INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Karol Zyndram Maszkowski     

Karol Zyndram Maszkowski  

 
 
1868-05-26 - 1938-03-24
Biogram został opublikowany w 1975 r. w XX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Maszkowski Karol Zyndram (1868–1938), malarz, pedagog. Ur. 26 V we Lwowie (czasem w literaturze błędnie podawane daty ur. M-ego: 1869, 1872, 1875). Był synem Karola (zob.) i Włoszki Maricy Ferro. Po ukończeniu gimnazjum we Lwowie wstąpił do Szkoły Sztuk Pięknych (SSP) w Krakowie, gdzie studiował w l. 1887–92 pod kierunkiem W. Łuszczkiewicza i J. Matejki. Uczestniczył w słynnych wycieczkach poznawczych po kraju, urządzanych przez Łuszczkiewicza. Kolegami jego w SSP byli J. Mehoffer i S. Wyspiański, z tym ostatnim łączyła M-ego bliska przyjaźń (zachowała się liczna korespondencja obu artystów, częściowo drukowana w „Lamusie” 1910). Równocześnie ze studiami malarskimi odbywał M. na UJ studia z zakresu historii sztuki. W r. 1890 spędził kilka miesięcy w Wiedniu zwiedzając tamtejsze muzea. Opuścił SSP w grudniu 1892, następnie wyjechał do Paryża, gdzie pogłębiał studia w pracowni L. Gérome’a i w Akademii Juliana. Po powrocie do kraju (ok. r. 1898) zamieszkał początkowo w Krakowie, a potem przeniósł się na kilkuletni pobyt do wschodniej Galicji (Żabie na Huculszczyźnie 1902–1906/7). Ten okres twórczości zyskał mu miano malarza ludu huculskiego. Tematem obrazów były sceny rodzajowe, typy ludzi, wnętrza cerkwi i pejzaże. Prace te wystawiał w Krakowie w Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych (TPSP) od r. 1897, w Zakopanem w r. 1901 oraz z lwowskim TPSP w Krakowskim Pałacu Sztuki cykl huculski w r. 1905. Od r. 1907 uczestniczył w wystawach Tow. Artystów Polskich «Sztuka» jako jej członek (w r. 1912 wybrano go sekretarzem). Należał do bywalców i uczestników kabaretu «Zielony Balonik», rysunki i obrazy jego zdobiły wnętrze «Jamy» Michalikowej (ok. 1905). Był członkiem Tow. «Polska Sztuka Stosowana» i w r. 1911 wszedł w skład Wydziału i Komisji Rozpoznawczej oraz należał do Stowarzyszenia «Warsztaty Krakowskie».

M. zajmował się jednak głównie polichromią i witrażem. Do znanych prac z tego zakresu należą: witraże kaplicy Czartoryskich na Wawelu (ok. 1901? zachowane), polichromia kościoła w Pilźnie pod Dębicą (ukończona w r. 1909, zachowana; projekty jej wystawiał w r. 1908 na Wystawie «Polskiej Sztuki Stosowanej» w Warszawie). W r. 1910 uczestniczył w konkursie na polichromię katedry Ormiańskiej we Lwowie (zachowana scena Zwiastowania na supraporcie). Projekty te, a także karton witraża do kościoła OO. Cystersów w Mogile pod Krakowem z postacią bł. Iwo Odrowąża i projekty polichromii cerkwi w Tatarowie znalazły się na I. Wystawie Współczesnej Sztuki Kościelnej im. Piotra Skargi w Krakowie w r. 1911. Ok. r. 1912 ozdobił polichromią (fryzy z owoców) willę Leonarda Lepszego w Krakowie (przy ul. Wyspiańskiego). W r. 1914 powstała polichromia kaplicy zamkowej Habsburgów w Konopiszte koło Pragi i polichromia kaplicy zamkowej w Żywcu. W okresie międzywojennym wykonał M. polichromię kaplicy OO. Jezuitów w Chyrowie (ok. 1921–2), witraż w kościele w Pruszkowie z postacią św. Kazimierza (ok. 1926–7, zachowany); 12 kartonów witraży dla kościoła Ewangelickiego w Warszawie z postaciami apostołów (zniszczone w r. 1939), dwa witraże dla Starego Ratusza w Poznaniu (sala Rady Miejskiej) w r. 1932 (zniszczone w r. 1945). M. współpracował blisko z krakowskim «Zakładem Witraży i Mozaik S. G. Żeleński».

Interesował się ponadto meblarstwem. Brał udział w Wystawie Architektury i Wnętrza w Otoczeniu Ogrodowym w Krakowie (Park Jordana) w r. 1912, wystawiając zestaw mebli do Domu Rękodzielnika zaprojektowanego przez A. Szyszko-Bohusza. M. próbował sił w dziedzinie wystawiennictwa (Wystawa Starożytności im. Króla Władysława Jagiełły w Krakowie, 1910) oraz scenografii: projektował kostiumy do baletu „Joseph Castus” Sz. Szymonowicza, wystawionego w teatrze miejskim w Krakowie w r. 1914. Był członkiem Sokoła i zaczął wówczas używać pseud. Zyndram, którym posługiwał się także podczas pierwszej wojny światowej, gdy uczestniczył w l. 1915–8 w walkach II Brygady Legionów Polskich jako kawalerzysta (uzyskał stopień rotmistrza). W latach późniejszych pseudonim ten stał się drugim imieniem M-ego. Z czasów wojny pochodzą liczne rysunki węglem oraz tempery, wśród których dominują portrety żołnierzy i oficerów Legionów, m. in. artystów i pisarzy (np. Wilhelma Wyrwińskiego, Bonawentury Lenarta, Kazimierza Młodzianowskiego i Andrzeja Struga). Prace były eksponowane na wystawach: Dzieła Sztuki Legionowej (Kr. 1916), Legiony w Sztuce (W. 1917), Wystawa Legionów Polskich (Kr. 1924), Historyczna Wystawa Legionów Polskich (Kr. 1934). W r. 1917 jedną pracę zakupiono do rozlosowania w Tow. Zachęty Sztuk Pięknych (TZSP) (Żołnierz I-szy, tempera).

Działalność pedagogiczną rozpoczął M. przed pierwszą wojną światową; wykładał na kursach introligatorstwa w Muzeum Techniczno-Przemysłowym (1910), w Szkole Malarskiej dla Kobiet uczył malarstwa i rysunku (1914), następnie prowadził rysunek wieczorny w Krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (1917/18). W r. 1925 przeniósł się na stałe do Poznania, gdzie został dyrektorem Państw. Szkoły Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego i na tym stanowisku pozostał do śmierci. Szkole poznańskiej nadał charakter uczelni artystycznej, kształcącej młodzież w kierunku podnoszenia ogólnej kultury wnętrza i praktycznego przygotowywania do współpracy z przemysłem w różnych dziedzinach. Sam kierował katedrą architektury wnętrza (szczególnie uwzględniając projektowanie mebli). W ostatnich latach życia M. uprawiał nadal malarstwo sztalugowe, malując głównie martwe natury i pejzaże. Należał do Stowarzyszenia Artystów Poznańskich «Świt». Na 12 wystawie «Świtu» w r. 1926 w poznańskim TPSP znalazła się duża kolekcja prac dekoracyjnych artysty.

M. był typowym przedstawicielem sztuki Młodej Polski, jednym z współtwórców polskiej sztuki dekoracyjnej, artystą wyznającym ideę integracji wszystkich dziedzin plastyki. W malarstwie monumentalnym i witrażu, początkowo typowo secesyjnym w wyrazie i rozwiązaniach formalnych, stosował duże motywy figuralne obok ornamentu roślinnego, silne kontrasty barw ciepłych z zimnymi. Później kompozycje uległy uproszczeniu, a gama barw rozjaśnieniu. W malarstwie sztalugowym M-ego cechował realizm i duża wrażliwość kolorystyczna przy znacznej dekoracyjności. M. publikował własne artykuły, m. in. O restauracji katedry na Wawelu („Przegl. Zakopiański” 1902 nr 13 s. 126–7; nr 14 s. 133–4), U madame Charlotte (o S. Wyspiańskim, „Sztuki Piękne” 1925/6 s. 24–6), Jak uprzemysłowić zdobnictwo (P. 1927), Rola elementu artystycznego w przemyśle („Echo Powszechnej Wystawy Krajowej” 1927 nr 3), Państwowa Szkoła Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Poznaniu („Rzeczy Piękne” 1928 nr 7 s. 63–80), O potrzebie i konieczności istnienia specjalnego wydziału architektury wnętrz w szkołach sztuki stosowanej („Barwa i Rysunek”, P. 1932 nr 2 i „Przegl. Stolarski” 1932 nr 6). Prace artysty znajdują się w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, Muzeum Narodowym w Warszawie, Krakowie, Poznaniu oraz u żony i synów. Zmarł M. 24 III 1938 w Warszawie. Odznaczony był Krzyżem Walecznych w czasie pierwszej wojny światowej i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za działalność na polu szkolnictwa i przemysłu artystycznego (1933). Ożeniony był (od r. 1918) z Izabellą Bronikowską, córką Alojzego i Antoniny z Kucharzewskich (obecnie Lancberg). Maszkowscy mieli dwóch synów: Andrzeja Zyndrama (ur. 1918) i Wojciecha Zyndrama (ur. 1920).

 

Portret M-ego J. Mehoffera (przed r. 1895, rys. węglem, szkic do jednej z postaci obrazu «Śpiewaczka», własność syna M-ego Wojciecha), Portret M-ego w mundurze legionisty przez R. Kramsztyka (1920, tempera, własność syna Andrzeja), Fot. w posiadaniu synów M-ego; – Grajewski, Bibliografia ilustracyj; Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler des XX Jahrhunderts, Hrsg. v. H. Vollmer, Leipzig 1956 III; Bénézit, Dictionnaire; Peretiatkowicz–Sobeski, Współczesna kultura pol.; Swieykowski, Pam. Tow. Przyj. Sztuk Pięknych, s. 176; Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler, (Gumowski M.); Katalog I-szej Wystawy Współczesnej Polskiej Sztuki Kościelnej im. Piotra Skargi, Kr. 1911; Katalog Wystawy dzieł sztuki „Legiony Polskie”, Kr. 1916, 1924, 1934; Katalog Wystawy Towarzystwa „Polska Sztuka Stosowana”, W. 1908; Katalogi wystaw Towarzystwa Artyst. Polskich „Sztuka”, z l. 1907–32; – Dobrowolski T., Sztuka Młodej Polski, W. 1963; Huml I., Warsztaty krakowskie, Wr.–W.–Kr.–Gd. 1973; Niewiadomski E., Malarstwo Polskie XIX i XX w., W. 1926; Pęcherska-Szczepska J., Wspominam Zdobniczą, w: Poznańskie wspominki 1918–1939, P. 1973, s. 567–610 (tu rysunkowy portret M-ego przez R. T. Wilkanowicza); Polskie życie artystyczne w latach 1890–1914, Praca zbiorowa pod red. A. Wojciechowskiego, Wr.–W.–Kr. 1967 (fot.); 1919–1969. Poznańska Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych w Poznaniu, P. 1971; – Mater. do Dziej. Akad. Sztuk Pięknych, I, II; „Echo Liter.-Artyst.” 1914 z. 3 s. 183; Kalendarz Ilustr. Kur. Codz., 1939 s. 186 (Kronika żałobna); „Kur. Liter.-Nauk.” 1938 nr 15 s. 226–7; „Lamus” T. 2: 1909 s. 237–52, T. 7: 1910 s. 351–91; „Sztuki Piękne” 1925/6 s. 362, 1929 s. 69, 72, 1932 s. 215, 1933 s. 420; „Świat” 1907 nr 9 s. 2, 1909 t. 2 nr 28 s. 10–11, 1911 nr 4 s. 4, nr 44 s. 17, nr 50 s. 10, 1913 nr 11 s. 10, 1914 nr 2 s. 12, 1917 nr 14 s. 4, 1934 nr 33 s. 8; „Tyg. Ilustr.” 1908 t. 1 s. 118, 242, 1910 nr 12 s. 245, 1911 t. 2 s. 1024, 1917 nr 14 s. 170, 1926 nr 24 s. 435, 1926/7 nr 7 s. 323; „Ziemia” 1934 s. 291–7; IS PAN: Materiały do Słownika Artystów; Informacje syna M-ego Wojciecha.

Irena Huml

 
 

Powiązane zdjęcia

   

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Karol Maszkowski

1831 - 1886-09-02 matematyk
 

Stanisław Mateusz Wyspiański

1869-01-15 - 1907-11-28 poeta
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Stefan Paweł Rowecki

1895-12-25 - 1944-08-02
generał dywizji WP
 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.