okazało się, że most jest zniszczony, S.-K. wycofał swe oddziały do Złotorii. W czasie bitwy pod Domanowem koło Briańska, Podlaska BK podzieliła się na dwie części; pozostałe pod komendą S-ego-K-a szwadrony (ok. 5–6) podjęły samotny marsz w kierunku Kanału Królewskiego (15–16 IX). Po wkroczeniu 17 IX Armii Czerwonej na terytorium Polski S.-K. podporządkował się gen. Franciszkowi Kleebergowi. Dn. 22 IX stanął na czele delegacji do przeprowadzenia rozmów z delegacją radziecką w Dorotyszczach; do rozmów tych jednak nie doszło. Dowodząc ok. dziesięcioma szwadronami, S.-K. staczał utarczki z oddziałami Armii Czerwonej oraz z Ukraińcami. Dn. 27 IX w rejonie Włodawy przekroczył Bug. Dn. 5 X zabezpieczał północne skrzydło SGO «Polesie» w walkach z Niemcami pod Kockiem. Po wyczerpaniu amunicji skapitulował wraz z siłami SGO «Polesie». Wzięty do niewoli przebywał m. in. w Oflagu II D Grossborn (Borne), IV A Hohenstein, IV B Koenigstein, VIII E Johannisbrunn i VII A Murnau. Jako najstarszy stopniem oficer Oflagu II D zaprotestował we wrześniu 1944 przeciwko aresztowaniu przez Gestapo oficerów z grupy płk. dypl. Witolda Morawskiego współpracujących z organizacją konspiracyjną «Odra». Udzielał się też społecznie, m. in. poparł pomysł zorganizowania olimpiady obozowej.
Po zakończeniu drugiej wojny światowej S.-K. został uwolniony z obozu przez wojska brytyjskie. Udał się do Włoch, gdzie wstąpił do II Korpusu Polskiego. Po ewakuacji w r. 1946 Korpusu do Wielkiej Brytanii znalazł się w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia w Moghull pod Liverpoolem. Po demobilizacji w 1947 r., pracował jako robotnik najpierw w fabryce w Londynie, następnie w Manchesterze. Był członkiem wielu kół pułkowych kawalerii, Instytutu im. Józefa Piłsudskiego w Londynie i Nowym Jorku, założycielem Koła Przyjaciół Instytutu im. Piłsudskiego w Manchesterze, od r. 1964 prezesem Koła Beliniaków. Jednocześnie, głównie na łamach „Przeglądu Kawalerii i Broni Pancernej”, publikował wiele artykułów o tradycji jazdy polskiej oraz wspomnień i relacji z obu wojen światowych. Wspólnie z rtm. rezerwy J. Dudzińskim był autorem opracowania Dzieje wojenne 1 Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego, przechowywanego w aktach Koła Pułkowego tegoż pułku w Londynie. Zmarł 14 II 1972 w Manchesterze, pochowany został na South End Cemetery. Odznaczony był m. in.: Orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości, Orderem Polonia Restituta 4 kl., Krzyżem Walecznych 11-krotnie, Medalem X- i XX-lecia Odzyskania Niepodległości, Krzyżem Oficerskim Gwiazdy Rumuńskiej oraz łotewskim medalem za wojnę 1919–1920.
S.-K. był dwukrotnie żonaty: po raz pierwszy (22 VIII 1919) ze Stefanią Janiną z Dunin-Wąsowiczów, a po rozwodzie z nią w kwietniu 1926 i zmianie wyznania rzymskokatolickiego na ewangelicko-augsburskie w r. 1927, poślubił Marię Irenę z Dziewanowiczów, 1.v. Czechowiczową. Z pierwszego małżeństwa miał dwu synów: Andrzeja (ur. 1921) i Władysława (ur. 1924); obaj polegli w powstaniu warszawskim 1944 r.
Enc. Wojsk., VII; Kryska-Karski–Żurakowski, Generałowie, [Wyd. 2], W. 1991 (fot.); Mierzwiński Z., Generałowie II Rzeczypospolitej, W. 1990 (fot.); Stawecki P., Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, W. 1994; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928, 1932; – Bielski M., Generał Ludwik Kmicic Skrzyński (1893–1972). (Szkic biograficzny), w: Europa Orientalis, Tor. 1996 s. 525–32; Czubiński A., Przewrót majowy 1926 roku, W. 1989; Karcz J., Kryński W., Zarys historii wojennej 1-go Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego, W. 1931 s. 12, 14, 36; Kowalski H., Gen. Ludwik Kmicic-Skrzyński, „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” 1972 nr 9 (fot.); Majchrowski J. M., Przebieg karier życiowych generałów Wojska Polskiego wywodzących się z Pierwszej Kompanii Kadrowej, „Studia Hist.” 1986 z. 3 s. 386–7, 390, 398; Pollack J., Jeńcy polscy w hitlerowskiej niewoli, W. 1986; Stawecki P., Oficerowie dyplomowani Wojska Drugiej Rzeczypospolitej, Wr. 1997; Wojciechowski J. S., 1 szwadron 1 Pułku Ułanów (Szwoleżerów), listopad 1918 r. – luty 1919 r. W 75 rocznicę odzyskania Niepodległości, „Chełmskie Zesz. Hist.” 1993 s. 91–108 (fot.); W 50-lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, Oprac. W. Chocianowicz, Londyn 1969; Wróblewski J., Samodzielna Grupa Operacyjna „Polesie” 1939, W. 1989 (fot.); – Kutrzeba T., Wyprawa kijowska 1920 roku, W. 1937; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, W. 1917; Rowecki S., Wspomnienia i notatki autobiograficzne (1906–1939), W. 1988; Szawłowski R. [„Karol Liszewski”], Wojna polsko-niemiecka 1939, W. 1996 I–II; Wojna obronna Polski 1939. Wybór źródeł, Red. E. J. Kozłowski, W. 1968; Wrzesień 1939 w relacjach i wspomnieniach, Wybór i oprac. M. Cieplewicz, E. Kozłowski, W. 1989; Zrzeszenie Kół Pułkowych Kawalerii. Wystawa – kolekcja Generała Brygady Ludwika Kmicic-Skrzyńskiego z okazji jej przekazania Instytutowi Polskiemu i Muzeum im. Gen. Sikorskiego w dniu Święta Kawalerii 22 X 1972 r., Londyn 22 X – 12 XII 1972 r. (tu życiorys S-ego-K-a i fot.); – CAW: Akta personalne 2035 (m.in. życiorys S-ego-K-a, mszp.); – Arch. Inst. Pol. i Muz. im. Gen. Sikorskiego w Londynie: Fragment listy personalnej 66/2 – kserokopia (stąd informacja o zmianie brzmienia nazwiska S-ego-K-a na Kmicic-Skrzyński) – w posiadaniu Anny Wiekluk z Kr.
Piotr Stawecki